Hoe kan ik de enorme leverage die ICT mij biedt optimaal benutten, met zo min mogelijk kosten en liefst ook zonder risico? Ecosystemen geven ongekende slagkracht. Leg samen met Logica de juiste verbindingen, en u creëert uw eigen succes.
Wilbert Kieboom lacht. De CEO van Logica Benelux kent de behoeften van klanten – ‘they want it all, and they want it now’. Als reactie op de crisis hebben veel organisaties de afgelopen tijd nauwelijks in innovatie geïnvesteerd. Nu de markt zich weer herstelt, laat dat zich voelen. En ICT is alweer een grotere rol gaan spelen. Snelheid en een efficiënte procesinrichting tegen zo laag mogelijke kosten bepalen het succes van organisaties meer dan ooit.
Hoe heeft Logica zich de afgelopen tijd ontwikkeld? “Eigenlijk zijn wij gewoon doorgegaan met wat wij van nature doen: innoveren. In uitgebreid onderzoek lieten klanten ons weten dat wij zonder meer de beste, meest creatieve mensen hebben. Innovatie, betrokkenheid en loyaliteit noemen zij als onze sterkste kanten. Die aspecten hebben wij de afgelopen tijd in allerlei intensieve trajecten organisatiebreed versterkt en verdiept. We hebben ons merk een nieuwe betekenis gegeven, zowel intern als extern. Met als motto ‘brilliant together’. Het is onze aangescherpte merkstrategie: dicht op de klant, samen met de klant en met kennis van diens ecosysteem. Iedereen bij ons is ervan doordrongen dat wij, juist ook bij hoge kwaliteit, nooit sterker kunnen zijn dan onze zwakste schakel. Bovendien hebben we uitgebreid onderzoek gedaan naar de toekomstwensen van onze klanten en de markt.”
Toekomstwensen
En? “Klanten blijken behoefte te hebben aan bestendige relaties voor de lange termijn, met experts die alles weten van hun branche. Na een periode van versnippering van krachten en kennis blijken klanten in de toekomst liever met één partij in zee te gaan. Een langetermijnrelatie betekent meer wederzijds commitment, kwaliteit, toekomst creëren, sectorinnovatie, technische innovatie, strategie, samen een roadmap kunnen maken, kortom: oneindig veel meer toegevoegde waarde. Samenwerken met Logica geeft strategisch voordeel, inzicht in sectorinnovatie en technologische voorsprong. Bovendien kunnen klanten hun voordeel doen met ons ecosysteem.”
Ecosysteem
Hoe moeten we dat zien? “Klanten vragen of wij deel kunnen zijn van hun ecosysteem; hun netwerk, hun markt en alles wat daar deel van uitmaakt. Netwerken wérkt, het is zo oud als de mens. Het gaat nu alleen een fiks stuk sneller. Wie er het beste in slaagt om de juiste verbindingen te leggen, zal nu en in de toekomst als sterkste uit de bus komen. Dus dat is wat wij doen: verbindingen leggen. Intern en extern. Klanten kunnen ervoor kiezen om deel te worden van ons ecosysteem: ons netwerk, onze kennis. Het delen en dus vermenigvuldigen van expertise is een gemeenschappelijk belang, dat voor alle partijen een enorme – exponentieel groeiende – slagkracht oplevert."
Innovatie als vak
Waarom is Kieboom zo zeker van Logica’s succes? “Altijd de beste mensen aan boord hebben is onze speerpunt. Innovatie is ons vak, en het is oneindig veel meer dan R&D. Het is zorgen dat je altijd op alle gebieden state of the art bent. Mensen worden standaard niet voor 100% ingeroosterd; gemiddeld besteden zij 20% van hun tijd aan hun ontwikkeling en aan innovatie.”
Ook op de lange termijn is Kieboom zeker van zijn zaak, omdat de wensen en eisen van klanten bij Logica direct worden gekoppeld aan persoonlijke targets van zijn mensen: “Met een aantal klanten wordt meer dan eens per kwartaal op het hoogste niveau geëvalueerd. Op basis van die evaluaties wordt bijgestuurd, zodat de frequentie ervan in de loop der tijd kan dalen.”
En wat heeft Logica verder te bieden? “Wij zijn écht internationaal. Overal een vestiging hebben is iets anders dan internationaal samenwerken. De sterke punten in de verschillende landen waar Logica zit, overlappen elkaar niet, maar vullen elkaar aan. Voor heel Europa hebben wij onze business verticaal verdeeld in sectoren, en horizontaal hebben wij daar onze drie resources in aangebracht: consultancy, systeemintegratie en outsourcing. De zwaartepunten van onze resources liggen op verschillende plekken, verspreid over de wereld. Nieuw daarbij is dat wij daarom alle mensen en kennis met elkaar in verbinding hebben gebracht via gerichte internationale platforms; een ongekende mapping van kennis. Dus toegang tot ons ecosysteem betekent toegang tot de meest actuele kennis, weten hoe je markt ervoor staat, weten wat de laatste ontwikkelingen zijn, te allen tijde je concurrentiepositie kunnen bepalen. En desgewenst toegang tot slimme tools.”
Zoals? “Future Insight. De accuratesse van internetpeilingen groeit, en is nu vaak al indrukwekkend. Bovendien bepaalt de opinie van de meerderheid in toenemende mate waar we naartoe gaan. Met Future Insight kunnen klanten gewoon, direct, sleutelvraagstukken peilen. Dan heb je direct informatie over de huidige status-quo, in plaats van dat je over drie maanden weet hoe men er zes maanden geleden over dacht. Het is informatie die je nú nodig hebt om snel te kunnen ageren.”
Wat hij hier zelf het mooiste aan vindt? “Dat we eindelijk ‘all out’ kunnen gaan. Het zijn allemaal schitterende aspecten die allang in onze organisatie zaten. Maar nu hebben we de juiste verbindingen gelegd. Met onze kennis, kwaliteit, loyaliteit én creativiteit gaan wij de wereld veroveren. We gaan all out richting klant.”
