Al het nieuws over vrouwen & carrière vindt u in deze Zus & Zo
Vrouwen moeten fulltime thuisblijven
Vrouwen gaan minder werken als op de kinderopvang wordt bezuinigd. Vijftien procent overweegt zelfs helemaal te stoppen (Lees meer).
Mannen zijn vaker managers
Mannen zwaaien nog altijd de scepter in het land der leidinggevenden. Wel is het aantal vrouwelijke managers toegenomen (Lees meer).
Daniel Křetínský is een man die niets aan het toeval overlaat. De Tsjechische miljardair heeft net de overname van het Britse Royal Mail beklonken. Is PostNL nu aan de beurt? Misschien wel, of niet. Wat zeker is, is dat deze 'Tsjechische sfinx' zijn zetten op het schaakbord jarenlang voorbereidt. Een portret.
Hij drinkt sloten groene thee, maar die moet dan wel worden gezet met heet water op exact 95 graden. De Tsjechische miljardair Daniel Křetínský (49) heeft ook geen iPhone op zak, maar een Samsung. Die is namelijk beter in voorstellen van woordjes om teksten in het Frans te schrijven.
Křetínský is een man die precies weet wat hij wil. Bij ons is hij bekend van zijn groeiende aandeel in PostNL. Hij kocht in 2021 een paar procent, maar heeft dat inmiddels uitgebouwd tot meer dan een derde. Dat maakt hem de grootste private aandeelhouder.
Bij PostNL zullen ze ook met belangstelling naar de recente move van Křetínský hebben gekeken: de overname van het Britse postbedrijf Royal Mail is net voor de kerst beklonken. Misschien is PostNL hierna aan de beurt, misschien ook niet.
De rijkste man van Tsjechië – met een geschat vermogen van 9 miljard dollar – heeft wel een voorliefde voor bedrijven waar beleggers hun neus voor optrekken. Het zijn vaak bedrijven uit de oude economie die worstelen met hun voortbestaan. Fossiele en vervuilende industrieën, stenen winkels en de geschreven pers.
Investeerders geloven daar al niet meer in, zelfs niet als ze voor een schijntje op de beurs noteren. Maar Křetínský kijkt niet naar kortetermijnwinsten. Hij is een schaker die zijn zetten zeer zorgvuldig op het bord plaatst. Dat begint al met het opbouwen van zijn carrière, waarvoor hij eerst een aantal vrouwelijke pionnen in stelling brengt.
Zo komt hij tijdens zijn studie rechten en politicologie via zijn vriendin in contact met de echtgenote van een van de mede-eigenaren van de investeringsgroep J&T. Met die Dušan Palcr bouwt hij in de jaren negentig een vriendschap op, weet Robert Čásenský van IPI Czech Committee.
Na zijn afstuderen haalt Palcr hem in 1999 aan boord van J&T Group, waar hij in vier jaar tijd opklimt tot partner. Die promotie betekent dat hij mee kan profiteren van de deals waar hij aan werkt. Křetínský is onder meer betrokken bij de creatie van de nieuwe ČEZ Group, het energieconglomeraat dat voor 70 procent in handen is van de Tsjechische overheid.
Bij J&T bouwt hij verder aan andere interessante relaties, zoals met Patrik Tkáč die eerst zijn mentor en later zijn zakenpartner wordt. Ook komt hij in contact met de op dat moment rijkste man van Tsjechië, de oligarch Petr Kellner, founder van PFF Group. Zijn oudste dochter Anna, een olympisch springruiter, zal voor lange tijd Křetínský’s levenspartner worden.
Dankzij die paardensport komt hij ook Athina Onassis tegen, de erfgename van de miljarden van de beroemde Griekse reder Aristoteles Onassis. Zij zal een rol spelen in zijn overname van de Franse supermarktketen Casino. Daarover later meer.
Křetínský geeft maar zeer zelden een interview. Zo heeft de Tsjechische editie van Forbes twaalf jaar moeten wachten voor journalisten met de man in gesprek mochten gaan. Dat hij niet praat met de pers, niet op tv komt, niet op podia klimt, heeft hem inmiddels een bijnaam opgeleverd: de Tsjechische sfinx.
Maar de klassieke media zijn nog altijd vindingrijk. Ze komen er heus wel achter dat hij één van de duurste huizen van Groot-Brittannië bezit. Hij kocht het vijftien slaapkamers tellende Heath Hall in Hampstead al in 2015 voor 65 miljoen pond. Naar verluidt zou hij het ooit verhuurd hebben aan Justin Bieber voor een van zijn Britse tournees.
Křetínský staat er ook om bekend dat hij altijd en overal te laat komt. Daar verontschuldigt hij zich dan minutenlang voor. Een harde werker is hij ook, gaat door tot 2 of 3 uur ‘s nachts. Dan wordt hij niet gestoord, kan hij mailtjes sturen naar zijn team, zaken structureren, lezen en nadenken, vertelt hij aan The Times.
