‘Plant een zaadje, oogst een gezonde generatie’, dat is het motto van startup TommyTomato. Het in Haarlem gevestigde bedrijf van Bas Turk en Erik van der Plas verzorgt sinds 2020 warme lunches op basisscholen, met als doel om kinderen meer groente te laten eten.
Groentelunch op de basisschool
Het oorspronkelijke businessidee draaide meer om gemak dan idealisme, vertelt Turk. ‘Erik en ik zijn beiden vader van drie kinderen. Een verzorgde lunch op school scheelt boterhammen smeren. En als er groente in zit, hoeven ouders zich daar ’s avonds weer minder druk om te maken. Daarom dachten we dat er wel markt voor was.’
En markt is er inderdaad, zo blijkt uit de cijfers. In anderhalf jaar tijd hebben 85 scholen in Noord-Holland zich aangemeld, waarmee meer dan 4.000 kinderen een tot drie keer per week gezond lunchen. In september sluiten nog eens twintig scholen aan.
Daarmee breidt TommyTomato zijn aanwezigheid uit van Noord-Holland naar de provincie Utrecht. Doel van de ondernemers is om in drie jaar naar 100.000 kinderen te groeien. ‘Onze Big Hairy Audacious Goal is om uiteindelijk de helft van alle basisschoolkinderen te bedienen.’
Effect van armoede op gezondheid
De helft van alle basisschoolkinderen of alleen die van ouders die zich drie euro per lunch kunnen veroorloven? ‘Nee, echt iedereen’, zegt Turk. ‘We ontdekten al snel hoeveel armoede er is en hoeveel effect dat heeft op gezondheid.’
Zo gaan sommige kinderen zonder ontbijt of lunch naar school. ‘Om ongelijkheid in de klas te voorkomen, hebben we Stichting TommyTomato opgericht. De stichting betaalt de lunches voor kinderen wiens ouders dat niet kunnen. Op twee scholen lunchen zelfs alle kinderen gratis.’
De stichting ontvangt donaties om de gratis te lunches te kunnen verstrekken. De overgrote meerderheid van de ouders (80 procent) betaalt €3,- tot €3,50 per dag per lunch. Terwijl ook ouders kiezen voor buy one, give one, waarmee ze een maaltijd weggeven.
Startkapitaal TommyTomato
Het startkapitaal voor TommyTomato kwam van de Rabo ondernemersimpuls. ‘Daarmee konden we de pilot starten op twee basisscholen, vertelt Turk. ‘Toen die na een halfjaar succesvol bleek, konden we een innovatielening krijgen bij dezelfde bank. Ook stelde Stichting Doen een lening beschikbaar tegen gunstige voorwaarden. Met dit geld konden we gaan opschalen.’
Daarnaast stapten investeerders in. Eén leverde het startkapitaal voor de stichting en drie kochten 10 procent aandelen in het bedrijf. ‘Momenteel zijn we in gesprek met een investeerder die ons benaderd heeft’, zegt Turk. ‘Na deze laatste financieringsronde hopen we op eigen benen te kunnen staan.’
Liever trekken we de trukendoos open. Een beetje zoals McDonald’s, maar dan zonder troep die je meteen weer wegflikkert
Hoe meer de oprichters zich in het onderwerp verdiepten, hoe meer urgentie ze zagen. ‘Wist je dat maar 1 procent van de Nederlandse kinderen genoeg groente eet? De zorgkosten rijzen de pan uit. Dat gaan we niet oplossen met meer medicijnen en meer artsen, dat doe je door een gezonde basis te leggen.’
‘En groenten zijn gezond, daar zijn we het allemaal over eens. Ze worden langzaam verteerd en geven geleidelijk energie af. Hierdoor kunnen kinderen zich langer concentreren, is er meer rust in de klas en wordt er zelfs minder gepest.’
Toch is niet iedereen enthousiast. Turk: ‘“Wij eten al gezond”’, zeggen ouders. Of: “Mijn kind is een moeilijke eter.” Daar ligt een taak voor ons in de communicatie, want leg maar eens 150 gram groenten op je bord. Je kómt er niet aan. En in de klas is eten geen kwestie van macht, zoals thuis. Daardoor is de kans dat je kind het wél eet, groter.’
Doen als McDonald’s
De ambitie bij TommyTomato groeit met de dag. Turk droomt ervan om de educatiepartner van basisscholen te worden op het gebied van voeding.
‘Als kinderen geen gezonde basis meekrijgen van hun ouders, krijgen ze hem nergens mee. Scholen worden afgerekend op lezen, schrijven en rekenen. Niet op hoe gezond de kinderen zijn. Wij willen daarin aanvullen, door bijvoorbeeld kooklessen te organiseren en gastlessen over voeding. Zo bereiken we ook de kinderen die niet met ons mee lunchen.’
Het moet vooral niet al te serieus, vindt de oprichter. ‘Als je gaat lopen zeuren met je vingertje omhoog, bereik je niks. Liever trekken we de trukendoos open. Een beetje zoals McDonald’s, maar dan zonder troep die je meteen weer wegflikkert.’
‘We willen tot de verbeelding spreken van kinderen. Want waarom moet je groenten eten? Omdat er vitaminen in zitten. Tja, dat zegt een kind niks. Dat broccoli zorgt voor een korstje op je wondje wel.’
Impact maken met TommyTomato
TommyTomato is geregistreerd bij de Code Sociale Ondernemingen. Een bewuste keuze van de oprichters, die hiermee zichzelf scherp willen houden. ‘We hebben een monopoliepositie en daar word je lui van’, legt Turk uit.
‘Met deze certificering dwingen we onszelf om impact te meten en openheid van zaken te geven, ook over ongemakkelijke dingen zoals financiering en duurzaamheid. Waar een B Corp alleen naar de plussen kijkt, moeten wij ook rapporteren wat we fout doen. Onze lunchbakjes worden bijvoorbeeld van plastic gemaakt en het is ons nog niet gelukt om die goed te recyclen. Daar moeten we nu iets mee.’
Onze health angels, die de lunches naar de klaslokalen brengen, zijn 65-plussers. De chemie met de kinderen is geweldig
Bij het bedrijf werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Drie Syrische statushouders, iemand met autisme, iemand met zware migraine’, vertelt Turk. ‘Als je rekening houdt met mensen en ruim vooruit plant, is dat prima te doen. En onze health angels, die de lunches naar de klaslokalen brengen, zijn allemaal 65-plussers. Veel AOW-gerechtigden willen helemaal niet thuiszitten. Dit werk maakt ze gelukkig en de chemie met de kinderen is geweldig.’
De idealistische inslag heeft ook voordelen. Zo heeft de snelgroeiende startup geen enkele moeite om in deze krappe arbeidsmarkt mensen te vinden. ‘Moeite? De reservebank zit vol!’, roept Turk. ‘En zal ik je sterker vertellen, ze verdienen bij ons allemaal minder dan in hun vorige baan. Mensen willen geen gouden kooi, ze willen impact maken.’
Lees meer over ondernemen met impact:
- Startup Plant B daagt lasagneproducenten uit met veganistische kant-en-klaarmaaltijden
- Marco de Boer helpt boeren over te gaan op regeneratieve landbouw
- Vertical farming-startup Glowfarms droomt van ‘farming as a service’