Toekomstexpert: ‘Experts zijn juist heel gevaarlijk voor innovatie’
Terwijl bedrijven worstelen met digitale transformatie, AI en robotisering, blijft één vraag vaak onbeantwoord: hoe bereid je je voor op een toekomst die zo onvoorspelbaar lijkt? Futurist Peter van der Wel, medeoprichter van de Dutch Future Society, heeft daar een verrassend antwoord op: door te accepteren dat de toekomst die we verwachten, vrijwel zeker niet gaat gebeuren.
In een nieuwe aflevering van de podcast De Werkprofessor deelt Peter van der Wel met Wendy van Ierschot zijn inzichten over toekomstonderzoek. En die zijn opmerkelijk: ‘Organisaties die serieus toekomstonderzoek doen, kunnen 33 procent meer winst behalen dan bedrijven die dit niet doen.’
Volgens Van der Wel zitten we gevangen in wat hij ‘business as usual’-denken noemt. ‘We denken dat de toekomst een voortzetting is van het heden. Er komen wat meer klimaatproblemen, wat meer automatisering. Maar voortdurend gebeuren er dingen waarvan iedereen zegt: dat kan niet.’
Hij wijst op recente voorbeelden: ‘Kijk naar Volkswagen die problemen heeft met de afzet van benzineauto’s, of Tennet die vergeten is dat het netwerk aangepast moet worden voor al die zonnepanelen en warmtepompen.’
Exponentiële groei
Een van de grootste uitdagingen is ons onvermogen om exponentiële groei te begrijpen. Van der Wel illustreert dit met een fascinerend voorbeeld: ‘Als je een A4’tje 51 keer zou kunnen dubbelvouwen, wordt het 178 miljoen kilometer dik – dat is van hier tot ver voorbij de zon. Dat geloof je gewoon niet. Maar zo gaat het ook met technologische ontwikkeling.’
Deze exponentiële groei zien we bijvoorbeeld bij robotisering. ‘We krijgen straks voor ieder mens twee humanoids die aan het werk zijn. Die werken in de zorg, in de keuken, in de fabriek’, voorspelt Van der Wel. Maar hij stelt ook gerust: ‘Je wordt niet vervangen door machines, maar door mensen die machines kunnen gebruiken.’
Hoe kunnen organisaties zich dan voorbereiden? Van der Wel adviseert drie concrete stappen: ‘Eerst bewust worden van je denkfouten. Dan kijken naar voorspellingen uit het verleden om te leren hoe mensen er voortdurend naast zitten. En tenslotte je fantasie oprekken door met andere mensen te praten over mogelijke toekomsten.’
Zijn belangrijkste advies is verrassend eenvoudig: praat met mensen buiten je normale kring. ‘Experts zijn heel gevaarlijk’, zegt hij. ‘Ze weten veel van een bepaald onderwerp af, maar dat belemmert ze vaak om daar buiten te kijken. Het geheim van toekomstonderzoek is uitzoomen. En dat kun je niet zelf – daar heb je anderen voor nodig.’
Drie takeaways uit de podcast:
Zie de toekomst als een kegel van mogelijkheden Dé toekomst bestaat niet; er zijn talloze toekomsten. Door verder te kijken dan het ‘business as usual’-scenario en rekening te houden met onverwachte gebeurtenissen (wildcards), maak je je organisatie veerkrachtiger en minder afhankelijk van één strategie.
Omarm systeemdenken voor blijvende verandering Systemen lijken zich te verzetten tegen verandering, maar bevatten kantelpunten waarmee kleine interventies grote impact kunnen hebben. Dit geldt zowel voor technologische als sociale systemen. Leer deze punten te herkennen om doelgericht te innoveren.
Denk exponentieel, niet lineair Veel technologische ontwikkelingen verlopen exponentieel. Het herkennen van deze groeicurves, zoals bij AI of robotisering, helpt bedrijven om tijdig kansen te benutten en voorbereid te zijn op disrupties.
Beluister de nieuwste aflevering van de podcast ‘De Werkprofessor’. Of abonneer je via de podcast-app van jouw keuze. Nieuwe afleveringen verschijnen elke twee weken op maandag.
Heb je vragen of input? Neem dan contact op met Wendy van Ierschot via [email protected]. Benieuwd naar de volgende gast in ‘De Werkprofessor’ of wil jij als eerste de teaser van de volgende aflevering horen? Volg dan ‘De Werkprofessor’ op LinkedIn.
Werk slimmer met AI: deze 9 praktische tips maken je 30 tot 40 procent productiever
Van teksten schrijven tot presentaties maken: AI neemt steeds meer werk uit handen. Maar alleen als je het slim gebruikt. Management-professor Ethan Mollick onderzocht wat wel en niet werkt. Deze negen tips maken je een AI-expert.
Ethan Mollick is hoogleraar aan de gerenommeerde Wharton School en is een vooraanstaande expert op het gebied van kunstmatige intelligentie. Foto: Getty Images / Maven Publishing
De deadline nadert en je moet nog een strategische analyse schrijven. Je staart naar een leeg scherm. Vroeger zou dit een hele dag kosten. Nu vraag je AI om een eerste opzet te maken, terwijl jij de belangrijkste punten dicteert. Vervolgens verbeter je samen met AI de structuur, stijl en formulering. Het resultaat: een scherpe analyse, in een kwart van de tijd die je normaal nodig had.
Dit is geen toekomstmuziek. Het is wat consultants bij Boston Consulting Group (BCG) nu al dagelijks doen. Hun productiviteit steeg gemiddeld met 37 procent vergeleken met collega’s die geen AI gebruikten. Maar er is wel een belangrijke voorwaarde: je moet weten hoe je slim met AI samenwerkt.
Slimmer werken met AI
Kunstmatige intelligentie verandert in razend tempo hoe we werken. Voor werknemers betekent dit dat ze moeten leren navigeren tussen mens en machine. De sleutel is om AI strategisch in te zetten waar het toegevoegde waarde heeft. Maar hoe doe je dat effectief?