Businesspartners omschrijven Křetínský als superintelligent, geslepen, opportunistisch, geduldig en moedig. Hij komt niet alleen met gedurfde plannen, maar is ook vastberaden en overtuigend genoeg om die plannen tot uitvoering te laten brengen.
Zijn imperium ziet het licht wanneer hij in 2009 twee belangrijke deals onderhandelt voor ČEZ en J&T: de aankoop van een mijnbouwbedrijf in Duitsland (Mibrag) en de overname van de Tsjechische delen van een Brits elektriciteitsbedrijf (vandaag Engie).
Daaruit ontstaat de nieuwgevormde EPH (Energetický a průmyslový holding). Křetínský krijgt als bedankje 20 procent van deze energiegroep in handen. J&T houdt 40 procent en PPF ook. Voor Mibrag is destijds 412 miljoen euro betaald, twee jaar later ontvangt ČEZ van EPH slechts 24 miljoen voor hun aandeel in dat bedrijf.
De verkoop tegen deze extreem lage prijs wordt verklaard met een verandering in het Duitse beleid. Energie uit steenkool heeft geen toekomst meer. De volgens velen dubieuze transactie leidt tot een gerechtelijk onderzoek waar Křetínský geheel ongeschonden uitkomt.
EPH koopt meer energietransport- en mijnbedrijven op in Europa. De kip met de gouden eieren is de deal in 2013 met de Slowaakse staat. Křetínský wordt met 49 procent aandeelhouder van Eustream, dat Russisch aardgas onder meer via Slowakije transporteert. Dat levert lange tijd een stabiele stroom van inkomsten op, zodat hij verder kan bouwen aan zijn imperium.
Křetínský koopt samen met PPF ook enkele Duitse bruinkoolmijnen en energiecentrales voor een schijntje. Vattenfall doet ze in 2016 voor 1 symbolische euro van de hand. Zo beperkt het Zweedse staatsbedrijf de kosten om de schade van de mijnbouw te herstellen én is het in één klap van een hele berg CO2-uitstoot af.
Via zulke paardensprongen is inmiddels een ‘doolhof’ ontstaan van energiebedrijven waarmee Křetínský veel geld verdient. Sinds 2020 is hij hoofdaandeelhouder van EPH (50 procent plus één aandeel). Zijn mentor Tkáč heeft 44 procent in handen.
Křetínský is ervan overtuigd dat de energietransitie wat langer zal duren dan iedereen denkt. Daarom investeert hij niet in duurzame energie, maar in fossiele energie. Wanneer de aanvoer van zonne- en windenergie stokt, zullen gas- en steenkoolcentrales namelijk nog altijd moeten bijspringen.
Overheden zullen dan ook vast wel willen bijbetalen om die stabielere energievoorziening te handhaven. Die tactiek probeert hij nu uit via het energiebedrijf EP NL, de op twee na grootste exploitant van gasgestookte centrales in Nederland.
EP NL heeft begin december aangekondigd dat een grote centrale in Rotterdam in 2026 zal worden gesloten. De financiële risico’s worden te groot, zo klonk het in de Volkskrant. Sluiting is alleen te voorkomen wanneer de overheid bijspringt. Of de Nederlandse overheid daarin trapt, is nog even afwachten.
Lees ook: Ceo Rinke Zonneveld van Invest-NL vindt aandeel buitenlands kapitaal soms te groot
Dat doet hij ook in Duitsland, waar hij subsidies vraagt voor het sluiten van zijn mijnen. Dat levert hem bakken kritiek op. Sinds wanneer betaalt de vervuiler niet meer, vraagt het Tsjechische onafhankelijke Denik Referendum zich af. Het noemt Křetínský ‘de grootste steenkoolproducent van Europa’. En ‘een leidende figuur in de Europese handel in fossiele brandstoffen, die een grote bijdrage levert aan de verstoring van het klimaat’.
De EP Group torent vandaag boven de belangrijkste bezittingen van Křetínský uit. Hij heeft namelijk niet alleen energiebedrijven op zijn schaakbord staan. Sinds kort zit ook de staalindustrie in zijn portfolio. Dit voorjaar heeft hij een belang verworven van 20 procent in het noodlijdende ThyssenKrupp Steel Europe. Hij wil dat verhogen naar 50 procent.
De staalindustrie worstelt met hoge energieprijzen, goedkoop staal uit Azië en de kosten van CO2-uitstoot. Daar kan energieproducent Křetínský natuurlijk bij helpen. Bovendien gokt hij erop dat Europa uiteindelijk wel de portemonnee zal trekken om de staalindustrie te vergroenen en te behouden.
Lees ook: Hoe de Europese staalindustrie piept en kraakt
De andere grote belangen die hij heeft lijken op het eerste gezicht minder logisch op het schaakbord. Křetínský heeft ook grote belangen in de retail opgebouwd, onder meer in de Britse supermarktgigant Sainsbury’s, sportkledingwinkel Foot Locker en het Duitse Metro.
