In een brief, medeondertekend door voorzitter Ingrid Thijssen van VNO-NCW en FNV-voorman Tuur Elzinga, roept staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman de partijen op om bij de cao-onderhandelingen afspraken te maken over de inzet van reservisten, bijvoorbeeld rond verlof of loondoorbetaling, als ze zich deeltijds inzetten voor Defensie.
Lees ook: Europa moet zich ‘mentaal voorbereiden’ op oorlog, bedrijven ook: 4 vragen over de oorlogseconomie
Wie zich meldt als parttime militair krijgt een korte opleiding, waarna je – vaak op zaterdagen en in de avonduren – gemiddeld enkele uren per week zoet bent met trainingen en oefeningen. Als een reservist onder werktijd aan de slag moet voor Defensie, zal hij of zij daarvoor verlof moeten vragen bij de werkgever – al dan niet ten koste van vakantie-uren.
In april 2024 maakte Defensie al de ambitie bekend dat in 2030 een derde van al het personeel uit deeltijdmilitairen moet bestaan, ofwel 20.000 reservisten. Op dat moment waren er nog circa 5.000 reservisten, inmiddels staat de teller boven de 8.000. Om nog 12.000 extra parttime medewerkers te werven, doet het ministerie nu een steeds nadrukkelijker beroep op werkgevers en werknemers van Nederland.
Ook op loonlijst van Defensie
Reservisten zijn geen vrijwilligers, maar komen op de loonlijst van Defensie te staan. Velen zijn lid van het Korps Nationale Reserve en belast met taken als bewaken en beveiligen in oorlogstijd, maar Defensie zoekt ook mensen met specifieke kennis van logistiek, cybersecurity en IT. Afhankelijk van hun functie kunnen ze daar ten minste 300 uur per jaar druk mee zijn. Wat voor gevolgen heeft dat voor een werkgever?
De suggestie om reservisten op te nemen in de cao is de nieuwste stap van Defensie om het aantal reservisten flink op te schroeven. Werkgevers kunnen het fenomeen onder de aandacht brengen bij hun mensen, is de gedachte achter de oproep, maar ook wat drempels wegnemen door hun hr-beleid en cao erop aan te passen. Ze geven dan bijvoorbeeld verlofdagen die werknemers kunnen opnemen voor hun werk als reservist, of vullen de vergoeding van Defensie aan.
400 convenanten met werkgevers
Defensie sluit daar convenanten over af met werkgevers, dat zijn er inmiddels 400. Grote bedrijven als Jan de Rijk Logistics, Shell, de VDL Groep en recenter CGI sloten al convenanten over hun reservistenbeleid. Desgevraagd laten Shell en VDL weten dat ze enkele tientallen reservisten onder hun werknemers hebben. ‘Het gaat meestal om inzetten van relatief korte duur, in totaal maximaal 25 dagen per jaar’, aldus een Shell-woordvoerder. ‘Maar ons reservistenbeleid maakt een langere inzet van maximaal een half jaar wel mogelijk.’
‘Wij zeggen tegen werkgevers: moedig je mensen aan en faciliteer het, want het is echt een win-win’, zei staatssecretaris Tuinman vorige maand tegen MT/Sprout. ‘En we zien echt meer en meer interesse. Defensie is een mooi bedrijf dat zinvol werk biedt, en als het straks een keer misgaat hebben we elkaar keihard nodig. Je krijgt er als reservist een ervaring voor terug die je nergens anders kunt opdoen.’ Tuinman heeft zelf 20 jaar ervaring als militair en was zelf reservist in zijn tijd als consultant, dus hij weet waarover hij het heeft.
Reservistenbeleid bij Capgemini
Consultantsbedrijf Capgemini is een van de grootste werkgevers die een convenant sloot over reservisten. In november werd dat nog vernieuwd. ‘Dat moet je zien als een intentieverklaring, waarin we duidelijk maken hoe belangrijk wij het als werkgever vinden dat onze medewerkers gestimuleerd worden om zich in te zetten als reservist’, zegt Jasmijn Baldinger, bij Capgemini als vice president Defensie verantwoordelijk voor het reservistenbeleid.
Hoe je dat als werkgever stimuleert? Met ‘softe’ afspraken over hoe de organisatie ermee omgaat als een reservist voor Defensie aan de slag moet. Baldinger: ‘Je wilt voorkomen dat je langs allerlei lagen moet om verlof aan te vragen. Aan de andere kant kan het ook zijn dat je bij ons verantwoordelijk bent voor een bedrijfskritisch proces in de energiesector, waar je niet even vanaf gehaald kunt worden.’
‘Geen hokje reservist in het hr-systeem’
Iets harder zijn de afspraken over arbeidsvoorwaarden. Reservisten die bij Capgemini werken, krijgen jaarlijks een aantal verlofdagen om te spenderen aan hun opleiding als reservist en hun werkgever vult de vergoeding die ze van het leger krijgen, gedeeltelijk aan.