In zijn boek Co-intelligentie, dat dit najaar in het Nederlands uitkwam, geeft management-professor Ethan Mollick concrete handvatten, gebaseerd op uitgebreid onderzoek naar AI op de werkvloer.
Mollick is hoofddocent innovatie en ondernemerschap aan Wharton, de beroemde businessschool van de Universiteit van Pennsylvania. Hij dook als early adopter diep in large language models (LLM’s), de technologie achter taalmachines als ChatGPT van OpenAI, Claude van Anthropic en Gemini van Google.
Praktische gids voor AI
‘Dit is geen tijdelijke verandering’, schrijft Mollick. ‘AI wordt fundamenteel onderdeel van hoe we werken. De vraag is niet óf je ermee gaat werken, maar hoe je het optimaal inzet.’
In 240 pagina’s legt Mollick uit hoe werknemers en managers AI effectief kunnen inzetten. Het boek is een praktische gids voor werken met tools als ChatGPT. Zijn inzichten zijn onder meer gebaseerd op een groot onderzoek bij BCG, waar bijna 800 consultants werden gevolgd bij hun gebruik van AI.
Eén groep werkte op de traditionele manier en één groep mocht GPT-4 gebruiken. De AI-groep presteerde significant beter op 18 verschillende taken, van creatief werk tot analyses.
Uit het onderzoek destilleert Mollick tips en adviezen voor het toepassen van AI. Dit zijn er negen.
#1 Behandel AI als een slimme stagiair
AI is volgens Mollick het best te vergelijken met ‘een onvoorstelbaar snelle stagiair die jou graag wil behagen, maar het niet zo nauw neemt met de waarheid’. Net als bij een nieuwe medewerker moet je duidelijke instructies geven en een specifieke rol toewijzen (zie kader).
Vraag AI om zich te gedragen als een ervaren redacteur en vanuit die rol jouw teksten te beoordelen. Of zeg bijvoorbeeld: ‘Je bent een ervaren hr-manager. Help me de belangrijkste punten voor mijn bila te formuleren.’ De AI denkt dan vanuit hr-perspectief mee. De resultaten worden beter.
AI instrueren doe je zo
Geef AI een duidelijke rol: ‘Je bent een ervaren marketingmanager die werkt voor een IT-bedrijf’
Voeg context toe: ‘Je schrijft voor een technisch onderlegd publiek’
Wees specifiek over stijl: ‘Gebruik een professionele maar toegankelijke toon’
Geef kaders mee: ‘Het persbericht moet maximaal 400 woorden zijn’
Deze aanpak werkt, omdat AI ontwikkeld is om menselijke taal te verwerken en daarop te reageren. Door een duidelijk perspectief te geven, help je het systeem om gerichtere en bruikbaardere antwoorden te geven.
Opvallend genoeg werkt emotionele aanmoediging verrassend goed. Als je aangeeft dat iets belangrijk is voor je carrière, levert dat vaak betere antwoorden op.
Maar blijf kritisch, waarschuwt Mollick. Net als een stagiair maakt AI fouten en heeft het systeem begeleiding nodig. Check altijd de output, controleer de feiten en geef gerichte feedback voor verbetering.
#2 Begin met simpele experimenten
Kunstmatige intelligentie kan overweldigend zijn. Daarom adviseert Mollick om klein te beginnen. Uit het BCG-onderzoek blijkt dat medewerkers die voorzichtig starten met eenvoudige taken meer succes hebben dan degenen die direct complexe projecten aanpakken.
Mollick adviseert om te beginnen met eenvoudige taken, zoals het laten samenvatten van notulen of het opstellen van concept-agenda’s. Bij dit soort routinematige taken kun je makkelijk controleren of de AI-output klopt en leer je geleidelijk hoe je de technologie het beste kunt aansturen. Pas als je daar ervaring mee hebt opgedaan, kun je AI gaan inzetten voor complexere analyses.
Het voordeel van deze aanpak is dat je snel leert wat AI wel en niet kan. Bij eenvoudige taken zie je direct of de output klopt en kun je makkelijk bijsturen. Ook bouw je vertrouwen op in de technologie zonder grote risico’s te nemen.
Pas als je comfortabel bent met de basistaken, kun je AI inzetten voor uitdagendere opdrachten. Deze geleidelijke opbouw zorgt ervoor dat je de technologie effectief leert gebruiken zonder overweldigd te raken door de mogelijkheden. Mollick adviseert om succesvolle experimenten te delen met collega’s, zodat het hele team kan leren van elkaars ervaringen.
Hoe overtuigend AI ook klinkt, het systeem verzint regelmatig dingen. Mollick noemt dit ‘hallucinaties’. AI kan analyses produceren die zeer geloofwaardig lijken, maar bij controle toch grotendeels onjuist blijken te zijn. Zelfs ervaren consultants van Boston Consulting Group trapten in de val van verzonnen, zeer geloofwaardige data.
Het checken van AI-output vraagt daarom voortdurende alertheid. Bij cijfers en statistieken is het cruciaal om externe bronnen te raadplegen. Let vooral op te mooie of afgeronde getallen en wees extra scherp bij marktdata en financiële informatie. Ook bronvermeldingen verdienen aandacht – citaten, onderzoeken en personen die genoemd worden moeten geverifieerd worden.
Het goede nieuws is volgens Mollick dat AI zelf ook een uitstekend hulpmiddel kan zijn bij het controleren van feiten. Je kunt het systeem vragen om inconsistenties te vinden of verschillende bronnen te vergelijken.
Zijn advies is helder: zie AI als eerste bron, nooit als enige bron. Maak factchecking een vast onderdeel van je werkproces. En deel gevonden fouten met collega’s, zodat de hele organisatie ervan kan leren.
#4 Laat AI je coachen
AI blijkt verrassend effectief als persoonlijke coach, zo toont het onderzoek van Mollick aan. Het grote voordeel: je krijgt direct feedback en kunt continu blijven verbeteren. Bij Boston Consulting Group bleek dat medewerkers die AI als coach gebruikten gemiddeld 25 procent sneller vooruitgang boekten dan anderen.
