Doen ze het of doen ze het niet? Dat is de grote vraag die nu centraal staat bij de aandeelhouders. Wie de afgelopen jaren in Ebusco heeft geïnvesteerd, heeft zijn of haar aandeel zien kelderen van bijna 30 euro naar 50 cent. De Tesla van de elektrische bussen staat inmiddels aan de rand van de afgrond. Een reddingsplan, Turnaround Plan, belooft stevige ingrepen.
Ebusco gooit het roer helemaal om: het bouwen van de bussen wordt uitbesteed. Alleen het ontwerpen en ontwikkelen zal het bedrijf nog zelf blijven doen in Nederland. Dat gaat veel van de 770 banen kosten, al is nu nog niet duidelijk hoeveel precies.
Het aantal locaties wordt teruggebracht van vijf naar zeven. De productielocaties in Deurne en Venray worden samengevoegd op een andere locatie. Waar is nog niet bekend. De fabriek in het Franse Rouen blijft wel open om bussen te bouwen. En er zijn ‘drie contractfabrikanten’ die straks gaan bouwen.
Productie vereenvoudigen
Het huidige productietempo van 15 bussen per maand wordt langzaam opgeschroefd naar 40 tot 50 per maand. Daarvoor wordt het proces vereenvoudigd, meer gestandaardiseerd, kortom: lean & mean. Met deze ingrepen wil het bedrijf vanaf eind 2025 jaarlijks dertig miljoen euro besparen.
Ebusco wil daarnaast nieuwe inkomstenbronnen aanboren. Het bedrijf onderhandelt om een licentie te verlenen voor zijn 3.0 lichtgewichttechnologie, met onder meer een casco van koolstofvezel. Daarbij richt het zich vooral op klanten buiten Europa. ‘Als dit lukt, zal dit in 2024 en daarna de omzet en liquiditeit vergroten.’
Nog voor de vergadering hoopt het bedrijf een partnerschap bekend te maken met ‘een van de strategische leveranciers’.
Claimemissie
Bij dat partnerschap hoort ook een kapitaalinjectie in Ebusco om de balans te versterken. Donderdagmiddag stemmen aandeelhouders in Deurne over de uitgifte van nieuwe aandelen, een zogeheten claimemissie. Daarmee kunnen de bestaande aandeelhouders extra aandelen kopen. Het bedrijf wil daarmee 36 miljoen euro ophalen.
Vraag is of de aandeelhouders dat zien zitten. De voortekenen zijn alvast ongunstig. Donderdagochtend liet financieel topman Jurjen Jongma weten op te stappen, nadat Ebusco bekendmaakte ruim 33 miljoen euro aan schulden te hebben. Die blijken lastig af te lossen.
En dreigen er op korte termijn ook nog boetes en schadevergoedingen voor het te laat leveren van bussen.
Plan bevestigt waar het mis is gegaan
Het plan moet beleggers weer vertrouwen geven, maar eigenlijk bevestigt het waar het de afgelopen jaren zo mis is gegaan. Tijd voor een reconstructie. Peter Bijvelds, founder van Ebusco, ziet voor zijn nieuwe startup een interessante markt: elektrische bussen.
Dieselbussen zijn de grote vervuilers in de steden. Bovendien is voor dit vervoer geen laadpaal nodig in elke straat. Met een innovatiekrediet van 4,5 miljoen euro van Economische Zaken wordt in 2012 Ebusco opgericht.
De eerste elektrische bus, de 1.0, wordt een jaar later op de IAA-beurs in Duitsland voorgesteld. Het idee wordt goed ontvangen, de prijs van de bus veel minder. Toch rijdt een jaar later al de eerste Ebusco-bus in het Finse Helsinki rond.
Lees ook: Dit wonderkind wil de dino’s in de luchtvaart disrupten
Indrukwekkende omzetstijging
Ebusco brengt de totale kosten, de total cost of ownership, met succes omlaag. Onder meer door het gebruik van koolstofvezelcomposiet. Dat maakt de bussen, versie 3.0, veel lichter. Bovendien kunnen ze zonder opladen meer dan 500 kilometer op een dag afleggen.
