Lightyear: op zoek naar een miljard
Het jaar 2023 begon met een knal – of liever gezegd: implosie – dankzij het bankroet van Atlas Technologies, ontwikkelaar van zonneauto Lightyear. De scaleup van Lex Hoefsloot had het met veel bravoure en een kleine 200 miljoen euro van investeerders bijna geschopt tot een kleine serieproductie in Finland.
Maar het serieuze geld, zeg de 1 miljard die de ontwikkeling van een auto minimaal kost, bleef uit. Terwijl Lightyear zelf al was doorgegroeid tot een bedrijf met meer dan 600 medewerkers en een flinke burn rate.
Het werd een hete kerst en jaarwisseling: VDL Nedcar bleek bereid om tot 200 miljoen te investeren, mits bestaande aandeelhouders ook mee zouden doen. Die schrokken uiteindelijk terug voor onder meer de enorme schuldenput waarin hun geld zou verdwijnen.
Tot op de dag van vandaag zijn curatoren druk met de boedel. Boze crediteuren voeren een rechtszaak tegen een Lightyear-onderdeel waar misschien nog iets te halen valt. Intussen kreeg Hoefsloot wel geldschieters achter een doorstart met een kleiner model Lightyear. Inmiddels is ook die in de ijskast gezet en focust een verder teruggesnoeid Lightyear zich op zonnedaken. Onlangs stapten Zuid-Koreaanse investeerders met een goed netwerk in de automotive in. Fingers crossed!
Lees ook: Met die 8 miljoen voor de doorstart kan Lightyear net de banden oppompen
Een ander faillissement gelieerd aan de automotive was dat van bandenrecyclaar Black Bear Carbon. De bandenbelofte, Sprout Challenger in 2017, won een nieuwe zwarte grondstof uit autobanden en zou tevergeefs hebben gewacht op een investering van 80 miljoen euro door een Duitse groep. In september ging de duurzame startup in surseance.
Big Bazar: niet opgewassen tegen Action
In de retail ging in 2023 nauwelijks een week voorbij zonder faillissement. De modeketens komen zo aan bod, maar de meeste ophef ontstond rond Big Bazar, de koopjesketen die het aflegde tegen het alomtegenwoordige Action. In september viel het doek, na een maandenlang gevecht van Big Bazar tegen het faillissement.
De keten met 1.300 werknemers stelde het geduld van de rechtbank (en de werknemers en verhuurders) op de proef door een adempauze aan te vragen om tot een akkoord met zijn schuldeisers te komen. Dat uitstel werd tot drie keer toe afgewezen. Ook nadat het doek viel, bleef het rommelen, met een mysterieuze geldschieter die met een miljoeneninjectie een sanering wilde doorvoeren. Uiteindelijk vonden de curatoren geen koper en zagen ze in oktober af van een doorstart.
Lees ook: Action-ceo Hajir Hajji: baas van een bedrijf dat 28 miljard euro waard is
BCC: geen koper na geschrapte beursgang
Een nog grotere naam waarvan de ondergang ook nauwelijks een verrassing was: elektronicaketen BCC. Die hield het niet vol tussen het online geweld van de Coolblue’s en de MediaMarkten in de bakstenen wereld. De Mirage Retail Group, ook eigenaar van Blokker en Intertoys, was al een tijdje op zoek naar een koper, had oprichter Michiel Witteveen eerder laten weten.
Eigenlijk wilde hij in 2022 de complete groep naar de beurs brengen, maar dat liep stuk op de inflatie en de malaise in de winkelstraat. De ontmanteling van zijn bedrijf ging daardoor sneller en minder vrijwillig dan de 69-jarige ondernemer had verwacht. Na het faillissement in september hielden de curatoren letterlijk opheffingsuitverkoop, waarbij winkels tijdelijk moesten sluiten vanwege de stormloop van koopjesjagers.
Vanzelfsprekend zijn de Belastingdienst en het UWV de belangrijkste schuldeisers, maar het BCC-bankroet kan nog wel eens een staartje krijgen: de wit- en bruingoedboer droeg ruim een jaar lang geen pensioenpremies af voor zijn werknemers.
Perry Sport, Aktiesport: tijdens de verbouwing failliet
Andere namen die dreigen te verdwijnen uit de winkelstraat zijn die van Perry Sport, Aktiesport en Sprinter. De keten ging begin december failliet nadat de sportartikelenwinkels onder hun Britse eigenaar JD Sports al flink waren gesaneerd en omgebouwd tot de nieuwe formule Sprinter.