Doordat de meeste opleidingen en terugkomdagen op zaterdag of in de avonduren zijn, valt het met het aantal verlofdagen wel mee. Hoeveel reservisten Capgemini onder zijn mensen heeft? Baldinger weet het niet, omdat werkgevers dat niet kunnen en mogen bijhouden in verband met de privacywetgeving. ‘Er is ook geen hokje ‘reservist’ dat we kunnen aanvinken in het hr-systeem, terwijl we dat best zouden willen. Laten we zeggen dat ik het van tientallen collega’s zeker weet.’
In uniform aan de lunch
En het is af en toe ook zichtbaar dat ze reservist zijn. Want om die mogelijkheid onder de aandacht te brengen, heeft een foldertje in de kantine weinig zin. En consultants die als het goed is meestal bij de klant zijn, bereik je ook niet zo goed met een nieuwsbrief. Een campagne die collega’s letterlijk in beeld brengt als reservist werkt al beter.
Baldinger organiseert ook reservistendagen, waarop ze naar het hoofdkantoor komen voor een lunch. Dan vraagt ze hen om in uniform naar werk te komen. ‘Dan kijken collega’s raar op: ‘huh?’ Maar het levert reacties op, en reuring. Dat werkt goed.’
De aandacht voor het fenomeen reservist is ook bij Capgemini groeiende. ‘We merken sowieso dat onder de jongere generatie het maatschappelijk besef veel groter is dan tien, vijftien jaar geleden. Ze eisen ook dat je als werkgever een bijdrage levert aan het grotere geheel, en dat je stimuleert dat ze zichzelf kunnen ontplooien. Dat doen we op deze manier. En als Capgemini hebben we zóveel werknemers, als we er daar meer van kunnen mobiliseren om een bijdrage te leveren aan vrede en veiligheid, is dat supertof.’
Leiderschap en samenwerken
Van de opleiding en training die reservisten krijgen, heeft een werkgever ook profijt. ‘Het vormt je. Afhankelijk van je functie ontwikkel je leiderschap; zo hebben we hier iemand rondlopen die als reservist pelotonscommandant is. Je leert samenwerken binnen een strakke militaire commandostructuur. Het is hiërarchisch natuurlijk, met een goede reden. Toch zie ik volop raakvlakken met hoe we bij Capgemini ook werken: multidisciplinaire teams die heel gefocust en high performing een opdracht oppakken. Ik denk zeker dat reservisten inzichten opdoen die ze toepassen in hun werk.’
Een andere vorm waarmee Defensie al een tijd pilots draait, is die van sponsored reserves: reservisten die in, maar ook met hun bedrijf werk doen voor Defensie. Zo werken de genie-troepen, die noodbruggen en wegen aanleggen, met bouwbedrijven die zorgen voor extra capaciteit bij het grondverzet.
Lees ook: Dit zijn 5 Nederlandse defensiekampioenen van de toekomst
Ook op logistiek gebied wil staatssecretaris Tuinman dat de vrachtwagens die transportbedrijven leveren, bestuurd worden door reservisten. Tuinman: ‘Die weten dan heel goed wat er van ze verwacht wordt door het leger. Het liefst zou ik met een druk op de knop op allerlei gebieden capaciteit willen bijschakelen, maar zo ver is het nog niet.’
Reservisten gezocht ‘in de volle breedte’
In principe heeft Defensie ‘in de volle breedte’ reservisten nodig, stelt Tuinman. ‘Technici en mensen met kennis van cyberveiligheid zijn natuurlijk overal schaars, maar er zit meer kennis in het bedrijfsleven die wij niet zelf in huis hebben. Als er hier materieel in de haven aankomt, moet dat verder worden vervoerd en beveiligd. Toen ik op missie was in Afghanistan hadden we een dierenarts als reservist. Voor de mensen daar op het platteland was het van levensbelang dat hun dieren in leven bleven.’
Door de toegenomen belangstelling en de stevige groeiambities begint de hr-machine van Defensie wel te kraken, lijkt het. Het kan maanden duren voordat na een eerste aanmelding een reservist door de procedure is en zijn uniform krijgt aangemeten. Volgens Tuinman zou dat maximaal in veertien weken moeten lukken. ‘Je zou na een week of drie een keuze moeten kunnen maken. Maar je solliciteert op een functie, als je specifieke voorkeuren hebt, kan het langer duren.’
Nieuw soort reservisten
Daarin ziet Baldinger van Capgemini betreft wel mogelijkheden tot verbetering. ‘Er zijn heel veel mensen enthousiast, maar er moet wel een match worden gemaakt met de vacatures die Defensie plaatst. En dat werken vanuit vacatures, in plaats vanuit de mensen die zich melden en wat ze met hun skills en ervaring kunnen betekenen, is een beetje achterhaald. Het is niet agile en het kan eigenlijk de huidige groeibehoefte niet aan. Daar willen wij wel over meedenken: een schil met een nieuw soort reservisten die hun bijdrage willen leveren, maar niet per se door alle hoepeltjes willen of kunnen springen die er nu zijn.’
Lees ook: Oorlog in Europa geeft Defenture flinke rugwind: ‘We doen alles anders dan de gevestigde orde’