De toepassingen zijn breed. AI-coaching kan bijvoorbeeld effectief zijn bij het voorbereiden van presentaties. Een groot voordeel is dat je zo vaak kunt oefenen als je wilt en direct feedback krijgt, zonder dat je je geremd voelt door het oordeel van anderen.
Voor gesprekken met leidinggevenden kun je je gesprekstechniek laten analyseren en lastige gesprekken oefenen met verschillende scenario’s. En voor het verbeteren van je schrijfvaardigheid biedt AI gerichte feedback op stijl, bondigheid en professionele toon.
Co-intelligentie – Slimmer werken met AI is geschreven door Wharton-professor Ethan Mollick. Het boek is onder meer te bestellen via managementboek.nl.
De aanpak is eenvoudig: bepaal eerst welke vaardigheid je wilt verbeteren en vraag de AI om specifieke feedback. Experimenteer vervolgens met verschillende aanpakken, oefen nieuwe technieken en vraag vervolgfeedback op je verbeteringen.
Wel zijn er enkele belangrijke kanttekeningen. Mollick benadrukt dat AI-coaching altijd gecombineerd moet worden met menselijke feedback. Let ook op of de adviezen passen bij je bedrijfscultuur en wees alert op culturele verschillen en te algemene adviezen. Het doel is niet om menselijke mentoren te vervangen, maar om een extra hulpmiddel te hebben voor continue ontwikkeling.
#5 Verdeel het werk slim
Een strategische verdeling van taken tussen mens en AI leidt tot fors hogere productiviteit. Uit het BCG-onderzoek blijkt dat consultants die dit goed aanpakken 37 procent effectiever zijn. Mollick adviseert om taken in drie categorieën te verdelen.
De eerste categorie noemt hij ‘just me’-taken – werk dat alleen een mens kan of moet doen. Denk aan strategische beslissingen, creatieve doorbraken en persoonlijke gesprekken. Ook ethische afwegingen en de beoordeling van AI-output horen in deze categorie.
Dan zijn er de gedelegeerde taken, waarbij AI onder menselijke supervisie werkt. Eerste versies van rapporten, data-analyses en het voorbereiden van presentaties zijn hier voorbeelden van. AI doet het zware werk, maar de mens houdt de controle en stuurt bij waar nodig.
De derde categorie bestaat uit geautomatiseerde taken – eenvoudig werk dat AI zelfstandig kan uitvoeren zoals spellingscontrole, vertalingen en standaard e-mails. Dit zijn taken met weinig risico die je veilig kunt automatiseren.
Mollick adviseert om zorgvuldig te werk te gaan bij deze taakverdeling. Begin met het automatiseren van taken met een laag risico en houd controle over kritieke processen. Evalueer regelmatig of de verdeling nog klopt, zeker gezien de snelle ontwikkeling van AI-mogelijkheden.
Hij waarschuwt voor de valkuil van overautomatisering. Juist de taken die menselijk inzicht en expertise vereisen, blijven cruciaal voor goede prestaties. Een goede balans vinden tussen mens en machine is daarom essentieel.
#6 Werk als ‘centaur’ of ‘cyborg’
Het BCG-onderzoek identificeerde twee succesvolle manieren om met AI samen te werken, elk met eigen voordelen. De keuze tussen deze stijlen kan een groot verschil maken in je effectiviteit.
De eerste stijl is de centaur-aanpak, vernoemd naar het mythische wezen dat half mens, half paard is. Hierbij wissel je bewust tussen mens en machine, met een duidelijke scheiding van taken. Deze methode geeft je meer controle over het proces en verkleint de kans op fouten. Een consultant beschrijft bijvoorbeeld hoe hij bila-verslagen maakt: de AI produceert een eerste versie, hij bewerkt die grondig, de AI controleert spelling en toon, en hij neemt de finale beslissingen.
De tweede stijl is de cyborg-aanpak, waarbij je je werk constant verweeft met AI, zoals een cyborg mens en machine combineert. Dit leidt tot snellere iteraties en meer ruimte voor experimenten. Bij het schrijven van documenten vraag je bijvoorbeeld doorlopend om suggesties en alternatieven, waarbij je samen met de AI het document ontwikkelt.
Uit het BCG-onderzoek blijken beide stijlen effectief, maar op verschillende manieren. De ‘centaur’-aanpak leidt tot meer controle en minder fouten, terwijl de ‘cyborg’-aanpak meer ruimte biedt voor snelle iteraties en experimenten.
Mollick adviseert om met beide stijlen te experimenteren. Begin met kleine taken en kijk waar je je prettig bij voelt. De beste aanpak kan verschillen per persoon en per taak. Het belangrijkste is dat je een werkwijze vindt die bij jou en je werkzaamheden past.
#7 Gebruik AI als ideeëngenerator
AI blijkt een indrukwekkende bron van creativiteit. In het BCG-onderzoek genereerde kunstmatige intelligentie 122 ideeën in twee minuten, waar mensen gemiddeld op vijf tot tien ideeën kwamen. Maar het gaat niet alleen om kwantiteit – de kwaliteit van AI-gegenereerde ideeën bleek ook hoog.
Mollick laat zien dat AI een krachtige partner kan zijn bij het genereren van nieuwe ideeën. Hij geeft het voorbeeld van een consultant die AI vroeg om nieuwe productideeën te bedenken. Door schijnbaar ongerelateerde concepten te combineren, zoals fastfood en middeleeuwse architectuur, ontstonden verrassend bruikbare concepten.
Hij adviseert om AI vooral in de vroege fase van het creatieve proces in te zetten: laat het systeem vrijuit brainstormen en gebruik de output als inspiratie. De meest belovende ideeën kun je daarna zelf verder uitwerken, eventueel weer met gerichte hulp van AI. Door deze aanpak combineer je de snelle ideeëngeneratie van kunstmatige intelligentie met menselijk inzicht.
#8 Laat AI je werk checken
AI kan een uitzonderlijk grondige en onvermoeibare controleur zijn. Uit het BCG-onderzoek blijkt dat teams die AI als extra controlemechanisme inzetten 40 procent minder fouten maken. Maar er zit meer achter dit succes dan alleen het vinden van typefouten.