Voor de 54 winkels en 1.100 werknemers blijft het spannend of er een doorstart gaat komen. Het is nog onzeker of er ‘finale afspraken’ gemaakt kunnen worden met doorstartkandidaten, liet curator Kees van der Meent vlak voor kerst weten aan Nu.nl. ‘De eerste voorlopige biedingen zijn binnengekomen en de komende periode vinden nadere gesprekken plaats met een aantal partijen.’
Score: toch niet ongevoelig voor de modemalheur
Het was al langer sappelen in de retail, maar voor modeketens was 2023 een regelrecht dramatisch jaar. Score, dat zich met 50 winkels en 450 medewerkers juist voordeed als winnaar in de strijd die lokale ketens zo vaak afleggen tegen de H&M’s en Primarks, viel in juni om, gelijk met jeansmerk Chasin’. Verrassend.
Coronaschulden zouden de aanleiding zijn. Maar Score, opgericht in 1981 door ondernemer Jan Peters, bleek al jarenlang achteruit te kachelen. Van de op het hoogtepunt 130 winkels was al minder dan de helft over. De online verkopen konden een coronadip in de omzet niet voorkomen en ook daarna kwam weinig terecht van een beloofde groei naar 100 miljoen omzet in 2023.
De curator wist het merk Chasin’ en de voorraden van Score nog te verkopen, maar de boedel bleef achter met een schuld van minstens 7 miljoen euro.
Lees ook: Na Scotch & Soda ook Score, Chasin en Kinderkleding Groep bankroet, sneuvelen nog meer modeketens?
Scotch & Soda: te luxe buitenlandse avonturen
Scotch & Soda was van een afstandje ook een succesverhaal, internationaal zelfs, dat in maart door het ijs zakte. In Nederland vroeg het faillissement aan en wees de coronalockdowns, energiecrisis en hoge inflatie aan als boosdoeners. Volgens critici heeft het merk zich vertild aan een te luxe positionering en kostbare avonturen in het buitenland.
Eigenaar Sun Capital en de banken hadden geen trek meer om extra kapitaal erin te steken. Op 20 maart ging de stekker uit de Nederlandse activiteiten, maar een week later werd de doorstart bekend via het Amerikaanse Bluestar Alliance, waarmee al werd gesproken over een overname. De Amerikanen ontfermden zich voor 60 miljoen euro over de Nederlandse tak van Scotch & Soda met een deel van de 32 kledingwinkels. In mei maakten ze bekend ook de Amerikaanse activiteiten te hebben gekocht.
Lees ook: Scotch & Soda koos de vlucht naar voren: zo ging het failliet
Andere modeketens die omvielen: de zwangerschapskleding van Noppies, en Doek Retail, dat tientallen winkels van Vero Moda, Pieces en Vila runde. Het kleinere merk Sandwich Fashion viel (niet voor het eerst) om en maakte in juni een doorstart. Dat lukte ook voor de leren jassen van Goosecraft in april – zij het zonder winkels.
De schoenenzaken van Shoeby kregen in september de kans om via de relatief nieuwe WHOA-regeling te werken aan een akkoord met zijn schuldeisers. In december zou daar een klap op moeten komen, maar tot en met de kerstdagen bleef het daarover stil.
Lees ook: Na Big Bazar wil ook Shoeby via de WHOA doorstarten: hoe werkt dat?
Hiber: van eigen satellieten naar dataprovider
Satellietstartup Hiber, ooit begonnen als Magnitude Space met de ambitie om een netwerk van melkpak grote satellieten te lanceren, ging in juni failliet om een doorstart te maken. Het in 2015 door Erik Wenk en Laurens Groenendijk opgerichte bedrijf zou met die tientallen satellieten een IoT-netwerk bieden dat onder meer olie-installaties en andere infrastructuur in de gaten kon houden, maar ook de zeespiegel of bossen monitoren.
In 2021 haalden ze voor die kostbare plannen nog 26 miljoen euro op, nauwelijks een jaar later moest Hiber toch flink terugschalen en ging het door zonder eigen satellieten. Een overname door een Zwitserse branchegenoot werd vorig jaar november na een halfjaar dimdammen alsnog teruggedraaid. Vervolgens kwam aandeelhouder en investeerder Finch Capital bovendrijven als overnamekandidaat.
Uiteindelijk was er een faillissement nodig om die overname rond te krijgen. Hiber ging door met twintig werknemers en spitst zich toe op de olie- en gasindustrie en exploitanten van windmolens en zonneparken op afgelegen locaties.
Youseum: verhuurder blokkeert doorstart
Instagram-museum Youseum ging in april failliet nadat de startup van Koen Derks en Joep Heusschen zich had vergaloppeerd in een buitenlands avontuur in Zweden en Duitsland. Terwijl de twee Nederlandse vestigingen winstgevend waren, draaide het filiaal in een shopping mall in Zweden – de mooiste en duurste locatie – verlies. Een pop-upstore in Duitsland was al eerder gesloten om dezelfde reden.
