Wie zijn carrière een boost wil geven, kan baat hebben bij een goede loopbaancoach. Maar met een prijskaartje van 80 tot wel 200 euro per uur is dit voor veel professionals geen haalbare kaart.
Door de opkomst van generatieve AI is er nu een betaalbaar alternatief voorhanden. Steeds meer professionals ontdekken de mogelijkheden van AI-tools als ChatGPT, Claude en Gemini als gesprekspartner bij loopbaanvraagstukken. Maar hoe benut je deze technologie optimaal? En wanneer schakel je toch een menselijke coach in?
Over deze vragen buigt Tomas Chamorro-Premuzic zich in een artikel op Harvard Business Review. Hij is professor in businesspsychologie aan University College London en chief innovation officer bij ManpowerGroup. In zijn laatste boek I, Human uit 2023 behandelde hij de impact van AI op ons gedrag.
Lees ook: AI maakt dom, ongeduldig én narcistisch, stelt Tomas Chamorro-Premuzic
De nieuwe realiteit: AI als loopbaanpartner
Werkzoekenden zetten AI-tools steeds vaker in bij het sollicitatieproces, blijkt uit onderzoek na onderzoek. Onder meer bij het maken van cv’s, het schrijven van sollicitatiebrieven en bij de voorbereiding op een gesprek.
Ook in het bedrijfsleven experimenteren steeds meer hr-afdelingen met AI-ondersteunde begeleiding van werknemers. Het is geen vervanging van menselijk contact, maar kan wel een aanvulling zijn op bestaande ontwikkelprogramma’s – vooral voor professionals die snel willen sparren over een concrete situatie.
Hoewel traditionele carrièrecoaching waardevol blijft, biedt AI een aantal unieke voordelen: het is 24/7 beschikbaar, geeft onbevooroordeelde feedback en kan snel verschillende scenario’s doorrekenen. Bovendien is er geen drempel om ‘domme vragen’ te stellen of gevoelige onderwerpen te bespreken.
Maar hoe zet je AI in voor persoonlijk carrière-advies? Chamorro-Premuzic geeft zeven manieren.
1. Creëer een persoonlijk loopbaanprofiel
Voordat je weet waar je naartoe wilt, moet je weten waar je staat. AI-tools kunnen helpen bij het in kaart brengen van je vaardigheden, interesses en werkstijl. Door je cv en motivatie te analyseren, kan AI verbanden leggen die je zelf misschien over het hoofd ziet.
Een waardevolle toepassing is bijvoorbeeld het ontdekken van transferable skills – vaardigheden die je in de ene sector hebt opgedaan maar die ook waardevol zijn in een andere branche. Denk aan een marketeer die overstapt naar data-analyse en ontdekt dat haar ervaring met het vertalen van klantwensen naar concrete oplossingen ook in die technische rol van grote waarde is.
Probeer dit:
- ‘Kun je mijn cv analyseren en aangeven welke drie vaardigheden mij onderscheiden in de Nederlandse arbeidsmarkt?’
- ‘Welke competenties zijn binnen mijn vakgebied over vijf jaar waarschijnlijk het meest gevraagd?’
- ‘Hoe zou mijn ervaring met [specifieke vaardigheid] van waarde kunnen zijn in een rol als [gewenste functie]?’
2. Geef je sollicitatiemateriaal een upgrade
AI is bijzonder sterk in het optimaliseren van teksten. Gebruik dit om je cv, motivatiebrieven en LinkedIn-profiel naar een hoger niveau te tillen. Veel professionals merken dat hun sollicitatiemateriaal vaak te algemeen is of te veel jargon bevat. AI kan helpen om dit concreter en toegankelijker te maken.
Een praktisch voorbeeld: het herformuleren van algemene statements als ‘verantwoordelijk voor projectmanagement’ naar iets concreets als ‘succesvol leiding gegeven aan een projectteam van zes personen dat een softwarelancering twee weken eerder dan gepland opleverde, wat resulteerde in 15 procent extra omzet in het eerste kwartaal’.
