1. Waarom moest het fiscale regime op de schop?
Voor startups is het aantrekken en binden van talent essentieel, al kunnen ze niet de salarissen bieden die corporates of internationale scaleups beloven. Talentvolle medewerkers blijven daardoor niet: ze vertrekken naar bedrijven in andere landen of naar grote bedrijven die meer kunnen betalen.
Het huidige stelsel frustreert niet alleen ondernemers, maar beperkt ook de groei van het Nederlandse startup-ecosysteem, stelt Economische Zaken. Op dit moment groeit slechts 19 procent van de Nederlandse startups door naar scaleup, terwijl het Europees gemiddelde op 22 procent ligt. Vergeleken met niet-Europese landen is het verschil nog groter.
Daarnaast blijft een ‘vliegwieleffect’ uit, waarbij medewerkers van succesvolle startups zelf gaan investeren of nieuwe startups beginnen. Startupondernemer Robert Gaal nam eerder dit jaar het initiatief tot de petitie Vliegwiel.nl. ‘Er zijn te weinig investeerders uit voortgekomen door het gebrek aan werknemersparticipatie, dat weet iedereen’, legde hij toen uit aan MT/Sprout.
2. Hoe is het in het buitenland geregeld?
Beter. Nederland loopt achter bij andere landen als het gaat om fiscaal aantrekkelijke regelingen voor werknemersparticipatie. Uit onderzoek van venture capital-firma Index Ventures blijkt dat Nederland op de 20e plaats staat in een vergelijking van 23 landen. Dit is een ernstige handicap in de internationale strijd om talent.
In landen met een florerende startupcultuur worden werknemersopties en -aandelen gunstig behandeld. Uit het onderzoek blijkt dat Letland, Estland en Litouwen het meest aantrekkelijke fiscale stelsel hebben voor medewerkersparticipatie. Ook Israël, Canada, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk scoren hoog.
In landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten betalen werknemers pas belasting zodra ze aandelen verkopen en daadwerkelijk geld ontvangen uit de verkoop. In deze landen was het belastingtarief ook vaak lager dan in Nederland, vergelijkbaar met de vermogenswinstbelasting in plaats van de inkomstenbelasting.
Slechts 4 procent van de aandelen van Nederlandse bedrijven is in handen van medewerkers, vergeleken met 19 procent in de VS. Dat bleek uit het rapport Opties voor groei van fiscaal adviesbureau Archipel.
3. Wat verandert er nu in Nederland?
De huidige wetgeving, die in 2023 werd aangepast, bepaalt dat medewerkers pas belasting betalen op het moment dat hun aandelen verhandelbaar worden. Dat was al een verbetering ten opzichte van de eerdere situatie, waarbij belasting direct bij toekenning van de opties moest worden betaald. Het pijnpunt bleef: je moest nog steeds belasting betalen terwijl je het geld nog helemaal niet hebt.
De nieuwe regeling pakt dit probleem, waar startuporganisaties als Techleap, Dutch Startup Association en de Vliegwiel-campagne op hamerden, nu eindelijk aan: medewerkers gaan pas belasting betalen op het moment dat zij hun aandelen daadwerkelijk verkopen.
Dit is een cruciale verbetering, stelt Economische Zaken, omdat het de drempel voor werknemersparticipatie verlaagt. Medewerkers hoeven niet langer hun spaargeld aan te spreken of leningen af te sluiten om belasting te betalen over papieren winst die ze nog niet hebben gerealiseerd.
4. Hoeveel belasting draag je straks af over de winst bij verkoop?
Dat is een tweede belangrijk element waarmee de nieuwe regeling tegemoetkomt aan een oud verlangen van de startupscene: een milder belastingtarief. Op dit moment worden voordelen uit aandelenopties belast tegen het tarief van box 1 (inkomstenbelasting), dat kan oplopen tot 49,5 procent voor inkomens boven de 76.000 euro.
In de nieuwe regeling wordt de grondslag van het inkomen uit aandelenopties versmald tot 65 procent. Je betaalt dus slechts over dat deel van de opbrengst inkomstenbelasting, waardoor het effectieve tarief naar maximaal 32,17 procent gaat. Dit is ongeveer gelijk aan het tarief dat zou gelden als de aandelenopties in box 2 (inkomen uit aanmerkelijk belang) zouden worden belast.
5. Zijn startuporganisaties blij met de wetswijziging?
De fiscale gunstigere behandeling van startupaandelen is in de Voorjaarsnota opgenomen en zou in 2027 moeten ingaan. Structureel scheelt het de schatkist 25 miljoen euro per jaar, gemiste belastinginkomsten die het kabinet goedmaakt door de afschaffing van de meewerkaftrek en de stakingsaftrek.
De startupscene is blij met de doorbraak, al moeten de ondernemers nog geduld hebben tot 2027. ‘Dit is te gek natuurlijk’, reageert Robert Gaal. ‘Het is precies waar al zo lang voor wordt geknokt. Ik hoop dat de Tweede en Eerste Kamer ook inzien hoe gigantisch cruciaal het is dat dit zo snel mogelijk wordt geïmplementeerd. We missen dit vliegwiel, en ik ben blij dat dit de aandacht krijgt die het verdient.’
‘We zijn ontzettend blij dat er — eindelijk — na jaren van hard werken en doorzettingsvermogen van vele startuporganisaties en een paar politieke partijen, nu een concurrerende regeling komt in Nederland’, zegt DSA-voorzitter Lucien Burm op LinkedIn, met reacties van onder anderen Picnic-cto Daniel Gebler: ‘Very important and essential step up for the entire Dutch startup ecosystem. Big shout out and thanks to everybody involved.’
Techleap-boegbeeld Constantijn juicht: ‘Ladies & gentlemen: we got ‘m!‘ Zijn organisatie stelt verder op LinkedIn: ‘Startups en scaleups concurreren wereldwijd om talent. Een eerlijke en aantrekkelijke aandelenoptieregeling helpt hen om topmensen aan te trekken en te behouden — cruciaal om technologische innovatie in Nederland te versnellen en bedrijven te helpen opschalen.’
Lees ook: Hoe krijgen we meer universitaire startups? ‘Laat het vaker over aan mensen van buiten’