Een doorstart in de Mall of the Netherlands in Leidschendam leek een optie. Tot twee keer toe had de curator in mei een deal met een koper, maar telkens stelde de verhuurder van de museumruimte aanvullende eisen waarop de verkoop uiteindelijk afketste, aldus de curator. Eerder haalde Youseum 3 miljoen euro op bij diverse investeerders.
Lees ook: Koen Derks (Youseum): ‘Ik ben zo arm als maar zijn kan’
Pieter Pot: crowdfunding moet verpakkingsloze super redden
Half december werd verpakkingsloze super Pieter Pot failliet verklaard. Dat het bedrijfsmodel – kruidenierswaren in glazen statiegeldpotten in plaats van plastic verpakkingen – moeilijk vliegend was te krijgen, hadden oprichters Jouri Schoemaker en Martijn Bijmolt al eerder ervaren. Begin dit jaar werd hun bedrijf van de ondergang gered door de Delicatessenfabriek.
Schoemaker hield de leiding en haalde met succes geld op bij tevreden klanten om zijn leveranciers te kunnen betalen, maar kon niet alle gaten dichten. Terwijl de curator zich over Pieter Pot buigt, zet de oprichter alles op alles om met een laatste crowdfunding 1,25 miljoen te verzamelen om de pottenbusiness schuldenvrij te kunnen kopen van de curator. Sowieso dé doorzetter van 2023, die Schoemaker. Hij heeft tot nu toe 95 procent van zijn streefbedrag binnen.
De Leckere en Seasogood
Andere opmerkelijke faillissementen in de food waren dat van de Utrechtse bierbrouwer De Leckere in juni en een maand later dat van Seasogood, de startup die visvervangers ontwikkelde. De Leckere kon een doorstart maken doordat onder anderen de voormalige hoofdbrouwer de merkrechten en recepturen opkocht weer aan het brouwen sloegen.
Ook Seasogood zette in op een doorstart. De curator meldde in augustus inderdaad dat hij de activa, goodwill en merkrechten had verkocht. Maar ook dat desondanks van een doorstart geen sprake was.
Lees ook: Seasogood zet in op plantaardige tonijn, want ‘duurzaam vissen bestaat niet’
Qwic en Stella: e-bikemarkt in zwaar weer
In de e-bikewereld was het in 2023 ook sappelen, met name door te hoge voorraden na de coronahausse en de dip plus inflatie die erop volgden. Het moederbedrijf van Qwic, de veteraan onder de pure e-bikemerken, viel om nadat een navordering van de douane de druppel bleek. Vorige week nog werd Stella Fietsen volledig ingelijfd door Ben Mandemakers. Oprichter van Daan van Renselaar was al eerder op een zijspoor beland.
In de deel/verhuurmarkt viel vroeg in 2023 GreenMo om, dat e-bikes leverde aan bezorgdiensten, en even later zusterbedrijf E-bike To Go. Failliete nicht Go Sharing was even daarvoor overgenomen door het Turkse BinBin (die ook bood op de boedel van VanMoof). GreenMo maakte een doorstart met bestaande investeerders, onder wie BrandLoyalty-miljardair Robert van der Wallen.
VanMoof: voor de lesboeken growth management
Maar onze inschatting? Over tien jaar is het bankroet van VanMoof nog steeds hét faillissement van 2023, en voer voor lesboeken bedrijfseconomie. Broers Taco en Ties Carlier maakten stoere stadsfietsen, maar pas toen ze de VanMoof elektrificeerden ging het gas erop. In unicornstijl: groei ging boven alles, op weg naar de wereldwijde volumes waarbij ze het businessmodel sluitend zouden krijgen. Toen het geld nog ‘gratis’ was, stroomde dat richting die ambitieuze missie: getting the next billion on bikes.
Maar de geavanceerde en in eigen huis ontwikkelde VanMoofs haperden vaak. Door de garantiekosten en het feit dat de e-bikes onder de kostprijs werden verkocht liepen de verliezen snel op en vervolgens haperde de geldmarkt. In juli gingen de Carliers over de kop, een hoop klanten boos achterlatend, en de curatoren met een schuld van 144 miljoen euro.
De curatoren verkochten voor 9 ton de belangrijkste assets aan het Britse McLaren Applied. Dat bracht VanMoof onder bij Lavoie, een dochter die al actief was met een e-stepje. Lavoie denk ergens in Q2 van 2024 de eerste VanMoofs te kunnen gaan leveren.
Lees ook: Zo gaat VanMoof in 2024 weer fietsen leveren – en een e-step