Probeer dit:
- ‘Herschrijf deze alinea uit mijn cv in actieve taal die mijn bijdrage concreet maakt.’
- ‘Hier is mijn huidige LinkedIn-samenvatting. Maak deze aantrekkelijker voor recruiters in de Nederlandse financiële sector, zonder in clichés te vervallen.’
- ‘Ik solliciteer op deze functie [functieomschrijving toevoegen]. Hoe kan ik mijn ervaring met [relevante ervaring] het beste presenteren in mijn motivatiebrief?’
Lees ook: Actief op LinkedIn? Dat kan leiden tot een hoger salaris, blijkt uit onderzoek
3. Verken verborgen kansen op de arbeidsmarkt
Veel professionals beperken zich tot de bekende vacaturesites, maar er zijn talloze mogelijkheden die onder de radar blijven. AI kan helpen om deze kansen te identificeren door trends te analyseren en nichefuncties voor te stellen die je misschien nog niet kende.
In de huidige arbeidsmarkt ontstaan voortdurend nieuwe functies, zoals energietransitiemanagers, AI-ethiekadviseurs of circulariteitsspecialisten. Door AI te vragen naar opkomende functieprofielen in jouw interessegebied, kun je soms een perfecte match vinden die je anders had gemist.
Probeer dit:
- ‘Welke nichefuncties bestaan er in [gewenste sector] waarvoor iemand met mijn achtergrond in [huidige sector] waardevol zou zijn?’
- ‘Wat zijn drie opkomende beroepen in Nederland op het snijvlak van [interesse 1] en [interesse 2]?’
- ‘Welke bedrijven in de regio [jouw regio] zijn momenteel aan het uitbreiden binnen [jouw vakgebied]?’
4. Bereid je grondig voor op sollicitatiegesprekken
Voorbereiding is alles bij een sollicitatiegesprek. AI kan je helpen door als een virtuele interviewer te fungeren en je antwoorden te verfijnen. Dit is vooral waardevol voor situaties waar je onzeker over bent, zoals het uitleggen van een carrièreswitch of een periode van werkloosheid.
Onderzoek laat zien dat kandidaten die hun antwoorden vooraf hebben geoefend, aanzienlijk beter presteren tijdens sollicitatiegesprekken. Ze komen zelfverzekerder over en kunnen hun gedachten helderder formuleren. Met AI kun je verschillende antwoordstrategieën uitproberen en ontdekken welke benadering het beste werkt voor jouw specifieke situatie.
Probeer dit:
- ‘Speel een sollicitatiegesprek voor de functie van [functietitel] bij [bedrijf]. Stel kritische vragen over mijn overstap vanuit [huidige sector] naar [nieuwe sector].’
- ‘Hoe kan ik tijdens een sollicitatiegesprek het beste uitleggen dat ik [moeilijk te verklaren situatie, zoals een periode van werkloosheid]?’
- ‘Welke vragen zou een Nederlands bedrijf met een [specifieke bedrijfscultuur] hoogstwaarschijnlijk stellen tijdens een sollicitatiegesprek?’
Lees ook: Dit zijn de juiste vragen tijdens een sollicitatiegesprek
5. Ontwikkel je leiderschapsstijl
Voor een succesvolle carrière is het belangrijk om te groeien in je leiderschapsvaardigheden. AI kan je helpen om je eigen stijl te ontdekken en te verfijnen. Dit geldt niet alleen voor mensen in formele leidinggevende posities – ook in projectteams of bij het aansturen van stagiairs komen leiderschapsvaardigheden van pas.
Een veelvoorkomende uitdaging voor nieuwe managers is de balans vinden tussen een informele, collegiale houding en de noodzaak om duidelijke verwachtingen te stellen. AI kan concrete voorbeelden geven van hoe je lastige gesprekken kunt voeren zonder autoritair over te komen, toegespitst op de Nederlandse werkcultuur die doorgaans vrij horizontaal is.
