Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zoekt een oplossing voor de arbeidskrapte in sectoren als de zorg en het onderwijs. Met hun campagne ‘Wil je meer werken? Laat het merken’ worden vrouwen die parttime werken, opgeroepen een aantal uur per week meer te werken om deze tekorten te verkleinen.
Dit kan waardevol zijn voor vrouwen, mits het leidt tot financiële onafhankelijkheid en persoonlijke ontwikkeling. Maar een aantal uur meer werken loont niet bij voorbaat financieel.
De oplossing die de campagne voorstelt, is daarmee te simplistisch. Het is niet altijd makkelijk voor vrouwen om meer, of zelfs voltijds te gaan werken. Vooral niet wanneer er kinderen in het spel zijn.
Integrale aanpak is noodzakelijk
De campagne is ingestoken vanuit de personeelstekorten in verschillende sectoren, zonder te kijken naar diepere oorzaken. Vervolgens wordt daarvoor een snelle oplossing gezocht. De overheid legt de verantwoordelijkheid volledig bij vrouwen die niet reeds voltijds werken. Dat is te kort door de bocht.
We zouden het probleem moeten bekijken vanuit het perspectief van de vrouw, om vast te stellen wat vrouwen nodig hebben om meer te willen en kunnen werken. Allereerst omdat vrouwen het verdienen dat er naar hen wordt geluisterd, maar ook omdat ik geloof dat dit de enige manier is voor een duurzame oplossing.
Een integrale aanpak is hierbij van belang. Sommige vrouwen willen nu eenmaal niet meer werken, maar er zijn er ook genoeg die hiervoor openstaan. Alleen zijn er bepaalde factoren waardoor dit geen optie is.
Waar gaan de kinderen heen?
Om te beginnen is er een personeelstekort in de kinderopvang, waardoor er niet altijd plek is. Om over de veel te hoge kosten voor kinderopvang maar niet te beginnen. Daarnaast kennen heteroseksuele gezinnen in Nederland vaak een nogal traditionele rolverdeling; in nog geen 10 procent van de gevallen is betaald werk en zorg voor kinderen eerlijk verdeeld tussen man en vrouw.
Ik hoor vrouwen weleens zeggen dat als ze meer werken, zij werken om de kinderopvang te kunnen betalen. Hun salaris gaat daar grotendeels naartoe. Die opmerking vind ik an sich al scheef. Hoezo wordt er gekeken hoe groot de hap is uit háár salaris, en niet uit het gezamenlijke inkomen van zowel de man als vrouw?
De vrouw is echter vaak verantwoordelijk voor waar de kinderen heen moeten als de moeder meer gaat werken. Dit zou een gesprek moeten zijn tussen zowel de vader als moeder. Hoe gaan zij de gezinssituatie inrichten als beiden willen werken?
Lees ook: Waarom vrouwen in het bedrijfsleven vaak onzichtbaar zijn
Loonkloof dichten
Dat de man voltijds blijft werken en de vrouw minder, is vaak ingegeven door de salarissen. In veel gevallen verdient de vrouw minder. De inkomens in de zorg en het onderwijs (waar vrouwen oververtegenwoordigd zijn) en in het bedrijfsleven (denk aan de loonkloof) liggen in veel gevallen lager.
Hier moet iets aan gebeuren, zoveel is duidelijk. De lonen in de zorg en het onderwijs, twee sectoren die cruciaal bleken tijdens de coronacrisis, moeten omhoog. Ook moet de loonkloof gedicht worden, iets waar de nieuw aangenomen EU-wet over loontransparantie aan moet gaan bijdragen.
Lees ook: Dit kunnen we leren van de IJslandse methode om de loonkloof te dichten
In de tussentijd, totdat het salarisverschil is opgelost, is het de moeite waard om te berekenen hoeveel inkomen je als gezin misloopt als je het betaalde werk en de zorg van kinderen eerlijker verdeeld tussen man en vrouw. Kan je als gezin nog steeds goed rondkomen als de vrouw meer uur per week werkt en de man bijvoorbeeld een dag minder? Dan is dit voor de ontwikkeling en onafhankelijkheid van de vrouw iets om te overwegen. Of op z’n minst te bespreken.
Wat we van moeders verwachten
Tot slot werken vrouwen minder, omdat moeders vaak niet worden aangemoedigd om voltijds te werken. Ze krijgen opmerkingen te horen als: ‘Moet je niet bij je kinderen zijn? Je kiest toch niet voor niets voor het moederschap.’ Of: ‘Waarom zou je kinderen willen als je ze nooit ziet?’
Niet zelden worden voltijdswerkende vrouwen met kinderen slechte moeders genoemd, iets wat over voltijdswerkende vaders nooit wordt gezegd. Die kritiek komt van alle kanten: werknemers van het kinderdagverblijf, (schoon)ouders, schoolpleinmoeders en soms ook de eigen partner. Dat kan vrouwen afschrikken.
Willen we echt iets veranderen, dan moeten we af van de traditionele rolverwachtingen dat vrouwen bij voorbaat minder gaan werken als er kinderen zijn. De loonkloof moet gedicht worden. De kosten van kinderopvang moeten omlaag, zoals ooit beloofd. Meisjes moeten van jongs af aan gestimuleerd worden in hun ambitie, evenals jongens.
Veel vrouwen willen meer werken, mits het systeem zowel sociaal als praktisch gezien wordt aangepast. Sommige andere mensen in Nederland zijn hier nog niet klaar voor. Dan wennen ze daar maar aan.
Lees meer columns van Roos van Dalen:
- Het is cruciaal dat ook mannen opkomen voor de rechten van vrouwen
- Voor elke vrouw die opklimt in een bedrijf verlaten er twee de organisatie
- Nederland is een parttimeparadijs met een taboe op voltijds werken
