Geen producten in je winkelwagen.
Dit artikel is op 27 maart geüpdatet in verband met de doorstart van Scotch & Soda.
Het Nederlandse Scotch & Soda maakt een doorstart. Bluestar Alliance, de Amerikaanse investeerder die vaker modemerken opkoopt, heeft een deal gesloten met curator Jasper Berkenbosch. Scotch & Soda zal door de overname in ‘geselecteerde markten’ actief blijven, waaronder Nederland.
Bij het bedrijf werken zo’n 2.000 mensen van wie 800 in Nederland, op het hoofdkantoor, de ontwerpafdeling en in de 30 Nederlandse winkels. Nog niet is duidelijk hoeveel mensen hun baan behouden. Bluestar Alliance is onder meer eigenaar van surfmerk Hurley en de bij ons minder bekende labels Bebe, Tahari en Kensie.
Scotch & Soda getroffen door lockdowns
Het faillissement van Scotch & Soda kwam vorige week niet onverwacht. Het modehuis werd de afgelopen jaren al zwaar getroffen door de coronalockdowns. Daarna volgden de inflatie en de hoge energieprijzen. Die maakten het leven van alle retailers loodzwaar.
Maar de problemen bij Scotch & Soda zaten dieper, met een oorzaak die verder teruggaat dan de oorlog in Oekraïne en de coronacrisis. De resultaten van het Nederlandse wereldmerk zijn namelijk al bijna 10 jaar minder sprankelend. De rode draad achter dat moeizame decennium: het landschap is voor modebedrijven drastisch veranderd.
Consumenten raakten meer en meer gewend kleding online te kopen. Rechtstreeks bij hun favoriete merken, maar ook bij online giganten als Zalando. In de winkelstraat rukten in diezelfde tijd de labels van giganten als H&M en Inditex op.
Lees ook: 6 tactieken waarmee je als fysieke winkel de retailstorm trotseert
Cool undergroundmerk na 2000
Namen die stuk voor stuk niet bestonden toen Laurent Hompes in 1985 Scotch & Soda opzette. Hij was pas 24 en had aanvankelijk veel succes met zijn mannenmerk, dat school maakte met sportieve jacks met capuchons in felle kleuren die ook nog betaalbaar waren. In Nederland, Duitsland en België had het Amsterdamse merk ook toen al succes.
Toch raakte het label in de jaren negentig in de versukkeling en was het in 2000 hoog tijd voor een herlancering. Die kwam er dankzij toenmalig hoofdontwerper Patrick Munsters, die met compagnons Eric Bijlsma en Joep Krouwels Scotch & Soda overnamen van Hompes.
Ze wisten er weer een ‘cool undergroundmerk’ met smoel van te maken. Ze veroverden de wereld in een ongekend succesverhaal dat meer dan 10 jaar mocht duren.
Sun Capital nam Scotch & Soda over in 2011
Het drietal zette in die periode in op eigen winkels om minder afhankelijk te worden van de groothandel. In 2007 opende de eerste Scotch & Soda zijn deuren, in Utrecht. Er volgden er in de jaren daarop snel meer. In Nederland, België, Duitsland Spanje, Italië, Frankrijk, maar ook in Turkije, de Verenigde Staten, Australië en Canada. Ook het aantal verkooppunten breidde razendsnel uit. In 2007 waren het er 4.000, in 2011 al 7.000.
Het succes bleef niet onopgemerkt, zelfs niet in de VS, waar Michael Kramer, directeur van het Amerikaanse kledingconcern Kellwood, in Manhattan op het filiaal van de Nederlanders stuitte. ‘Toen ik er voor het eerst binnenliep, kreeg ik bijna een beroerte. ‘Oh my God’, wat een geweldig product’, zei hij ooit tegen vaksite FashionUnited.
Kellwood was zelf in handen van investeringsmaatschappij Sun Capital, dat toen in Nederland al eigenaar was van V&D. Na lang trekken kon Kramer het bedrijf van zijn eigenaren overnemen, voor 350 miljoen euro. Scotch & Soda draaide het jaar ervoor een omzet van 123 miljoen euro, met bijna 20 miljoen euro winst. Bijlsma, Krouwels en Munsters bleven nog een tijd verbonden aan het bedrijf.