AI kijkt anders naar teksten dan mensen, legt Mollick uit. Waar wij vaak blind worden voor onze eigen fouten, blijft AI consistent en objectief. Hij beschrijft hoe consultants gespreksverslagen met AI analyseren op consistentie, helderheid en mogelijke interpretatieproblemen. Het systeem signaleert niet alleen taalfouten, maar ook onduidelijke formuleringen, ontbrekende context of tegenstrijdige boodschappen.
Een bijzonder waardevolle toepassing is het testen van plannen en voorstellen. Door AI kritisch te laten kijken naar projectplannen, presentaties of strategische voorstellen, kunnen zwakke plekken aan het licht komen die je zelf over het hoofd ziet. Het systeem kan als objectieve buitenstaander inconsistenties of onduidelijkheden signaleren.
Mollick benadrukt wel dat AI-checks menselijke controle niet volledig vervangen. Kijk altijd kritisch naar AI-feedback en blijf je eigen oordeel gebruiken. Vooral bij gevoelige communicatie of belangrijke beslissingen blijft menselijke controle essentieel.
De kracht zit volgens hem in de combinatie: AI als grondige eerste controleur, gevolgd door gerichte menselijke aandacht voor de cruciale punten. Zo kun je je aandacht richten op wat echt belangrijk is, terwijl je zeker weet dat de basis klopt.
Het BCG-onderzoek toont een paradoxaal inzicht: hoe krachtiger AI wordt, hoe belangrijker menselijke expertise blijkt. Alleen experts kunnen de output van AI echt beoordelen en strategisch inzetten, schrijft Mollick.
Dit werd duidelijk toen BCG-consultants complexe analyses uitvoerden. De consultants met de meeste expertise konden AI veel gerichter aansturen en de resultaten beter interpreteren. Ze zagen sneller wanneer AI-suggesties niet overeenkwamen met de praktijk en wisten precies waar menselijk oordeel cruciaal was.
Mollick beschrijft hoe toppresteerders AI anders gebruiken dan anderen. Ze gebruiken AI om routinetaken te versnellen, zodat ze meer tijd hebben voor waar ze echt goed in zijn: strategisch denken, creatieve oplossingen bedenken en relaties bouwen. Geen vervanging, maar versterking van hun expertise dus.
Het onderzoek toont ook dat experts beter zijn in het herkennen van AI-hallucinaties. Ze hebben een intern kompas voor wat klopt en wat niet, aldus Mollick. Die intuïtie, gebaseerd op jaren ervaring, is lastig te vervangen door algoritmes.
Zijn advies: blijf investeren in je vakkennis en gebruik AI om die expertise te versterken. De toekomst is niet mens versus machine, maar mens plus machine. De winnaars zijn de experts die AI slim inzetten om hun impact te vergroten.
Bila met de baas? Met deze 9 tips maak je indruk op jouw leidinggevende
Een bila met je leidinggevende. Voor de één een moment om naar uit te kijken, voor de ander een bron van stress. Maar wie goed voorbereid zo'n een-op-een-gesprek ingaat, haalt er veel meer uit dan alleen een statusupdate. Met deze negen tips maak je van je volgende bilaterale overleg een succes.
Een bila met de baas is hét moment om te vertellen over behaalde resultaten en positieve feedback van klanten of collega's. Foto: Getty Images
Voor wie niet bekend is met de betekenis van de term: bila staat voor bilateraal overleg. Het woord komt van het Latijnse bi (twee) en lateraal (zijdig). Een bila is dus letterlijk een tweezijdig gesprek. In de praktijk wordt het gebruikt voor een-op-een-overleggen tussen medewerker en leidinggevende, of tussen twee collega’s.
Waarom zijn bila’s belangrijk?
Bila’s winnen aan belang nu veel organisaties afstappen van het traditionele beoordelingsgesprek. In plaats van één groot gesprek per jaar kiezen bedrijven voor regelmatige bila’s. Dat past beter bij de snelheid waarmee werk verandert.
Door regelmatig bila’s te hebben, kun je sneller bijsturen en ontwikkelen. Het kan een waardevol moment zijn om je werk te bespreken, feedback te krijgen en je ontwikkeling te sturen.
Tips voor succesvolle bila’s
Maar hoe zorg je ervoor dat zo’n gesprek echt iets oplevert? Door deze tips toe te passen maak je optimaal gebruik van je bila’s. Zo worden ze van een verplicht nummer een waardevol instrument voor je ontwikkeling. Want een bila is geen verantwoordingsmoment, maar een kans om samen te werken aan je groei en succes binnen de organisatie.
#1 Plan regelmatig bila’s in
Wacht niet tot je leidinggevende een voorzet doet, maar vraag zelf om regelmatige bila’s. Het laat zien dat je initiatief neemt en wilt groeien in je werk. Een bila elke twee tot vier weken is een goede richtlijn. Kies bij voorkeur een vast moment, bijvoorbeeld maandagochtend of vrijdagmiddag.
De timing is belangrijk. Plan bila’s niet aan het eind van de werkdag, wanneer iedereen moe is. Ook maandagochtend voor 10 uur of vrijdagmiddag na 15 uur zijn vaak geen ideale momenten. Dinsdagochtend of donderdagmiddag werken meestal goed – dan zijn mensen het meest gefocust.
Reserveer minimaal 30 minuten, maar liever 45 of 60 minuten. Te kort zorgt voor haast, te lang en het gesprek kan verzanden. Blokkeer ook 15 minuten voor én na het gesprek in je agenda. Zo kun je rustig voorbereiden en afronden zonder meteen door te moeten rennen naar je volgende afspraak.
#2 Bereid een agenda voor
Een bila zonder voorbereiding is vaak een gemiste kans. Stuur uiterlijk een dag voor het gesprek een korte agenda naar je leidinggevende. Houd het beknopt maar concreet – drie tot vijf onderwerpen is ideaal. Door een agenda te delen kan je manager zich ook voorbereiden en eventueel punten toevoegen.
