‘Politieke systeem werkt genderongelijkheid in de hand’

Het huidige politieke systeem werkt genderongelijkheid in de hand. Dit blijkt onder meer uit het gebrek aan een ouderschapsverlofregeling voor politici. En uit het feit dat het old boys network nog altijd kan floreren op bijvoorbeeld Buitenlandse Zaken.

Vorig jaar bracht Trouw zo’n zaak bij Buitenlandse Zaken aan het licht. De benoeming van de eerste vrouw ooit op een van de topfuncties werd verhinderd. Zij had de volledige sollicitatieprocedure met succes doorlopen, het was enkel nog een formaliteit die haar te wachten stond.

Die formaliteit betrof het verplichte ‘klikgesprek’ met de minister. Na afloop hiervan viel de keuze alsnog op een man. Een duidelijk geval van cultural cloning, als je het mij vraagt. Dat is het fenomeen waarbij mensen zich van nature prettiger voelen bij mensen die op hen lijken.

Gevaren op de loer

Waar een bepaalde groep de meerderheid van de functies bekleedt, zoals in de politiek en aan de top van het bedrijfsleven, wordt de voorkeur sneller aan mensen binnen deze zelfde groep gegeven in plaats van aan ‘anderen’, zoals vrouwen.

Problematisch hieraan is dat zolang de huidige over-gerepresenteerde groep de dienst uitmaakt, keuzes veelal worden gemaakt vanuit hun standpunten en perceptie van de samenleving. Dat betekent dat ze handelen vanuit hun perceptie van wat de onder-gerepresenteerde groepen nodig hebben. Of vanuit de idealen van deze groepen.

Hierbij ligt het gevaar op de loer dat belangen van minderheidsgroepen over het hoofd worden gezien. Niet per definitie vanuit slechte intenties, maar simpelweg omdat men niet in de schoenen van deze groeperingen staat.

Lees ook: Economische teruggang? Laten we dan besparen op diversiteit

Ontslag in plaats van verlof

Om even terug te keren naar de ontbrekende ouderschapsverlofregeling voor politici. Gemeenteraadslid Ilana Rooderkerk belichtte een maand geleden, in mijn ogen, een nogal frappante zaak. Gemeenteraadsleden, Kamer- en Statenleden die met zwangerschapsverlof willen, moeten formeel tijdelijk ontslag nemen.

Zij dienen een heuse ontslagbrief te schrijven wegens zwangerschap. Een enkeltje naar de jaren vijftig. Al worden de vrouwen vandaag wel doorbetaald en mogen ze na afloop terugkeren in hun positie. Wat er echter kwalijk aan is, zijn twee zaken: de bewoording van ‘ontslag’ in plaats van verlof en het gebrek aan flexibiliteit binnen deze regeling.

Die regeling blijkt namelijk nogal rigide: tijdelijk ontslag duurt te allen tijde zestien weken. Mocht iemand eerder willen terugkeren, is dat niet mogelijk. Heeft zij juist langer de tijd nodig, bijvoorbeeld vanwege complicaties, dan moet ze opnieuw een aanvraag indienen voor een periode van zestien weken tijdelijk ontslag.

Geen regeling voor partners

Voor partners van zwangere vrouwen bestaat geen enkele ouderschapsverlofregeling. En ook wie een kind krijgt via een draagmoeder of via adoptie, trekt aan het kortste eind. Dan kunnen we als Nederland nog zo trots zijn op het voltrekken van het eerste burgerlijke homohuwelijk ter wereld. Waar is de progressieve houding als we naar deze ouderwetse situatie kijken?

Wanneer de partner van de zwangere vrouw geen verlof kan opnemen, komen de zorgtaken van de pasgeborene als vanzelf voornamelijk op de vrouw neer. Door deze traditionele regelgeving ontstaat dus al vanaf de geboorte van het kind een scheve verhouding in de zorgtaken.

Ook beperkt dit de partner van de zwangere vrouw om tijd met de pasgeborene door te brengen en vanaf het begin een sterke band met elkaar op te bouwen. Ander gevolg van het gebrek aan regelgeving rondom verlof voor (adoptie)ouders en mantelzorgers:

Het houdt mensen die niet in de mal van de ‘standaard’-politicus passen wellicht tegen om de politiek in te gaan. Met een gebrek aan diversiteit en daarmee representatie tot gevolg. Voor het streven naar meer gendergelijkheid is het dus belangrijk om te weten wat de verschillende politieke partijen te zeggen hebben over deze thema’s.

Lees ook: Vrouwen meer laten werken? Dit is ervoor nodig

Kinderopvang niet gratis

Partijen waar vrouwen topfuncties bekleden, nemen namelijk niet per definitie besluiten die hier positief aan bijdragen. Thema’s binnen de politiek die gelinkt zijn aan gendergelijkheid in het bedrijfsleven zijn: allereerst de (hoge) kosten van kinderopvang.

Zo is het bijvoorbeeld volgende maand alweer twee jaar geleden dat er heugelijk nieuws werd gedeeld: het kabinet presenteerde het regeerakkoord waarin stond dat kinderopvang in 2025 voor 95 procent vergoed zou worden voor werkende ouders.

De voornemens waren om dit uit te bouwen tot 100 procent. Het belang van dit plan is mijns inziens groot. Dit moet het taboe om kinderen naar de opvang te brengen doorbreken. Dit komt de carrièremogelijkheden van vrouwen met kinderen ten goede.

Training voor de top

Het plan is inmiddels al uitgesteld tot 2027, maar met de val van het kabinet is het mogelijk volledig in de knel gekomen. Opvallend is namelijk dat ditzelfde plan bijvoorbeeld nog wel in het verkiezingsprogramma stond van de VVD. Maar uit aangeleverde plannen aan het CPB blijkt dat de partij zich bedacht heeft.

Ten tweede thema is de loonkloof. Equal pay day ligt inmiddels een week achter ons, terwijl Black Women’s Pay Day alweer maanden achter ons ligt. En hoe wordt de Europese wet voor loontransparantie straks vertaald? Derde thema voor meer gendergelijkheid: het effect van de wet ingroeiquotum en streefcijfers.

Met nog een paar dagen de tijd voordat we naar de stembus gaan, loont het de moeite om onderzoek te doen naar wat verschillende partijen te zeggen hebben over zaken die gelinkt zijn aan gendergelijkheid.

Representatie van verschillende groeperingen met diverse opinies is van belang om een eerlijke dialoog te voeren over de belangen van de samenleving en daarmee het bedrijfsleven. Dat een lesje diversiteit & inclusie noodzakelijk is voor de politieke top is dan eigenlijk nog een understatement.

Lees ook: Het is cruciaal dat ook mannen opkomen voor de rechten van vrouwen