Voor elke vrouw die opklimt in een bedrijf verlaten er twee de organisatie

Voor elke vrouw die een stap op de carrièreladder zet in een organisatie verlaten twee anderen vrouwen het bedrijf. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek uitgevoerd door LeanIn.Org en McKinsey. Volgens de studie is de uitstroom van vrouwen in hogere posities nog nooit zo hoog geweest als nu.

Ook Deloitte stelt dat in 2022 het aantal vrouwen dat actief op zoek gaat naar een andere rol is gestegen ten opzichte van vorig jaar. Daarvoor zijn verschillende mogelijke oorzaken. Twee belangrijke: de ‘mannelijke’ mal binnen organisaties en het zogeheten presenteïsme, de neiging om altijd maar door te blijven werken en ‘present’ te zijn.

Iedereen is man, tenzij anders vermeld

In een eerdere column legde ik uit dat veel organisaties zijn gebaseerd op een male model. Daarin is de ideale werknemer een voltijdwerkende man met zo min mogelijk andere prioriteiten. Door het (on)bewuste streven naar dit ideaalbeeld is er een bepaalde mal ontstaan. Een mal waar vrouwen – en mannen die een ander doel hebben – niet in passen.

Een kind heeft een negatieve invloed op de prestaties van vrouwen, zo is de verwachting

Zo heeft het krijgen van kinderen voor mannen andere gevolgen dan voor vrouwen. Van mannen wordt verwacht dat zij iemand achter zich hebben staan die de meeste zorgtaken op zich neemt. Hij wordt hierdoor minimaal afgeleid bij het uitvoeren van zijn werkzaamheden. De organisatie merkt zo weinig van het vaderschap.

Voor vrouwen ligt dit compleet anders. Het krijgen van een kind heeft een negatieve invloed op de prestaties, zo is de verwachting. De aanname is dat de prioriteiten van een vrouwelijke werknemer verschuiven, van de baan naar het kind. Dit is een van de redenen waarom vrouwen niet voldoen aan het beeld van de ideale werknemer.

Stress en burn-outklachten

Denk aan het kinderspeelgoed de vormenstoof, een kubus met vierkante, ronde en driehoekige openingen, en blokken die alleen door een van de openingen passen. Doel van het spel is om alle blokken in de kubus te krijgen.

Waarschijnlijk heb je weleens een peuter ermee zien spelen. Wat gebeurt er als het kind de juiste opening niet kan vinden? De peuter probeert een aantal keer om het vierkante blok door de driehoekige opening te wurmen. Als dat niet lukt, gooit het kind het blok aan de kant. Simpelweg omdat het nog niet heeft geleerd om verder te zoeken naar de juiste oplossing.

Dit gebeurt ook als je vrouwen continu probeert te duwen in de heersende mal van de ideale werknemer. Door vrouwen te beoordelen aan de hand van die maatstaven wijken ze altijd af van het ideaal. Ze kunnen er nooit volledig aan voldoen. Dat kan stress veroorzaken.

Uit het onderzoek van LeanIn en McKinsey blijkt dat 43 procent van de vrouwelijke leiders burnout-klachten ervaart. Deloitte komt in hun onderzoek zelfs uit op 46 procent. Een belangrijke oorzaak is het gevoel is om constant beschikbaar te moeten zijn. Dat ze afwijken van de heersende norm speelt daarbij een grote rol. Vrouwen gaan daarvoor overcompenseren.

Moederschap verhullen

Hoe? Bijvoorbeeld door het gezinsleven zo onzichtbaar mogelijk te maken voor de werkgever. Ze willen de verwachte negatieve gevolgen van het moederschap verhullen. Dit werkt presenteïsme in de hand, de drang om constant te laten zien dat je beschikbaar bent voor werk. Dat je de kantjes er niet vanaf loopt.

Dit komt onder meer voor bij werknemers die ziek zijn, maar het gevoel hebben dat ze zich niet ziek kunnen melden. En presenteïsme kom je vaak tegen bij vrouwen met kinderen in een (sub)topfunctie.

Zowel mannen als vrouwen zouden niet moeten verhullen dat zij ook een leven hebben

Een vergadering missen omdat je je kinderen van de opvang moet halen? Veel ambitieuze vrouwen zullen dat nooit zo zeggen. Dit maakt de dubbelrol van professional én moeder zichtbaar.

Vergelijk dat eens met mannen. Zodra een man aangeeft dat hij zijn kinderen van de opvang gaat ophalen krijgt hij nog net geen applaus. En even tenenkrommend: de ‘papadag’. Een ander woord voor een dag minder werken, omdat je bij je eigen nageslacht bent.

Weg met het ideaalbeeld

Vrouwen moeten in het bedrijfsleven constant tegen de stroom in zwemmen, met stress en een verhoogde kans op burn-outs tot gevolg. Hier komt pas verandering in als we het beeld van (voltijd)werkende vrouwen (met of zonder kinderen) aanpassen.

Zowel mannen als vrouwen zouden niet moeten verhullen dat zij – buiten hun baan om – een leven hebben. Pas als we erkennen dat het beeld van de ideale werknemer gedateerd is, komt er ruimte voor vrouwen om trouw aan zichzelf te blijven. En dan kunnen we stappen zetten.

Als we dit niet doorbreken, zullen vrouwen in groten getale uitstromen. Dan zal het ‘lekken van de pijplijn’ voorlopig niet stoppen en worden gendertargets opnieuw niet behaald.

Lees meer columns van Roos van Dalen:

• Nederland is een parttimeparadijs met een taboe op voltijds werken
• Alleen middelmatig presterende mannen hoeven het vrouwenquotum te vrezen
• Een vrouw in de top maakt nog geen einde aan de apenrots