Retaillandschap verandert
De ambities zijn in de eerste jaren onder de Amerikaanse eigenaar huizenhoog: uitbreiden met flagshipstores in de VS en Azië, stevig inzetten op e-commerce. En dat moet ook wel, want het retaillandschap blijft snel veranderen. Scotch & Soda moet alles op alles zetten om minder afhankelijk te worden van zijn groothandelsactiviteiten en onafhankelijke winkeliers.
Lees ook: Waarom je met een kleine winkel juist gemakkelijk kan overleven
Dirk-Jan Stoppelenburg was vanaf 2014 als ceo verantwoordelijk voor die transitie van groothandel naar retailer. Het aantal winkels steeg onder zijn leiding naar 225 stuks, mede dankzij het kapitaal van Sun Capital. Toen hij begon, legde hij bij zijn afscheid in 2019 uit aan vakblad Retailtrends, kwam 85 procent van de omzet nog uit de groothandel. Dat liep terug naar minder dan de helft.
Afschrijven op groothandel
Toch was dat succes maar de helft van het verhaal. Stoppelenburg had ook de opdracht om de omzet van Scotch & Soda op te schroeven naar 750 miljoen euro. Maar die bleef schommelen rond de 330 miljoen euro.
Ernstiger was het gesteld met de winstgevendheid. Vooral in 2015 maakte die het drama van de veranderende markt goed zichtbaar: Stoppelenburg moest 70 miljoen euro afschrijven op de groothandelsactiviteiten. De voorraden die waren bestemd voor winkels en warenhuizen bleven liggen, omdat zij onder druk stonden door e-commerce en de opmars van de nieuwe, grote merkenketens.
Stoppelenburg ruimde begin 2019 het veld, zijn opvolger Frederick Lukoff zette de vlucht naar voren door maar kreeg het lek ook niet boven. Scotch & Soda bleef nieuwe winkels openen, maar kreeg daarop ook nog de coronacrisis voor de kiezen. Het bedrijf had inmiddels 249 winkels in zeventig landen en moest overal de deuren sluiten, behalve in Zweden. Juist voor de vele nieuw geopende winkels pakte dat dramatisch uit.
Vlucht naar voren van Scotch & Soda
In die coronatijd moest er flink geld bij. De Amerikanen zetten een schuld van 200 miljoen euro om in aandelen en injecteerden nog eens tientallen miljoenen extra, terwijl ook een Nederlands bankenconsortium 15 miljoen leende.
En nog steeds stond de expansie van het modemerk bovenaan de agenda. Corona of niet, 15 miljoen euro van het geld dat Sun Capital in Scotch & Soda investeerde, was eind 2021 bedoeld voor de opening van 22 nieuwe winkels en shop-in-shops binnen en buiten Europa.
Die vlucht naar voren drukte chronisch op de resultaten. In het gebroken ‘coronaboekjaar’ van eind mei 2020 tot mei 2021 zakte de omzet weg tot onder de 300 miljoen. In het eerste coronajaar kwam het verlies daarbij zelfs uit op 160 miljoen euro.
Maar in de 12 maanden tot eind mei 2022 herstelde de omzet zich nog wel fenomenaal, tot een record van 342,5 miljoen euro. Ook hoopgevend: de webshop, een belangrijke pijler onder de strategie die Scotch & Soda moest omturnen tot zelfstandige retailer, groeide in die jaren het hardst van alles.
Verkoop door Sun Capital mislukt
Maar het geduld van eigenaar Sun Capital was behoorlijk uitgeput. De Amerikanen zagen al in 2018 een poging stranden om hun Nederlandse dochter te verkopen, en ook de eerste maanden van dit jaar waren ze weer op zoek naar een kandidaat. Maar de tijd ontbrak: wegens ‘cashflowproblemen’ ging de stekker uit de Nederlandse activiteiten. Waarschijnlijk melden partijen die eerder met Sun contact hadden zich nu bij de curator.
Voor Sun is het de tweede zeperd in Nederland: al in 2015 ging V&D, die andere grote aankoop, failliet.
Lees ook: Hoe V&D haar ziel verloor
Voorlopig is het speculeren of een nieuwe eigenaar Scotch & Soda op de rit krijgt. Enerzijds zal die moeten snoeien in het winkelnetwerk om de best renderende locaties aan te houden.
Maar binnen de modebranche is er ook kritiek op de positionering van het merk: de best stevige prijzen zouden zich slecht verdragen met een brede verkrijgbaarheid. Scotch & Soda is relatief duur, maar niet exclusief. De keerzijde van de snelle expansie waarin uitgerekend zoveel is geïnvesteerd.
