Integer presteren dankzij het dilemmabord

Veel teams starten de werkdag met een korte werkbijeenkomst. Aan de hand van KPI’s, de targets en taken van de dag op een ‘dagstartbord’ weet iedereen wat hem of haar te doen staat, en waar de collega’s mee bezig zijn.

Dat zijn de harde doelen van het werk: de prestatie. Maar hoe zit het met de zachte doelen als compliance en integriteit? Die gaan niet over targets, maar over de vraag waarop je je targets wilt halen. Hoe worden je klanten te woord gestaan? Onder welke voorwaarden vinden onderhandelingen met leveranciers plaats? En hoe beoordeel je dat allemaal?

Missie en kernwaarden

Daarvoor kun je aan de slag met een dilemmabord. Dat neemt de harde doelen als uitgangspunt, en toetst die doelen vervolgens aan de kernwaarden en de missie van je bedrijf. Zo breng je op een natuurlijke manier vaak onuitgesproken gedragsregels, onderbuikgevoelens en integriteitskwesties boven water.

Want iedereen is het er wel over eens dat stelen niet mag en dat we iedereen gelijk behandelen. Maar ethiek gaat juist over die enorme grijze zone tussen zwart en wit.  Als de prestatiedruk te hoog wordt, is integriteit vaak het eerste slachtoffer. Denk aan de sjoemelsoftware van Volkswagen, de vastgoedfraude of de hogeschool die onterecht diploma’s uitdeelde.

Koppel integriteit en prestatie

Oorzaak en gevolg liggen hier dichtbij elkaar: als er wel afgerekend wordt op prestaties, maar niet op ethiek, dan is wel duidelijk waar de prioriteit ligt. Op het dilemmabord worden prestatie en ethiek op zo’n manier aan elkaar gekoppeld dat het het een niet meer ten koste gaat van de ander.

Een dilemmasessie is bedoeld om concrete zaken bespreekbaar te maken. Bijvoorbeeld: er is na een grote klus een partij materiaal overgebleven. De regels schrijven voor dat dat weggegooid moet worden, maar een van de medewerkers zou het goed kunnen gebruiken voor de verbouwing van zijn huis. Mag hij het meenemen? Een dilemmasessie leidt je aan de hand van 7 stappen door een moreel vraagstuk heen. Die stappen zijn:

1. Wat is het morele (kern)probleem?
2. Wie zijn erbij betrokken?
3. Wie is/zijn aanspreekbaar?
4. Welke informatie is er nodig?
5. Welke argumenten kunnen worden aangevoerd?
6. Wat is de conclusie?
7. Evaluatie

Ethiek

De aanpak die organisaties hanteren om hun processen continu te verbeteren door feedback te geven op prestaties, kan dus ook worden toegepast bij dilemma’s. Ethiek is vaak een sociale afspraak. Bij een discussie over ethische dilemma’s kijk je dus naar individueel gedrag en zet dat af tegen de algemeen geaccepteerde morele normen.

De keuzes die een organisatie bij een dilemma maakt, bepalen de identiteit van de organisatie. Maar die ligt niet vast. Mensen, tijd en externe ontwikkelingen kunnen dat veranderen. Daarom is het van belang de morele aspecten van het werk met elkaar te blijven bespreken en besluiten vast te leggen. Neem de tijd om prangende kwesties aan de orde te stellen.

Moresprudentie

Maak een overzicht van alle concrete ethische besluiten die door het team of het bedrijf genomen worden. Dit logboek kan in de toekomst als naslagwerk dienen bij vergelijkbare dilemma’s. Of als casus om te kijken of iedereen nog achter dat besluit van toen staat. Zo bouw je naar analogie van de jurisprudentie, moresprudentie op. Zodra iemand vraagtekens zet bij een bepaald besluit uit het verleden, wordt het tijd om die opnieuw ter discussie te stellen.

Dit artikel is onderdeel van het dossier ‘Continu Verbeteren’ op mt.nl. Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door House of Performance. House of Performance is specialist in het radicaal verbeteren van prestaties op de werkvloer.

Lees ook:

• Gedragsverandering doorvoeren? Maak er een spelletje van
• Zo creëer je teams die zichzelf blijven verbeteren
• Hoe integer is jouw organisatie?