In plaats van bier ruikt het naar schoonmaakmiddel in het Dr. H.P. Heineken Centre, het gloednieuwe R&D-centrum van de biergigant. Het bedrijf maakt zich klaar voor de officiële opening op woensdagmiddag 11 juni, in aanwezigheid van bijna alle leden van de familie Heineken en de koning, en een dag eerder worden de laatste puntjes op de i gezet.
Het podium waar de grote onthulling plaats zal vinden is net in elkaar gezet, de flesgroene banners zijn opgehangen, de geluidsinstallatie wordt getest.
Bijna 9000 vierkante meter telt het gloednieuwe innovatiecentrum in de Barrepolder aan de rand van Zoeterwoude, dat straks met een loopbrug verbonden is aan de achtergelegen brouwerij. Heineken doet hier al sinds 1971 onderzoek, in een testlab aan de kop van het terrein, maar dat was nodig aan een upgrade toe.
‘Het voldeed ook niet meer aan de duurzaamheidseisen’, zegt Hubert te Braake, global R&D directeur, die het wereldwijde innovatieteam van Heineken leidt. ‘Logisch – het pand is meer dan vijftig jaar oud.’ In het nieuwe centrum is 45 miljoen euro geïnvesteerd.
Brouwen in de polder
Het was niet meer dan logisch dat het nieuwe R&D-centrum in de Barrepolder zou blijven, vertelt hij. Niet alleen is de locatie in Zoeterwoude Heinekens grootste brouwerij, het is ook de grootste in zijn soort in Europa. Jaarlijks wordt hier, samen met de locatie in Den Bosch, voor circa 15 miljoen hectoliter aan bierflessen gevuld.
En niet onbelangrijk, naast de brouwerij heeft het bedrijf in Zoeterwoude een pilot-faciliteit waar innovaties uit het lab direct op kleine schaal kunnen worden getest.
Dan is er volgens Te Braake nog een ander punt: de gunstige ligging ten opzichte van Schiphol én Delft. In het bijzonder de TU Delft, waarmee Heineken nauw samenwerkt – al is het niet het enige kennisinstituut waarmee het bierconcern warme banden heeft, haast hij zich te zeggen.
‘We doen ook onderzoek met de universiteiten van Wageningen, Groningen en Nijmegen. Internationaal werken we veel samen met de University College Cork in Ierland, in Zuid-Afrika met de universiteiten van Stellenbosch en Western Cape, en in Mexico met Tecnológico de Monterrey en Universidad Autónoma de Nuevo León.’
Lees ook: Peter Wennink ziet kansen genoeg voor Europa, maar ‘we zijn nog altijd dik, dom en blij’
De samenwerking met de TU Delft richt zich specifiek op biotechnologisch onderzoek, in het bijzonder de fermentatietechnologieën die nodig zijn voor het brouwproces. Heineken heeft zelfs een eigen laboratorium op de universiteit, waar jaarlijks circa 600.000 euro aan funding naartoe gaat. Veel van de studenten die hier aan de gisten sleutelen die bij Heineken in de ketels gaan, vinden vervolgens een baan bij het concern.
Type A-gist
Aan één gistsoort wordt niet getornd: het zogeheten type-A gist, dat Heineken-pils zijn kenmerkende smaak geeft. Dat ligt in Zoeterwoude achter slot en grendel opgeslagen bij een temperatuur van ongeveer –80 graden, in twee gouden vriezers die beginnen te piepen als ze te lang openstaan.
Bier wordt gemaakt met vier hoofdingrediënten: mout (bijvoorbeeld van gerst, rijst of maïs), water, hop en gist. Door de mout op te lossen in water komt zetmeel vrij en ontstaat ‘wort’, een suikerrijke substantie. Die suikers worden door middel van vergisting omgezet in alcohol en koolzuurgas. Heineken heeft ruim 300 bier- en cidermerken in het portfolio, bovendien wordt het productaanbod doorlopend uitgebreid.
‘Consumenten vragen om nieuwe speciaalbieren, om alcoholvrij bier’, zegt Jack Pronk, professor en afdelingshoofd biotechnologie aan de TU Delft, wiens master- en PhD-studenten straks in Zoeterwoude aan de slag kunnen. ‘Voor die veelheid aan brouwmethoden en smaken moet je gist goed begrijpen.’
