Of het de klachten waren van het personeel, zijn verbale en psychische intimidatie die hem zelf te veel werden of de bewustwording die hij had tijdens de stille coronaperiode over zijn toxische manier van werken; feit is dat Noma de deuren sluit. Volgens topchef en eigenaar René Redzepi is doorgaan eenvoudigweg ‘onhoudbaar’ geworden.
‘Financieel, emotioneel, als werkgever en als mens, werkt het gewoon niet meer’, zei hij vorige week in een gesprek met de Amerikaanse krant The New York Times. Waarin hij naast zijn leiderschapsstijl met nadruk wijst op de extra kosten die hij sinds oktober heeft, omdat stagiaires nu ook worden betaald voor hun 16-urige werkdagen.
Welzijn van leiders
Redzepi heeft geen keuze. Mensen kleineren en onbezoldigd laten werken, is inderdaad onhoudbaar, ook al ben je de beste in je soort. Dat hij dit nu zelf inziet, past in de huidige tijd van grenzen stellen. We zien dat onder werknemers; denk aan quiet quitting, waarbij werknemers precies dat doen wat strikt vereist is en niets meer om naast het werk tijd over te houden voor andere dingen in het leven.
Lees meer: Quiet quitting: tijdperk van de anti-ambitie of toxische werknormen?
Maar ook leiders komen – onder druk of uit zichzelf – vaker tot de conclusie dat er een grens zit aan hun werk en gedrag.
Net als bij de Noma-chef gaat het soms gewoon niet meer. Executives en senior managers zijn meer dan ooit overwerkt, voelen zich lusteloos en zijn ontevreden op de positie waarvoor ze zo hard hebben gevochten, schreef het Amerikaanse magazine Forbes onlangs.
De eisen die aan topmanagers worden gesteld zijn zo hoog dat bijna 70 procent overweegt te stoppen om op zoek te gaan naar een baan waarin aandacht is voor hun welzijn, blijkt uit een onderzoek van adviesbureau Deloitte onder Angelsaksische leiders. Want met dat welzijn is het matig gesteld, aldus de sectorale welzijnsmonitor van ABN AMRO.
Veel stress, weinig tijd
De vraag is of het in de baan niet anders kan. Stoppen is een laatste redmiddel zou je zeggen. De ceo’s die verandering willen, worstelen hiermee, blijkt onder meer uit het Deloitte-onderzoek. Niet één staat ’s ochtends op met het idee die dag eens lekker te gaan schreeuwen naar werknemers of autocratische besluiten erdoor te drukken.
De stress is soms alleen zo hoog en de tijd te kort om aandacht te geven aan leiderschap waarbij het beste uit de werknemers en zichzelf wordt gehaald. En zich opgewekter voordoen dan ze zich voelen, geeft ook stress, wat de stemming op de werkvloer ook weer negatief bepaalt, constateerden onderzoekers van de Virginia Commonwealth University.
Wie ervoor kiest er niet voor de ander te zijn, zal ook niets terugkrijgen
Zo bezien zitten ceo’s gevangen in hun topbaan. De bekende leiderschapsexpert Henry Mintzberg klokte in de jaren zeventig al de bezigheden van managers en kwam tot de conclusie dat ze niet meer dan negen minuten hebben om een besluit te nemen. De Zweed Stefan Tengblad deed het onderzoek dertig jaar later nog eens en kwam tot dezelfde conclusie.
Dat betekent dat in die negen minuten alle informatie intern en extern moet worden verzameld, er een afweging moet worden gemaakt en vervolgens een keuze. Nogal logisch dat ze dit praktisch en snel willen doen. Collega’s die moeilijke vragen stellen, zullen moeten worden afgewimpeld.
Leiders vragen niet om hulp
Slecht afgewogen besluiten zorgen er echter ook voor dat er verkeerde afslagen worden genomen. Dat geeft nadien weer extra druk. Reeds gedane investeringen moeten worden tenietgedaan en werknemers raken hor-en-dol van de vele veranderingen en de chaos die kan ontstaan.
Het zijn dit soort momenten waarop de leider steun nodig heeft. Maar omdat hij of zij zich niet wil laten kennen – je bent immers niet voor niets zo ver gekomen – blijkt in de praktijk dat er vrijwel geen hulp wordt gevraagd. Bovendien is er op dat moment geen werknemer meer die openstaat voor steun aan de baas.
Eenzaam aan de top is dan ook een keuze, stelt George Kohlrieser in zijn boek Care to Dare. Wie ervoor kiest er niet voor de ander te zijn, zal ook niets terugkrijgen. We hebben volgens Kohlrieser allemaal een secure base nodig. Dat kan een partner zijn, een goede vriendin, een coach of een collega, zolang je maar het gevoel hebt bij iemand terecht te kunnen die je helpt jezelf scherp te houden. Iemand die kalm blijft, luistert, vragen stelt en je de waarheid durft te vertellen.
Om zo iemand te vinden zal je als leider niet hoog op de berg moeten gaan zitten, maar naar beneden moeten komen en contact maken.
Meer steun voor leiders
Dit is waar het fout gaat bij veel leiders. Eenmaal aan de top laten ze zich te veel leiden door de dagelijkse gang van zaken, staan ze te weinig stil bij het gedrag dat hen verder kan helpen en worden ze onrustig als de werknemers niet doen wat van hen wordt gevraagd. Ze hebben immers een positie vast te houden.
Wie het gevoel heeft er alleen voor te staan en de verantwoordelijkheid continu op hoog niveau te moeten presteren, zal minder geduld hebben. Terwijl dat nu juist precies is wat nodig is bij leiderschap: geduld om te zien wat het potentieel is van de ander.
René Redzepi van Noma is een voorbeeld. Maar er zijn recent meer voorbeelden naar buiten gekomen van werkomgevingen waarin het misging, onder het mom van ‘Champions League’ spelen.
Lees ook: Met een baas als Matthijs van Nieuwkerk presteert iedereen slechter
Om de gevoelens en uitingen te managen voor leiders die eindeverantwoordelijkheid hebben, pleiten leiderschapscoaches Dina Denham Smith en Alicia Grandey in Harvard Business Review voor meer steun van zogeheten peers. Dit zijn evenknieën die tegen dezelfde zaken aanlopen en dezelfde eenzaamheid ervaren.
De kameraadschap en steun die de leiders dan ervaren, bevordert hun succes op de lange termijn. Dat heeft vervolgens weer een positieve uitwerking op de werknemers.
Lees meer over leiderschap:
- Louis van Gaal is al 71 jaar, maar verrassend modern als leider: 7 lessen voor managers
- Manfred Kets de Vries: ‘Leiders zijn de auteurs van hun eigen ellende’
- Toon Gerbrands: ‘Weg met Covey, in je gezin vind je alle antwoorden’