Goede onderwerpen voor je bila-agenda zijn:
Updates over lopende projecten en behaalde resultaten
Obstakels waar je tegenaan loopt en mogelijke oplossingen
Samenwerking met collega’s of andere afdelingen
Persoonlijke ontwikkeling en carrièredoelen
Feedback die je wilt geven of ontvangen
Nieuwe ideeën of voorstellen
Prioriteer je punten. Begin met de belangrijkste onderwerpen, voor het geval de tijd krap wordt. Vermijd algemene termen als ‘project bespreken’ of ‘update geven’. Wees specifiek: ‘Besluit nodig over budget project X’ of ‘Bespreken samenwerking met marketingteam’.
Houd ook ruimte in je agenda voor punten die je leidinggevende wil bespreken. Een bila werkt twee kanten op – het is geen eenrichtingsverkeer.
Een bila wordt krachtiger als je je punten onderbouwt met specifieke voorbeelden en cijfers. Vaag blijven werkt niet – het maakt je boodschap onduidelijk en je komt minder professioneel over. Bereid daarom per agendapunt concrete voorbeelden voor.
Enkele manieren om dit te doen:
Wil je het hebben over werkdruk? Noteer hoeveel overuren je maakt, welke deadlines in het gedrang komen en wat het effect is op lopende projecten
Bespreek je een succesvol project? Verzamel data over de resultaten: budget, planning, klanttevredenheid of andere relevante kpi’s
Heb je verbetervoorstellen? Onderbouw ze met praktijkvoorbeelden van waar het nu mis gaat en wat de potentiële winst is
Zoek je ontwikkelmogelijkheden? Kom met specifieke cursussen, projecten of rollen die je interessant vindt
Zet deze voorbeelden ook op papier, bijvoorbeeld in een kort memo of presentatie. Dat helpt je om scherp te blijven tijdens het gesprek. Bovendien kan je leidinggevende het dan later nog eens nalezen.
Let wel op dat je niet doorslaat in details. Kies per punt één of twee sterke voorbeelden die je boodschap onderstrepen. Het bila-gesprek moet geen data-analyse worden, maar een constructieve dialoog.
#4 Formuleer je doelen tijdens de bila
Bepaal vooraf wat je concreet uit het bila-gesprek wilt halen. Een bila zonder doel wordt al snel een vrijblijvend gesprek. Door helder te hebben wat je wilt bereiken, kun je het gesprek beter sturen en wordt de bila effectiever.
Denk na over verschillende soorten doelen:
Praktische doelen:
Goedkeuring krijgen voor een nieuw projectvoorstel
Duidelijkheid over je rol in een reorganisatie
Budget vrijmaken voor een training
Beslissingen over de prioriteit van taken
Strategische doelen:
Inzicht krijgen in toekomstige ontwikkelingen binnen het bedrijf
Je ambities voor een nieuwe functie kenbaar maken
Draagvlak creëren voor een vernieuwend idee
Feedback verzamelen over je functioneren
Ontwikkeldoelen:
Afspraken maken over een opleidingstraject
Nieuwe verantwoordelijkheden bespreken
Sparren over je volgende carrièrestap
Input krijgen over verbeterpunten
Schrijf je doelen op en bedenk per doel:
Wat wil je minimaal bereiken?
Wat is je ideale uitkomst?
Welke tussenoplossingen zijn acceptabel?
Welke vervolgafspraken zijn nodig?
Door je doelen zo concreet mogelijk te maken, vergroot je de kans dat je bila daadwerkelijk iets oplevert. Het helpt je ook om tijdens het gesprek bij de kern te blijven en niet af te dwalen naar bijzaken.
#5 Luister actief tijdens het bila-gesprek
Tijdens de bila is goed luisteren minstens zo belangrijk als helder communiceren. Veel mensen zijn in gedachten al bezig met hun reactie of volgende punt, waardoor ze cruciale informatie missen. Door echt te luisteren vergroot je de kwaliteit van het gesprek enorm.
Zo pak je actief luisteren aan:
Let op de volledige communicatie:
Wat wordt er letterlijk gezegd?
Welke toon wordt gebruikt?
Wat vertelt de lichaamstaal?
Welke onderwerpen worden vermeden?
Waar legt je leidinggevende extra nadruk op?
Gebruik deze technieken:
Vat regelmatig samen wat je hoort: ‘Als ik het goed begrijp…’
Vraag door als iets onduidelijk is: ‘Kun je dat toelichten?’
Check of je interpretatie klopt: ‘Bedoel je dat…?’
Maak korte aantekeningen van kernpunten
Parkeer je eigen gedachten even als de ander spreekt
Vermijd deze valkuilen:
In de rede vallen
Te snel met oplossingen komen
Eigen ervaringen ertussen gooien
Aannames doen zonder te checken
Met je telefoon of laptop bezig zijn
Door goed te luisteren tijdens de bila pik je ook subtiele signalen op:
Waar ligt je leidinggevende wakker van?
Welke prioriteiten heeft het management?
Wat zijn gevoelige onderwerpen?
Waar liggen kansen voor jou?
Actief luisteren kost energie en oefening, maar het levert veel op. Je krijgt meer informatie, bouwt een betere werkrelatie op en voorkomt misverstanden. Bovendien waarderen leidinggevenden medewerkers die echt luisteren en doorvragen.
Een bila is juist bedoeld om lastige zaken te bespreken. Door open te zijn over uitdagingen kan je leidinggevende je beter ondersteunen. Maar er is een verschil tussen constructief problemen aankaarten en alleen maar klagen.
