Hoe meer luisteren naar je lichaam je ook helpt op de werkvloer

Luisteren naar je lichaam? Dat doen we volgens auteur Jean Gomes onvoldoende. ‘We sluiten ons af voor signalen dat we vermoeid zijn, gefrustreerd, niet openstaan voor anderen. Succesvol zijn betekent dat je alleen nog maar meer werk krijgt. Je past je echter aan, overwerken wordt normaal, je uitgeput voelen dus ook.’

Gomes schreef een bestseller met energiegoeroe Tony Schwartz, is gastdocent aan onder meer Oxford en Insead en oprichter van adviesbedrijf Outside. Zijn nieuwe boek Leading in a Non-Linear World staat vol met inzichten van pioniers in neurowetenschappen, experimentele psychologie en fysiologie.

We zijn verdoofd geraakt, schrijft Gomes. We zijn afgesneden van de realiteit en luisteren niet meer naar ons lichaam. Alleen heeft dat wel consequenties waar we ons niet van bewust zijn. Hoe je deze negatieve spiraal kan doorbreken, is onder meer met zelfkennis.

Zelfkennis is ook luisteren naar je lichaam

Het boek van Gomes is eigenlijk een handleiding voor het bouwen van strategische mindsets voor onzekere tijden, maar zonder zelfkennis hoef je daar niet eens aan te beginnen. Op dus naar een ‘nieuwe waardering’ voor de connectie met je lichaam.

Je mindset is het resultaat van het samenspel van voelen, denken en zien, schrijft Gomes. Dat voelen mag je dus letterlijk nemen. Zo is bijvoorbeeld onderzocht hoeveel impact je lichaamstemperatuur op je beslissingen heeft.

De deelnemers zijn voor dit onderzoek in een hottub gezet, waarbij de temperatuur van het water langzaam wordt verhoogd. Hoe hoger de lichaamstemperatuur, hoe minder accuraat en kwalitatief de beslissingen.

We gooien irritatie, schaamte, afwijzing, angst en gêne op één hoop en we noemen het boosheid

Niet alleen temperatuur, ook honger en vermoeidheid hebben veel impact op je beslissingen. Dat laat een onderzoek zien onder rechters naar het goedkeuren van aanvragen voor voorwaardelijke invrijheidsstellingen.

Aan het begin van de zitting of vlak na een pauze wordt 65 procent van de aanvragen goedgekeurd. Aan het eind van de zitting of vlak voor een pauze is dat gedaald naar nul.

‘Als je niet weet hoe je je voelt, dan verlies je belangrijke informatie die je nodig hebt voor het interpreteren van de wereld om je heen’, schrijft Gomes.

Mixen van gevoelens en emotie

Gevoelens en emoties zijn niet hetzelfde, maar ze beïnvloeden elkaar wel. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen deze twee. Vermoeidheid is bijvoorbeeld zo’n gevoel dat vaak wordt verward met emoties, weet Gomes.

‘We mixen ook vrij gemakkelijk hongergevoelens met frustratie. We gooien irritatie, schaamte, afwijzing, angst en gêne allemaal op één hoop en we noemen het boosheid.’

Het herkennen van prikkels en sensaties wordt even belangrijk als emotionele intelligentie

Onderzoek van de neurowetenschapper Marc Brackett laat zien dat het precies beschrijven van je emoties positieve veranderingen in je brein teweegbrengt. ‘Daardoor leer je beter, sta je meer open voor nieuwe ideeën en heb je meer weerstand bij tegenslag en conflicten.’

Taal is hierbij de sleutel, zegt Gomes. Hoe accurater je je emoties kan beschrijven, hoe kleiner de impact op je lichaam. Een manier om dit te bereiken is om aan jezelf te vragen: welk probleem lost dit deze emotie op?

‘Sterke negatieve gevoelens en de emoties die ze oproepen, kunnen ons soms overweldigen, maar vooral omdat ze fysiek zoveel energie opslorpen dat we niet goed meer kunnen nadenken.’

Lees ook: Pas op voor emotionele besmetting op de werkvloer

De voordelen van harmonie

Lichaam en brein werken samen om je door deze wereld heen te navigeren. Dat gebeurt met wat Gomes feedbacklussen noemt. Als je je meer op fysieke signalen focust, versterk je die samenwerking. Volgens Gomes wordt interoceptie, het vermogen om de prikkels en sensaties te herkennen die je lichaam je stuurt, even belangrijk voor leiders als emotionele intelligentie.

Deze vorm van zelfbewustzijn geeft je brein namelijk niet alleen meer informatie, maar dit proces verloopt ook sneller. Daardoor neem je betere beslissingen, vooral als het gaat over risico’s. Ook fysiek ben je weerbaarder, omdat je weet wanneer je voluit kan gaan en wanneer het tijd is om te herstellen.

Je brein heeft een hekel aan onzekerheid, want dat vreet energie om te functioneren

Als je in harmonie bent met je lichaam, dan weet je op een meer natuurlijke en ontspannen manier wat er van je verwacht wordt in elke situatie. Je intuïtie wordt sneller ingeschakeld en is betrouwbaarder. Je kan je eigen reacties accurater voorspellen en je interpreteert ook het gedrag van de anderen beter.

