Dat steden broedplaatsen zijn voor nieuwe ideeën, economische dynamiek en startende ondernemers is al langer bekend. Mensen uit verschillende vakgebieden vinden daar bij uitstek de gelegenheid om elkaar te spreken, relaties te onderhouden en ideeën uit te wisselen. En uit die uitwisseling van kennis en creativiteit ontstaan automatisch nieuwe ondernemingen.
Onderzoekers als socioloog Richard Florida pleitten meer recent nog voor het stimuleren van specifieke stedelijke voorzieningen, inclusief cafés en restaurants, om de creatieve sector te stimuleren. Zij betogen dat deze voorzieningen een ‘hippe en coole’, diverse en tolerante stedelijke cultuur stimuleren. Zo’n stedelijke dynamiek heeft met name een aantrekkingskracht op de creatieve klasse en venture capital.
Ontmoetingsplekken buiten huis en werk
Voor gericht stedelijk beleid is meer inzicht nodig in de aantrekkingskracht van third places, ontmoetingsplekken buiten huis en werk, op startende ondernemers. Li Fang (Florida State University), Femi Adelakun (City78) en Theo Goetemann (Basil Labs) deden onderzoek naar de factoren die het succes bepalen van deze creatieve stedelijke broedplaatsen. Daarvoor analyseerden zij specifiek de correlatie tussen de aanwezigheid van startups en koffiezaken.
Het onderzoek spitste zich toe op Maryland, één van de meest ondernemende staten in de VS. Via Google Reviews verzamelden de onderzoekers relevante data over de kwaliteit van dienstverlening (eten, drinken en bediening), de kwaliteit van de ruimte en de toegankelijkheid van de locatie. Aan de hand van scores op Google Reviews kregen zij een beeld van de klanttevredenheid op de verschillende onderdelen.
De locaties van startups en koffiebars stelden de onderzoekers vast aan de hand van officiële bedrijfsdata en, voor de koffiezaken, Points of Interest (POI’s) op Google Maps. Op basis van tekstanalyse onderzochten ze bijna 80.000 recensies van 940 koffietenten op Google Reviews. Het gebruik van termen als ‘conversatie’, ‘praten’, ‘gesprek’ en ‘discussie’ zou duiden op relatief veel zakelijke ontmoetingen in de etablissementen.
Correlatie tussen koffiezaken en startups
Aan de hand van deze data wilden de onderzoekers een causaal verband aantonen tussen startups en koffiezaken. En dat bleek er te zijn: startups zijn gemiddeld 447 meter dichter bij de dichtstbijzijnde koffiebar gevestigd dan bestaande ondernemingen en 398 meter dichter bij de drie meest nabije koffiezaken. Per anderhalve kilometer die een bedrijf dichter bij de drie meest nabije koffiebars is gevestigd, is de kans 10,1 procent groter dat het om een startup gaat.
De onderzoekers onderscheiden vier mogelijke verklaringen voor de correlatie tussen startups en koffiezaken:
- Valse relatie: aantrekkelijke locaties zijn nou eenmaal interessant voor zowel startups als koffiezaken.
- Omgekeerde causaliteit: de koffiehuizen vestigen zich in een ondernemende omgeving.
- Selectie: ondernemers komen af op de lifestyle die bij een koffiezaak hoort.
- Werkelijk causaal verband: de koffiezaken voorzien in de behoefte aan interactie, waaruit ideeën en ondernemerschap voortkomen.
De ‘valse relatie’ is voor het vinden van een causaal verband niet relevant. Van omgekeerde causaliteit blijkt volgens het onderzoek niet of nauwelijks sprake. De factor ‘selectie’ kan wijzen op een causaal verband, maar daarvoor vonden de onderzoekers te weinig ondersteunend bewijs.
Een nadere analyse van specifieke termen die in Google Reviews voorkwamen, zoals ‘werk’ en ‘zaken’, ondersteunt hun vermoeden van een ‘werkelijk’ causaal verband, waarin de koffiebar een ideale plek is voor ideeën en ondernemerschap.
Stimuleren van third places
Fang, Adelakun en Goetemann pleiten voor gerichter stedelijk beleid om de ontwikkeling van third places te stimuleren. Daarvoor moeten steden in ieder geval meer flexibiliteit mogelijk maken bij de inrichting van de openbare ruimte. Vaak belemmert een strikte wet- en regelgeving een gevarieerde inrichting van het stedelijk gebied. Meer flexibiliteit bij de inrichting van de openbare ruimte en gebouwen maakt de ontwikkeling van third places veel aantrekkelijker.
De onderzoekers onderstrepen het belang van de bestaande publieke third places, zoals bibliotheken en parken. Het opknappen van oude en wegkwijnende gebouwen geeft een enorme impuls aan het publieke leven én geeft creatieve en ondernemende activiteiten een boost.
Sociale ondernemers verdienen ondersteuning en subsidie bij het opstarten van stedelijke third places van hoge kwaliteit, bepleiten de onderzoekers. Veel ondernemers beginnen hun bedrijfje vanuit een sociaal motief. Bestuurders en planologen kunnen daar ook een belangrijke rol in spelen door bijvoorbeeld looproutes en bereikbaarheid van openbaar vervoer te verbeteren.
Eigenaren van stedelijke third places en hun medewerkers zijn gebaat bij evenementen en programma’s om het contact tussen ondernemers verder te stimuleren. Uit het onderzoek van Fang, Adelakun en Goetemann blijkt juist dát een belangrijke taak voor koffiezaken, die zich vaak verwant voelen met dit stedelijke ondernemerschap. Trainingsprogramma’s vanuit de gemeente zijn ook hier zeer welkom.
Planologen en stadsbesturen moeten vooral blijven zoeken naar verbeteringen aan de gebouwde omgeving, vinden de onderzoekers. Aantrekkelijke third places vertegenwoordigen een grote economische waarde, zorgen voor hechtere sociale verbanden én dragen bij aan daling van de criminaliteit. En bovendien: ze vormen een onuitputtelijke bron voor kennis, creativiteit, innovatie en ondernemerschap.
Lees meer over startups:
- Succesvol opschalen als startup: een goede timing is het halve werk
- 6 overlevingstips voor startups die samenwerken met corporates
- Deze 5 fouten kunnen je als startup de kop kosten