Zo bespreek je uitdagingen professioneel:
Bereid het gesprek voor:
Beschrijf het probleem helder en feitelijk
Verzamel concrete voorbeelden
Denk na over mogelijke oplossingen
Overweeg verschillende perspectieven
Bedenk wat je zelf nodig hebt
Begin het bila-gesprek positief:
Start niet meteen met problemen
Erken eerst wat er goed gaat
Benadruk je intentie om tot oplossingen te komen
Toon eigenaarschap over de situatie
Formuleer problemen constructief:
‘Ik merk dat…’
‘Ik loop tegen … aan’
‘Ik zou graag willen dat…’
‘Kunnen we samen kijken naar…’
‘Ik zie als mogelijke oplossing…’
Vermijd deze valkuilen:
Alleen maar klagen zonder oplossingen
Anderen de schuld geven
Te emotioneel worden
Dreigen of ultimatums stellen
Alles in één keer willen oplossen
Maak concrete afspraken:
Wie doet wat?
Wanneer gebeurt het?
Hoe wordt het opgevolgd?
Wanneer evalueren we?
Wat is het gewenste resultaat?
Door op deze manier uitdagingen te bespreken, laat je zien dat je professioneel met problemen omgaat. Je toont dat je niet alleen problemen signaleert, maar ook actief meedenkt over oplossingen. Dat versterkt je positie als waardevolle gesprekspartner.
#7 Vraag om concrete feedback
Veel managers geven vage feedback als ‘gaat goed’ of ‘kan beter’. Door gerichte vragen te stellen, krijg je feedback waar je echt mee vooruit kunt. Maak van je bila een moment om waardevolle inzichten te verzamelen over je functioneren.
Stel deze vragen voor specifieke feedback:
‘Wat gaat volgens jou goed in project X?’
‘Waar zie jij nog ruimte voor verbetering?’
‘Hoe kan ik effectiever samenwerken met team Y?’
‘Welke vaardigheden zou ik volgens jou moeten ontwikkelen?’
‘Wat zou mijn volgende stap kunnen zijn binnen de organisatie?’
Vraag door op verschillende gebieden:
Concrete prestaties en resultaten
Samenwerking met collega’s
Communicatiestijl
Leiderschap en initiatief
Vakinhoudelijke kennis
Persoonlijke ontwikkeling
Maak feedback actionable:
Vraag om voorbeelden bij algemene opmerkingen
Zoek naar patronen in de feedback
Bespreek hoe je verbeterpunten kunt aanpakken
Maak concrete afspraken over ontwikkelstappen
Plan evaluatiemomenten in
Tips voor het ontvangen van feedback:
Luister zonder direct in de verdediging te schieten
Vraag door als iets onduidelijk is
Bedank voor eerlijke feedback, ook als deze kritisch is
Vat samen wat je hebt gehoord
Geef aan wat je met de feedback gaat doen
Houd feedback bij:
Noteer kernpunten direct na het gesprek
Leg verbeteracties vast
Monitor je voortgang
Kom er in volgende bila’s op terug
Deel successen als je iets hebt verbeterd
Door regelmatig om gerichte feedback te vragen, laat je zien dat je wilt groeien. Het helpt je ook om blind spots te ontdekken en je ontwikkeling gerichter aan te pakken. Bovendien waarderen managers medewerkers die actief om feedback vragen en er ook daadwerkelijk iets mee doen.
#8 Maak aantekeningen tijdens de bila
Het maken van notities tijdens een bila lijkt een klein detail, maar kan een groot verschil maken. Goede aantekeningen helpen je om afspraken na te komen en tonen dat je het gesprek serieus neemt.
Dit leg je vast tijdens het bila-gesprek:
Concrete afspraken en deadlines
Feedback en ontwikkelpunten
Belangrijke updates of besluiten
Actiepunten voor jezelf en je leidinggevende
Onderwerpen voor de volgende bila
Relevante informatie over projecten of organisatie
Tips voor effectief notuleren:
Gebruik steekwoorden, geen volledige zinnen
Focus op actiepunten en besluiten
Markeer urgente zaken
Noteer wie wat gaat doen
Schrijf deadlines duidelijk op
Geef prioriteiten aan
Praktische aanpak:
Neem een speciaal bila-notitieboek mee
Of gebruik een digitaal systeem zoals OneNote
Werk aantekeningen direct na het gesprek uit
Bewaar notities op een vindbare plek
Maak onderscheid tussen korte- en langetermijnacties
Vermijd deze valkuilen:
Alles letterlijk proberen op te schrijven
Te veel met je laptop/telefoon bezig zijn
Belangrijke punten vergeten vast te leggen
Onduidelijke of vage notities maken
Aantekeningen kwijtraken
Na het gesprek:
Werk je notities uit in een beknopt verslag
Stuur kernpunten naar je leidinggevende
Zet actiepunten in je takenlijst
Plan eventuele vervolgafspraken
Sla documenten gestructureerd op
Door consequent aantekeningen te maken en bij te houden, creëer je een waardevol overzicht van afspraken en ontwikkelingen. Het helpt je ook om in volgende bila’s terug te komen op eerdere gesprekken en voortgang te laten zien.
#9 Zorg voor follow-up
Een bila staat of valt met de opvolging. Zonder goede follow-up verdwijnen afspraken in de waan van de dag. Maak er daarom een gewoonte van om bila-afspraken systematisch op te volgen.
Direct na het bila:
Stuur binnen 24 uur een beknopte e-mail met:
Belangrijkste besluiten
Concrete actiepunten
Wie wat doet
Deadlines
Datum volgende bila
Zet actiepunten in je takenlijst of projectmanagement-systeem
Plan tijd in je agenda voor de afgesproken taken
Verzamel eventueel benodigde informatie
Start direct met urgente actiepunten
Tussentijdse opvolging:
Werk gestaag aan langetermijnacties
Houd je leidinggevende op de hoogte van belangrijke mijlpalen
Vraag tijdig hulp als iets niet lukt
Signaleer proactief als deadlines in gevaar komen
Documenteer je voortgang
Voorbereiding volgende bila:
Check de status van alle actiepunten
Bereid een voortgangsupdate voor
Noteer wat nog extra aandacht nodig heeft
Verzamel resultaten van afgeronde acties
Bedenk vervolgstappen
Wat je nog meer kunt doen:
Koppel positieve resultaten terug
Deel successen met het team waar relevant
Vraag collega’s om input of hulp waar nodig
Houd een bila-logboek bij
Evalueer regelmatig wat wel/niet werkt in de opvolging
Voorkom deze valkuilen:
Actiepunten vergeten of uitstellen
Te laat communiceren over vertragingen
Wachten tot het volgende bila met updates
Alleen focussen op problemen
Successen niet vieren
Door consequent de follow-up te verzorgen, laat je zien dat je betrouwbaar bent en afspraken serieus neemt. Het maakt bila’s ook effectiever: je boekt zichtbaar vooruitgang en bouwt voort op eerdere gesprekken. Dat versterkt het vertrouwen van je leidinggevende en vergroot je impact in de organisatie.