Van de bier-innovaties die hier straks uit het lab komen, krijgen de aanwezigen deze dinsdagmiddag een voorproefje: een proefglas Heineken 0.0 Ultimate. Niet alleen zit er geen alcohol in, het bier bevat ook geen calorieën of suiker (ter vergelijking: een flesje Heineken 0.0 bevat 69 calorieën). Het product wordt nu in de Verenigde Staten getest. Of en wanneer dit sportieve biertje naar Nederland komt, is nog niet bekend.
Innovatie hard nodig
In een snel veranderende markt heeft het concern zulke innovaties hard nodig. Vergeleken met 2018 is de biermarkt in Nederland met 10 procent gekrompen, liet Heineken de sociale partners vorig jaar weten tijdens de cao-onderhandelingen, in een brief in handen van het FD.
Is tegen zo’n enorme daling in consumptie wel op te innoveren? ‘Jazeker’, zegt innovatiedirecteur Te Braake. ‘Maar voor de meeste innovaties geldt: die zijn niet direct een succes. Het kost tijd voor vernieuwingen door de consument worden omarmd. Maar we zijn erg sterk in de categorieën zonder alcohol en ik heb er alle vertrouwen in dat we daarmee nog veel meer kunnen bereiken.’
De eerste tekenen zijn al te zien: Heineken 0.0 groeide in 2024 met 10 procent, blijkt uit de meest recente jaarcijfers. Alcoholvrij wordt gezien als groeimotor van het bedrijf, ook de andere merken in het portfolio zijn in een 0.0-variant verkrijgbaar. Te Braake: ‘De alcoholvrije versie van Texels Skuumkoppe doet het bijvoorbeeld heel goed.’
Lees ook: Stëlz strikt Heineken en wil naar 10 miljoen blikjes hard seltzer per jaar
Alcoholvrij bier is niet de enige troef die de brouwer in handen heeft. Tijdens een rondleiding door de laboratoria wordt gehint op testen met gefermenteerde frisdranken met – helemaal van nu – ‘bepaalde gezondheidsvoordelen’. Het blijft bij een teaser. Te Braake: ‘Daar kan ik verder niets over zeggen.’
Bedrijfsleven als ‘oplossingenmachine’
De keuze om het nieuwe innovatiecentrum in Zoeterwoude te vestigen, is ook onderdeel van de strategie om Heineken (weer) sterker als Nederlands merk te positioneren. Het concern leverde de afgelopen jaren zo’n 4 procent marktaandeel in op zijn thuismarkt, meldt het FD. Dat zou inmiddels rond de 38 procent schommelen, waar dat tien jaar geleden 42 procent was.
Heineken meldt in de brief aan de sociale partners dat de trend van marktaandeelverlies in Nederland ‘voor het eerst in jaren is gestopt’.
Over de ontwikkeling van het marktaandeel kan Te Braake niets zeggen (‘daar heb ik geen zicht op’), Heineken laat aanvullend weten hier niet op landniveau over te communiceren. Wel stelt de R&D-directeur dat Heineken met de keuze voor de Barrepolder zijn ‘heritage’ nadrukkelijk omarmt. Het innovatiecentrum werd vernoemd naar de tweede directeur van het bedrijf, de scheikundige Henry Pierre Heineken: de man die de kwaliteit van het bier flink wist te verbeteren en daarmee de weg vrijmaakte voor internationale expansie.
Ceo Dolf van den Brink benadrukte in een recente lezing voor de FD Henri Sijthoff Prijs de rol van het bedrijfsleven als ‘oplossingenmachine’. Voor de oplossingen die nodig zijn voor de verschillende transities zijn innovatief vermogen en investeringskracht nodig, bepleitte hij. Het bedrijfsleven speelt hierin volgens de ceo een essentiële rol, bijvoorbeeld door te investeren in de groene transitie en innovatie.
In het R&D-centrum in Zoeterwoude worden zodoende niet alleen nieuwe biertjes ontwikkeld. Heineken heeft veel hitte nodig om zijn bier te brouwen; het bedrijf wil de brouwerijen in Nederland in 2027 op hernieuwbare energie laten draaien, maar onderzoekt ook of het proces sneller of minder energie-intensief kan.
Een van de stappen in het brouwproces is bijvoorbeeld het koken van het wort, zegt Te Braake. ‘Wij onderzoeken: is daar winst te behalen?’ Hij lacht: ‘Dat het wort aan de kook wordt gebracht, is trouwens direct de reden dat bier vroeger gezonder was dan water.’
Lees ook: Dolf van den Brink (Heineken) is ook als ceo nog altijd Papa Plus
