Koffie zonder koffiebonen, dat klinkt als een zwembad zonder water. Toch kan het, bewijst de Wageningse startup Northern Wonder van mede-oprichter en ceo David Klingen.
Met een tienkoppig team (8 fte) werkte hij de afgelopen twee jaar aan een koffie op basis van onder meer lupinebonen, kikkererwten en zwarte bessen.
Klingen werkte in het verleden als duurzaamheidsmanager voor bedrijven als Ahold en Jumbo. ‘Ik merkte daar dat er veel goede intenties in de branche zijn, maar onderaan de streep moeten dingen gewoon anders worden georganiseerd.’
Het klinkt leuk, koffie zonder koffiebonen. Maar waarom zou je, eigenlijk?
David Klingen: ‘Vanwege de ontbossing. Veel mensen denken bij ontbossing alleen aan palmolie en soja als grote veroorzakers. Aan koffie denken ze niet, terwijl het wel een serieuze boosdoener is als het gaat om ontbossing.’
‘En belangrijker nog: het is een opkomend probleem. Dat komt vooral doordat ze in India en China per persoon steeds meer koffie drinken. Ze bewegen zo langzaam richting het niveau waar wij al heel lang op zitten in het Westen. Wereldwijd is er dus sprake van een hoge toename in de vraag naar koffie.’
Om koffie te produceren, wordt er ontbost
‘De koffieplant groeit alleen op mooie tropische plekken. Dat zijn precies de plekken waar het laatste regenwoud op aarde staat. Om de koffie te produceren, wordt er ontbost. Dan kunnen we tegen die Chinezen en Indiërs zeggen: blijf nou bij jullie thee en grijp niet net als wij ook naar de koffie, maar dat gaat niet zomaar. Het is een onomkeerbaar iets, het staat al vast.’
Maar als je duurzame koffie wil, kun je toch ook gewoon aan de boskoffie? Daarbij telen boeren koffiebonen juist in een bosrijk gebied.
‘Wij zijn ook niet tegen koffie, zoals Oatly tegen de zuivelindustrie is. Je kunt best proberen om op een duurzame manier meer koffie te produceren, maar ik geloof zelf in radicalere oplossingen.’
‘Ik trek de parallel met vleesvervangers. Sommige mensen werken aan diervriendelijker vlees, waarbij men beter omgaat met dieren. Dat moeten ze vooral doen, maar het is logischer om een vleesvervanger in de markt te zetten. Ik zie ons product dan ook als de vleesvervanger onder de koffies.’
‘Stel namelijk dat heel Europa straks alleen nog maar koffie zou drinken die op duurzame wijze wordt geteeld, dan kopen de Chinezen en de Indiërs de rest wel op. Dat terwijl de ruimte op aarde om koffie te telen beperkt is. Wij willen die vraag verminderen.’
Jullie maken gebruik van onder meer de lupineboon, kikkererwt en zwarte bes. Hoe zijn jullie tot deze ingrediënten gekomen?
‘Twee jaar lang hebben we met de Wageningen Universiteit onderzoek gedaan. We zochten naar ingrediënten die smaken en ruiken zoals koffie. Er moest cafeïne in de koffie kunnen zitten en de koffie moest op een normale manier te zetten zijn. We wilden voorkomen dat mensen nieuwe apparaten moeten kopen voor deze koffie.’
Twee jaar lang hebben we eindeloos koffiemengsels geproefd. Het resultaat was vaak smerig.
‘Harde randvoorwaarde was dat de grondstoffen niet uit tropisch gebied mochten komen. We keken daarom naar alle eetbare, niet-tropische ingrediënten en bestudeerden allerlei verwerkingstechnieken. Twee jaar lang hebben we eindeloos dingen geproefd. Het resultaat was vaak best smerig, maar soms dachten we: dit ingrediënt heeft een element van koffie, een bittertje, een zuur of een brandsmaak (de koffie van Northern Wonder is niet gebrand, red.).’
‘Veel ingrediënten vielen af. We hebben uiteindelijk een softwaresysteem gebouwd om alle bouwblokken bij elkaar te brengen om zo te komen tot een koffiesmaak. Ik denk dat ons dit voor de filterkoffie en capsules aardig gelukt is. We hebben de smaak van koffie bereikt, denk ik. Of we zitten er dichtbij.’
De markt lijkt wordt overspoeld door koffiemerken die iets goeds willen doen voor boeren en het milieu. Van Wakuli tot Moyee Coffee. Hoe verover je nu nog een positie in deze impactmarkt?
‘Wij hebben echt een ander verhaal. In de tijd dat er nog geen vleesvervangers waren, waren er vast allemaal slagers die elkaar verdrongen. Ik vind de jongens van Wakuli prima gasten. Zij doen het echt goed en ik veroordeel dat geenszins. Ik zeg alleen: onderaan de streep draagt wat wij doen op een ander niveau bij.’