Probeer dit:
- ‘Wat zijn drie leiderschapsstijlen die passen bij een Nederlandse werkcultuur, en hoe kan ik ontdekken welke bij mij past?’
- ‘Hoe kan ik een moeilijk gesprek voeren met een teamlid over [specifieke situatie] zonder de relatie te beschadigen?’
- ‘Welke kleine, dagelijkse gewoontes kunnen mij helpen om een meer inspirerende leider te worden?’
6. Bouw aan een professioneel merk
In een competitieve arbeidsmarkt is het belangrijk om je te onderscheiden. AI kan helpen bij het ontwikkelen van een herkenbare professionele identiteit, zowel online als offline. Voor veel professionals is het een uitdaging om hun vakkennis te vertalen naar toegankelijke content die potentiële werkgevers, klanten of netwerkcontacten aanspreekt.
Content creëren voor LinkedIn of vakbladen is een effectieve manier om jezelf te positioneren als expert. AI kan je helpen bij het bedenken van relevante onderwerpen, het structureren van je gedachten en het vinden van de juiste toon – zonder dat het klinkt als een door AI gegenereerd stuk.
Probeer dit:
- ‘Wat zijn vijf onderwerpen binnen [jouw vakgebied] waarover ik zou kunnen schrijven om mijn expertise te tonen?’
- ‘Hoe kan ik een persoonlijk verhaal over [persoonlijke ervaring] verbinden aan een professioneel inzicht in [vakgebied]?’
- ‘Geef me een format voor een LinkedIn-post die een interessant inzicht deelt over [actuele ontwikkeling in jouw sector].’
7. Navigeer door dagelijkse werkuitdagingen
AI kan ook dienen als klankbord voor alledaagse werkuitdagingen, van omgaan met lastige collega’s tot het stellen van gezonde grenzen. Veel professionals worstelen met situaties als een dominant teamlid, een controlerende leidinggevende of een te hoge werkdruk.
Juist deze dagelijkse wrijvingen kunnen een grote impact hebben op werkplezier en productiviteit. Door verschillende benaderingswijzen te verkennen met AI als sparringpartner, kun je tot tactvolle maar effectieve oplossingen komen die je werkrelaties intact laten.
Probeer dit:
- ‘Hoe kan ik mijn behoefte aan meer autonomie bespreekbaar maken bij een controlerende leidinggevende?’
- ‘Wat is een diplomatieke manier om ‘nee’ te zeggen tegen een nieuwe opdracht als mijn werkdruk al te hoog is?’
- ‘Wat zijn tactvolle manieren om meer zichtbaarheid te krijgen voor mijn bijdragen in een team waar enkele collega’s erg dominant zijn?’
De sleutel tot succes: menselijke, kritische blik
AI is een krachtig hulpmiddel, maar geen wondermiddel, benadrukt Chamorro-Premuzic. Het is belangrijk om AI te zien als een gesprekspartner die waardevolle perspectieven biedt, maar niet als een alwetende adviseur.
Het is ook belangrijk om te beseffen dat AI-tools zijn getraind op wereldwijde data en soms de nuances van de Nederlandse werkcultuur missen. Onze arbeidsmarkt heeft zijn eigen dynamiek, met specifieke verwachtingen rond communicatiestijl, hiërarchie en werk-privébalans. Combineer AI-inzichten daarom altijd met eigen kennis en netwerk.
Wil je aan de slag met AI voor je loopbaan? Begin met een duidelijke vraag die aansluit bij je huidige situatie. Neem de tijd om de vraag te formuleren en wees specifiek. Experimenteer met verschillende formuleringen als het antwoord niet meteen bruikbaar is.
En het allerbelangrijkste: blijf nadenken. AI is een krachtig gereedschap, maar het is jouw carrière. Jij bent degene die de waardevolle inzichten moet herkennen en toepassen.
Lees ook: Staat je carrière stil? Zo weet je wanneer het tijd is voor een volgende stap
