Vrouwen kunnen worden gezien als een nek waar het hoofd – de mannelijke partner – op kan leunen terwijl hij de carrièreladder beklimt. De vrouw vormt dan het vangnet door te zorgen voor de kinderen en het huishouden. Waarom zou je aan deze formule willen sleutelen?
Ik stond met mijn mond vol tanden toen mijn vrouwelijke docent dit antwoord gaf nadat ik op 17-jarige leeftijd de vraag stelde waarom er zo weinig vrouwen in de top van het bedrijfsleven waren. Hoe absurd bovenstaande misschien ook klinkt, in slechts 10 procent van de heterostellen is de verdeling van betaald werk en onbetaalde zorg voor kinderen in balans.
Dat sommige mensen bovenstaande rolverdeling voor hun eigen situatie verkiezen, vind ik geen probleem. Dat jonge mensen dit beeld wordt voorgesteld als het ideaal wel.
Werk op één, gezin op twee
Zoals in mijn eerste column uitgelicht, zijn organisaties gebaseerd op een male model. Doordat organisaties vroeger zijn opgericht door mannen is de man de norm. Vrouwen proberen tevergeefs te passen in een mal ontworpen voor de man.
Dit male model wordt merkbaar als we kijken naar de combinatie van een (top)baan en moederschap. Dat vrouwen naast hun baan kinderen hebben, toont aan dat die vrouw niet leeft om te werken. Organisaties blijken een voorkeur te hebben voor de mens die dit wel lijkt te doen: de man of kinderloze vrouw.
Zodra een vrouw de leeftijd van 30 nadert, ontstaan er verwachtingen rondom moederschap
Begrip voor de zorg van het gezin is er heus, maar lastig wordt het wel gevonden. We verwachten bij mannen dat zij werk op de eerste plaats zetten en dat de zorg van de kinderen op de partner aankomt. Zo gaan we er bijvoorbeeld van uit dat de moeder eerder uit werk komt om een ziek kind van de opvang te halen en niet de vader.
Zodra een vrouw de leeftijd van 30 nadert, ontstaan er verwachtingen rondom moederschap. Veel organisaties zijn huiverig een dergelijke vrouw aan te nemen of promotie te geven. De verwachting is dat zij kinderen zal krijgen en dat de organisatie daar last van ondervindt. Deze ‘last’ bestaat uit de afwezigheid tijdens zwangerschapsverlof en de verwachte verschuiving in prioriteit van werk naar het kind.
Ouderschapsverlof en gratis kinderopvang
De uitbreiding van het betaald ouderschapsverlof voor vaders van dit jaar lijkt dan een ook een stap in de goede richting. Dit leidt tot positieve dingen als een versterkte band tussen vader en kind, een gelijkere verdeling van de zorgtaken en minder negatieve zakelijke gevolgen voor een vrouw.
Wanneer de zorgtaken vanaf het begin gelijker zijn verdeeld tussen man en vrouw zal dit effectiever zijn op lange termijn dan de verhouding proberen recht te trekken als je scheef bent begonnen. Nu alleen nog de drempel over om ook als vader dit verlof ook daadwerkelijk op te nemen.
Lees ook: Wat betekent partnerverlof op de lange termijn? Twee vaders vertellen
Voor de topvrouwen gold, tegen de maatschappelijke verwachting in, dat zij voltijds bleven werken na het krijgen van hun kind(eren). Binnen de organisaties volgt er vaak enig onbegrip maar ook oprechte interesse. Hoe ga je dat dan doen, die combinatie? Een vraag die zelden aan een vader wordt gesteld.
De aankondiging dat kinderopvang in 2025 tot 95 procent gratis wordt voor werkende ouders is ook positief. De huidige hoge prijzen geven impliciet een signaal af dat het niet juist zou zijn hier (veel) gebruik van te maken, waardoor vrouwen vaker thuisblijven om te zorgen. Aanpassing hiervan is dus cruciaal.
Altijd beschikbaar zijn voor werk
De topvrouwen met kinderen hebben het gevoel een tandje bij te moeten zetten om te compenseren. Dat kinderloze vrouwen of mannen ogenschijnlijk een streepje voor hebben binnen organisaties werkt presenteïsme in de hand: het gevoel om constant beschikbaar te moeten zijn voor werk om aan te tonen dat je er niet de kantjes vanaf loopt.
Een topvrouw legt uit hoe zij niet aanwezig kon zijn bij een zakelijk evenement en na afloop kreeg te horen hoe er over haar werd gepraat. Uitspraken als ‘ja, maar ze is moeder, hè. Dan krijg je dat na werktijd’ kwamen haar ter ore. Dat zij die avond een diner had met een belangrijke klant welke al langer ingepland stond, waren ze vergeten te checken.
Volgens mij is een kind het meest gebaat bij gelukkige ouders
Sociale verwachtingen met kritiek tot gevolg beperken zich niet enkel tot het bedrijfsleven. Daarbuiten worden topvrouwen slechte moeders genoemd of komt het voor dat hun kind op het schoolplein wordt aangesproken op de afwezigheid van hun moeder. De verwachtingen die voorafgaan aan dit soort gedrag zijn diep geworteld in onze samenleving. We weten haast niet beter.
Van jongs af aan wordt ons namelijk een vrij traditioneel beeld voorgeschoteld in Nederland, met verschillende behandeling van de vader en de moeder. Terwijl er geen wetenschappelijk bewijs is dat vrouwen beter voor hun kinderen zorgen dan mannen.
Volgens mij is een kind het meest gebaat bij gelukkige ouders. Als dit betekent dat (ook) de vrouw haar ambitie kwijt wil in een voltijdbaan, dan is dat zo.
Lees meer columns van Roos van Dalen:
- Een vrouw in de top maakt nog geen einde aan de apenrots
- Cultural cloning: waarom diversiteit tegen onze natuur is
- Iedereen is man, tenzij anders wordt vermeld