‘Als mensen koffie willen drinken die gegarandeerd niet bijdraagt aan ontbossing, zijn ze bij ons aan het juiste adres. Stel je bijvoorbeeld een Greenpeace-kantoor voor. Daar zul je geen vlees zien. Melk ook niet meer. Waarschijnlijk zijn de theedoeken van biologisch katoen. Lekker bezig, denk ik dan, maar elke ochtend gaat het hele team wel aan de koffie. En dat terwijl koffie op dit moment de nummer zes veroorzaker van ontbossing is (volgens het World Wide Fund for Nature, red.). Hun facilitair manager kan niet om onze koffie heen, denk ik. Ons product is er voor mensen die groen bezig willen zijn en dat in detail willen doen.’
In tegenstelling tot Moyee Coffee ligt de koffie van Northern Wonder voorlopig niet in de supermarkt. Klingen verkoopt zijn product nu nog alleen op zijn eigen website. ‘We hebben er bewust voor gekozen om niet meteen al in de retail te liggen, omdat we graag onze klanten willen leren kennen. Wie zijn het, waarom bestellen ze, doen ze dat nog een keer en waarom precies?’
Maar goed, in de retail beland je dan ook niet zomaar.
‘Nou, ik heb er zelf jarenlang gewerkt, dus ik heb er wel een netwerk. Maar we hebben een andere strategie. Wij zorgen eerst voor buzz, en dan mogen zij mij bellen in plaats van ik hen. Jumbo heeft ons trouwens al gebeld, maar we hebben geen haast. In de kern zijn we een r&d-gericht bedrijf. We gaan nu eerst door met onderzoek om ons product nog koffie-achtiger te maken.’
Een zak filterkoffie kost bij jullie 6,59 euro. Wel aan de prijzige kant als je de markt wil veranderen.
‘Wij hebben nog totaal geen schaal. Je moet deze koffie vergelijken met de eerste kweekvleesburger, die 250.000 euro kostte. We zijn een r&d-bedrijf en je kunt alvast wat proeven, zo moet je het zien.’
Dus de prijs gaat, net als bij kweekvlees, uiteindelijk omlaag?
‘Ja. We kunnen de prijs de komende jaren, als het goed is, stap voor stap een beetje laten zakken. Maar tegelijkertijd is er ook een grote kans dat de prijs van reguliere koffie gaat stijgen. Die kans is vrij reëel, omdat de vraag veel harder toeneemt dan wat er aan productie bij kan komen. Koffie zou dus duurder kunnen worden, terwijl ons product dat niet per se wordt. Misschien zijn wij daarmee onderaan de streep wel spekkoper.’
Meer groeigeld voor Northern Wonder
Northern Wonder haalde al 1 miljoen euro op voor de ontwikkeling van zijn product van onder meer publieke investeerder Oost NL. De startup is nu op zoek naar nieuw groeigeld. Klingen kan er nog niet een exact bedrag aan koppelen, ‘maar het gaat om een aantal miljoen’. Hij zou het geld graag gebruiken om uit te breiden naar markten als Duitsland, Engeland en Zweden.
Met vernuftiger techniek kunnen we nog dichter bij de smaak van koffie komen
Ook wil de ondernemer groeigeld inzetten om zijn product verder te verfijnen. ‘Onze techniek is gepatenteerd, maar in alle eerlijkheid: het is niet abracadabra mindblowing.’ Daarvoor werkt de startup nu aan nieuwe techniek, of zoals Klingen het noemt: ‘Een tweede r&d-spoor’. Klingen: ‘We hebben het idee dat we met vernuftiger techniek nog dichter bij de smaak van koffie kunnen komen.’
Wanneer hij de tent winstgevend wil hebben? Klingen is daar voorlopig niet zo mee bezig. Eerst maar eens groeien en dan komt de winst vanzelf wel, vindt de ondernemer.
Opnieuw wijst Klingen naar Oatly: ‘Die zijn ook nog altijd niet winstgevend.’
En hoe smaakt de koffie van David Klingen?
Koffie gemaakt van lupinebonen, kikkererwten en zwarte bessen, is het wat? MT/Sprout neemt de proef op de som en drinkt een week lang filterkoffie van startup Northern Wonder.
Opvallend is de geur van het gemalen product. We ruiken zowel chocolade als pindakaas. Klinkt op papier vies, maar is eigenlijk best aangenaam.
Dan de smaak. David Klingen geeft zelf aan de smaak van koffie ‘bereikt’ te hebben, of er ‘dichtbij’ te zitten. Daar heeft hij best een punt. Dat het geen echte koffie is, valt ons niet direct op. Dat is op zich knap, omdat het bedrijf niet gebruikmaakt van koffiebonen.
Maar is het ook lekkere koffie? Dat nog niet helemaal, vinden wij. De koffie is een beetje waterig, ook na het toevoegen van een extra schep. Als Northern Wonder écht stappen wil zetten, doet het merk er goed aan zijn koffie nog wat sterker te maken.
Lees meer over Nederlandse impactondernemers:
- Daan Grasveld tovert grinddaken om tot ‘groene oases’ vol bomen
- Hoe TommyTomato kinderen op de basisschool meer groente wil laten eten
- Basilisk ontwikkelt ‘levend’ beton dat zelf scheurtjes repareert