De startup is voor het eerst winstgevend in 2018. De MT/Sprout Challenger50 bestempelt Ebusco in 2019 als de ‘Nederlandse Tesla voor stads- en streekbussen’. Het aantal orders komt intussen echt op stoom. De Ebusco’s rijden inmiddels rond in zeven Europese landen.
Ebusco maakt indruk. Het bedrijf weet in no time de omzet te verdubbelen: in 2020 staat de teller op 100 miljoen euro. De nettowinst bedraagt 16,6 miljoen euro. Een deel van de productie in China wordt verhuisd naar Nederland. Daarmee worden niet alleen de arbeidskosten verhoogd, Ebusco moet ook voldoende personeel weten te vinden. Een uitdaging op een toch al krappe arbeidsmarkt.
Lees ook: Lightyear gaat met vers groeigeld voor tweede kans
Overmoedig en naïef
Bij de beursgang in 2021 heeft Ebusco nog geen enkele bus in Deurne gebouwd. Toch haalt het bedrijf moeiteloos 300 miljoen euro aan groeigeld op, tegen een waardering van 1,4 miljard euro. Amper een week daarna opent koning Willem-Alexander de uitbreiding van de fabriekshal in Deurne.
De 3.0 moet namelijk volledig in Nederland gebouwd worden, vindt Ebusco. De productie zal in 2022 al op 500 stuks per jaar komen te liggen. Analisten en andere betrokkenen noemen dat in het FD ‘overmoedig, te optimistisch’ en ‘naïef’.
Het opzetten van een massaproductie van bussen blijkt moeilijker dan gedacht. De oorlog in Oekraïne en de coronalockdowns in China zijn ‘een stoorzender’. Maar de opdrachten blijven komen: Qbuzz, Deutsche Bahn, Connexxion. Die bussen ook van de band laten rollen, is een probleem.
Uitwijken naar Frankrijk
Eind 2022 wordt dat gewenste aantal van 500 al niet gehaald, zelfs nog geen 300 stuks. Hogere grondstofprijzen, groeipijnen, gebrek aan capaciteit, zo klinkt de uitleg in Deurne. En dus wordt in het Franse Rouen een tweede fabriek gehuurd. Een jaar later moet ook deze vestiging 500 bussen per jaar kunnen bouwen.
De problemen met de toeleveringsketen en het gebrek aan personeel blijven aanhouden. In 2023 is het nettoverlies al opgelopen tot 120 miljoen euro. De winstwaarschuwingen volgen elkaar op.
‘Het verlies is niet het gevolg van een product dat niet goed was. Het probleem is dat we bussen niet af konden bouwen. We hadden simpelweg niet genoeg gekwalificeerde mensen’, verklaart Bijvelds tegen Change Inc.
Bijvelds krijgt er een co-ceo bij, maar ook dit team slaagt er niet in om de productie op stoom te krijgen. Ze proberen het met onderaannemers in Portugal en China, maar dat is geen instant succes. Honderden bussen kunnen niet uitgeleverd kunnen worden. Omdat de levering uitblijft, moeten er forse boetes worden betaald.
Orders worden geannuleerd
Begin september wordt het duo aan de kant gezet. De raad van commissarissen vestigt de hoop op Christian Schreyer. Een Duitser met meer dan 25 jaar ervaring in het ov op de teller. Hij weet waar hij aan begint, maar hij ziet ook het potentieel van het bedrijf.
De klanten zijn het lange wachten op hun bestellingen beu. Orders worden geannuleerd. Onder meer Connect Bus en Keolis zeggen orders voor tientallen bussen af. Qbuzz is de meest recente in het rijtje: een bestelling van 59 bussen wordt teruggedraaid. Die hadden namelijk in maart al geleverd moeten worden.
Ebusco pikt dat niet en spant een kortgeding aan, het bedrijf zegt dat 45 bussen al gebouwd zijn. Het lukt niet om de rechter te overtuigen dat begin december die bussen ook geleverd kunnen worden. Qbuzz mag de miljoenenorder annuleren. Pijnlijk, zo net voor de aandeelhoudersvergadering.
Het idee is nu dat Ebusco de bussen die klaar zijn nu aan andere klanten wil gaan verkopen. De vraag is of het bedrijf daar nog de kans voor zal krijgen, of dat het een curator wordt. Doen ze het zelf, of doen ze het niet?