Het ‘dit doe ik nog wel effe zelf’-syndroom, heb jij het ook?
‘Dat doe ik nog wel effe zelf’ of ‘Als ik het nu gewoon even doe, dan is het sneller klaar’. Herkenbare gedachten? Organisatiepsycholoog Mariska Wijbenga vertelt waarom je dit beter niet kunt doen en hoe je ervan af komt.
Ook al heb je inmiddels al een tijd een team waar je mee samenwerkt, toch doe je vaak nog even dingen zelf. Je denkt: voor ik het heb uitgelegd, heb ik het zelf al gedaan. Ook herkenbaar voor jou? Toch kun je dit beter niet doen.
Waarom liever niet?
Waarschijnlijk merk je dat je elke dag best wat op je bordje hebt. Je to-do-lijst is rijkelijk gevuld en je bent vaak ’s avonds nog aan het werk. Al die ogenschijnlijk kleine ‘dat doe ik wel even zelf’-acties zorgen uiteindelijk toch voor een hele pens werk. Werk dat anderen toch echt net zo snel (of zelfs sneller) kunnen doen.
En als het goed is, heb je allemaal capabele mensen zitten. Want je hebt ze zelf aangenomen om je juist werk uit handen te nemen. Doe je een deel van dat werk toch ‘nog even zelf’, dan heeft dit het neveneffect dat het op de ander overkomt als ‘oh, vertrouw je me niet helemaal?’ en zal diegene ook minder de neiging hebben verantwoordelijkheid te nemen.
Dat je het doet is niet zo gek
Je bent niet de enige. Ik hoor het terug bij veel ondernemers met personeel. Het zit vaak in niet durven loslaten en belemmerende overtuigingen. Want je bedrijf is nou eenmaal je kindje. Je hebt het met bloed, zweet en tranen opgebouwd en je lat ligt hoog. Dus wil je controle houden en zorgen dat er altijd volgens jouw standaarden geleverd wordt. Als je het zelf doet, weet je dat dit goed zit.
Daarnaast merk ik dat er vaak nog veel belemmerende overtuigingen in de weg zitten. Overtuigingen als dat je het zelf sneller kan, dat iemand anders het vast niet even goed kan als jij, dat het lang duurt om het uit te leggen en je het dan al zelf gedaan hebt.
Begrijpelijk en logisch, maar kloppen deze gedachten wel? Vaak zijn ze niet waar, zeker niet als je naar de lange termijn kijkt. En ze zorgen dat hierdoor altijd alle energie vanuit jou moet blijven komen om de zaak gaande te houden. Dit belemmert groei. En je bent zelf dus nog steeds, ondanks je team, het drukst van iedereen.
Hoe je dit kunt veranderen
Ook al lijkt het lastig, om jezelf de ruimte te kunnen geven om te doen wat jij moet doen in je rol en om je team door te laten groeien, zal je toch echt af moeten van het ‘ik doe het nog wel even zelf’-syndroom. Hoe je dat voor elkaar krijgt? Hierbij drie tips.
#1 Neem alleen de beste mensen aan
Investeer aan de voorkant. Dat betekent dat je altijd werkt met je beste team. En daarvoor heb je ook de beste mensen nodig. Zorg dat je de beste mensen die passen bij jou en jouw bedrijf aantrekt in je team.
Ga dus niet voor handjes en paniekvoetbal ‘omdat het zo druk is’. Zorg dat je mensen hebt die beter zijn, sneller zijn, passie hebben en die je kunt vertrouwen. Dat maakt loslaten al een stuk makkelijker.
#2 Durf het te doen
Nu je je er bewust van bent dat je vaak nog iets zelf doet, kies er bewust voor om taken en opdrachten juist bij je team te beleggen. Het is een kwestie van doen. Ook al voelt het out of control, probeer het gewoon. Zijn je teamleden het nu niet gewend? Help ze dan om de taken uit te voeren op het niveau dat jij graag ziet. Het is voor hen een leerproces. Daarna kunnen ze het zelf of zelfs beter, en daar hebben jij en je bedrijf op de lange termijn profijt van.
Je zult er versteld van staan, zeker als je de juiste mensen hebt zitten, wat ze in hun mars hebben en laten zien als je ze de ruimte geeft om het te doen. Dus laat los, geef het werk aan de ander. En hou vanuit interesse (niet bemoeizucht) een vinger aan de pols.
#3 Vraag jezelf niet hoe, maar wie
En een foefje wat je kan helpen om het ook daadwerkelijk uit handen te geven, is jezelf een andere vraag stellen dan je tot nu toe waarschijnlijk deed. Nu heb je waarschijnlijk vaak dat je denkt als er nieuwe dingen, acties of taken opkomen: HOE ga ik dit ook nog doen? Ga maar eens na. Die vraag zit er vaak onder.
Maar als je die vraag nou eens vervangt bij alles wat er opkomt door: WIE gaat dit doen? Dan gaat het er ineens anders uitzien. Het antwoord is altijd iemand uit je team, of als je het nog even niet weet ‘niet ik’. Het helpt je om opdrachten, taken enzovoorts ook echt te beleggen in je team. Zodat jij je kan focussen op strategie, richting geven en je team beter laten presteren.
Om onze site goed te laten functioneren, te verbeteren en u de beste ervaring te geven, gebruiken we cookies! Surfen op deze site = akkoord met cookies. OkLees verder
Privacy- & Cookiebeleid
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