Die harmonie onderbouwt namelijk ook je empathische vermogen. Je kan je beter inleven in wat anderen voelen, waardoor je hun instelling en motivatie beter begrijpt. Daardoor voorkom je conflicten die gebaseerd zijn op verkeerde aannames en overtuigingen die zich in je brein hebben genesteld.

Het onbetrouwbare brein

Je kan je innerlijke gevoelens en emoties beter leren observeren met onder meer mindfulness en meditatie. Gomes geeft vervolgens veel aandacht aan de rol van je brein in zijn boek. Dat is namelijk helemaal niet zo betrouwbaar.

Je brein heeft een hekel aan onzekerheid, want dat vreet energie om te functioneren. Om stabiliteit te creëren, vullen je hersenen al van alles vooraf in. Er wordt voorspeld wat er gaat gebeuren, er worden verhalen gemaakt over waarom dingen gebeuren.

‘Ons voorspellende brein geeft ons een krachtig idee van wat we weten, maar dat is altijd ingegeven door aannames en overtuigingen. Het is daarom moeilijk om het verschil te maken met een objectieve waarheid. We kunnen denken dus eigenlijk vervangen door geloven.’

Luisteren naar je lichaam: omgaan met een boze klant

Als je bijvoorbeeld met een boze klant te maken hebt, verhoogt je hartslag en word je alerter. Je hersenen beginnen allerlei voorspellingen te maken over wat er aan het gebeuren is. Je brein bouwt met de input van je zintuigen emoties op: angst en kwetsbaarheid.

Als je zelf meer bewust bent van wat er gebeurt in je lichaam blijf je veel objectiever

Deze emoties worden ook geregistreerd in fysieke gevoelens: spanning, stress, overweldigd worden, waardoor allerlei stresshormonen worden gemobiliseerd om het conflict aan te gaan. Maar meestal ben je je daar totaal niet van bewust.

Wat er in de praktijk gebeurt, is dat je niet meer luistert. Je kan wat de klant zegt of nodig heeft daardoor ook totaal verkeerd begrijpen. Als je zelf meer bewust bent van wat er gebeurt in je lichaam blijf je veel objectiever en kan je de situatie ook beter beoordelen.

Draai een ander schema

Als je rationeel denken koppelt aan gevoelens, dan kan je veel beter onderscheid maken tussen logisch denken en veroordelend denken. Op de achtergrond draait dan een ander schema, aldus Gomes. Ook bij een boze klant. ‘Ja, dit is een stressvolle situatie, maar die wordt niet veroorzaakt door mijn karakter, mijn verschijning of mijn waarden.’

Ander voorbeeld: een medewerker zit alweer niet aan zijn bureau, terwijl de rest van het team hard aan het werk is. Je denkt als manager meteen dat hij of zij de kantjes ervan afloopt. Je voelt een negatieve reactie in je lijf, stress en wantrouwen. Als je luistert naar je lichaam, ben je je daarvan bewust.

Je brein is heel goed in staat om de werkelijkheid te overstemmen

Je reageert dan ook niet meer reactief, maar je vraagt aan collega’s waar die medewerker is. Dan hoor je dat hij of zij een enorme deal heeft gesloten met een klant en hiervoor een demonstratie aan het opzetten is.

‘Je lichaam reageert meteen anders. Je voelt je opgelucht, omdat je niets verkeerds hebt gezegd, beschaamd zelfs dat je een heel verhaal hebt gebouwd rond iemand die niet aan zijn bureau zat.’

De invloed van verborgen aannames

‘Als ons leven zo wordt beïnvloed door verborgen aannames, dan is dat zien en ze in twijfel te trekken een enorme kans op groei. Maar gemakkelijk is het zeker niet, ze lijken namelijk op objectieve waarheden.’

Gomes geeft verschillende manieren om dit te tackelen in zijn boek. Een daarvan is leren om andere vragen te gaan stellen. Vertrek niet vanuit de mindset van een expert die gelijk wil krijgen. Dan is de verleiding namelijk groot om vanuit reactiviteit te veroordelen of verbloemde orders te geven.

Met leervragen hoor je de stem van expert in je hoofd wat minder

Zet je in op de mindset van ontdekken. Vraag je dus eerst af of wat je ziet en weet wel betrouwbaar is. Je weet dat je brein heel goed in staat is om de werkelijkheid te overstemmen. Welke verhaaltjes vertel je jezelf? Wat zijn de feiten nu echt?

Stel meer ‘leervragen’ zoals: wat heb ik niet gezien? Begrijp ik echt wat hier gebeurt of reageer ik op een beperkt begrip van iets? Zoom ik in, omdat ik hier controle wil hebben? Wat kan ik doen om dit team efficiënter te laten werken of die collega anders te motiveren?

Zo hoor je die stem van ‘expert’ in je hoofd wat minder. Daarmee zal je de omgang met je collega’s een stuk prettiger verlopen, ook voor jezelf. Meer focus op je lichaam verbetert zo dus ook je relaties.

Lees meer over luisteren naar je lichaam en werk-privébalans:

• Om 5 uur opstaan: hoe goed is dat echt?
• Overweldigd door je werk? Met deze tips hervind je controle
• Hoe je stopt met piekeren over werk om 3 uur ‘s nachts