Wat is de visie achter deze grillige zetten? Bij de jarenlange strijd om de Franse supermarktketen Casino wordt zijn strategie duidelijker. ‘Onze filosofie is om te investeren in diensten die essentieel zijn voor de bevolking. Dat is het geval met energie, maar ook met voedsel’, tekent de Franse krant Les Echos op.
De postbedrijven passen ook bij die grotere visie volgens een artikel op Seznam.cz. Křetínský wil retail koppelen aan verzending en zo meeliften op de explosieve groei van e-commerce. Hij wil de Europese uitdager van Amazon worden.
‘Als je kijkt naar het aanbod van vandaag en hoe de markt dynamisch groeit, hebben logistieke diensten een enorm potentieel. En we hebben nu de kans om een van de drie grootste spelers in Europa te creëren’, legt Roman Šilha, een collega van hem, uit.
Het duurt vijf jaar, maar Křetínský heeft nu de meerderheid van de aandelen (77 procent) van Casino in handen. Daar heeft hij via EP Equity Investments, dat hij samen beheert met Tkáč, uiteindelijk minder dan een miljard euro voor betaald.
Lees ook: Elke winkel heeft een houdhaarheidsdatum, zelfs de Hema
Om het nieuwe eigenaarschap lichter verteerbaar te maken voor de Fransen zet hij een van zijn pionnen aan het hoofd van de nieuwe raad van bestuur: Athina Onassis. Een bekende Française bekt gewoon beter dan een investeerder uit een voormalig oostblokland met een onuitspreekbare achternaam.
Křetínský kent de Fransen namelijk goed. Hij is dol op dat land, is vaak in en om Parijs te vinden, en noemt zichzelf francofiel. Uiteraard spreekt hij ook vloeiend Frans. Hij heeft vorig jaar nog een kasteel gekocht, Château du Marais op een uur rijden van Parijs, dat hij wil omturnen tot luxehotel.
Nog twee takken van sport vallen op in het brede portfolio van Křetínský: de media en het voetbal. Křetínský zet in 2004 al koers naar het eigenaarschap van bekende voetbalclubs. Hij overtuigt de eigenaren van J&T om Sparta Praag (AC Sparta Praha) samen met hem te kopen. Daar is de Britse Premier League-club West Ham United inmiddels bijgekomen.
Die clubs zijn geen Spielerei van een verveelde miljardair. Ze zijn nodig om zijn imago op te poetsen. Oostblokkers die in tien jaar tijd miljardair worden, dat is verdacht in het Westen. Een man die schathemeltje rijk is geworden met energie, dat moet wel een vriendje van Vladimir Poetin zijn, zo wordt er gedacht. Maar zowel de Britten als de Fransen hebben uitgebreid in zijn verleden zitten wroeten en niks belastends kunnen vinden.
Andere acties om zijn imago op te poetsen zijn overnames van diverse media. Daar begint hij in 2013 al mee in Tsjechië. Vijf jaar later koopt Czech Media Invest (CMI), dat onder controle staat van Křetínský en Tkáč, radiostations in Tsjechië, Polen, Slowakije en Roemenië over van de Franse groep Lagardère.
Opnieuw een zet op basis van een vooruitziende blik. Wie invloed wil hebben in Frankrijk moet media bezitten. Daarmee wint hij aan prestige en erkenning bij de elite en krijgt hij toegang tot de grote bedrijven. De kans op een deal waarmee hij bij de kwaliteitskrant Le Monde binnen kan komen, grijpt hij met beide handen aan. Vlotjes betaalt hij zo’n 250 miljoen euro voor 20 procent.
Die participatie heeft hij overigens alweer verkocht. Wellicht omdat de redactionele onafhankelijkheid van de krant gegarandeerd is, zeggen zijn critici. Zelf zegt hij dat hij juist die onafhankelijkheid belangrijk vindt. ‘Ik ben geboren onder het communistische regime. Ik ken de prijs van de vrijheid.’
Křetínský vindt dat de klassieke pers een belangrijke rol te spelen heeft in het bestrijden van digitale manipulatie. Hij wil dat de socialemediaplatforms worden gereguleerd als uitgevers. Het idee dat alle bagger kan worden gedeeld onder het mom van vrijheid, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor zulke uitlatingen, noemt hij ‘volkomen pervers’.
Dat klinkt als een verantwoordelijke miljardair die het goed voor heeft met het gewone volk, maar er speelt natuurlijk meer. Als Europa erin slaagt om de Amerikaanse techreuzen serieus in te dammen, dan krijgen de traditionele media een veel belangrijkere rol. Dan worden zijn participaties ook meteen meer waard, en hij krijgt meer invloed.
Vooruitdenken is belangrijk in schaakpartijen. Daniel Křetínský is daar een meester in. Bovendien heeft hij genoeg geduld en geld om het nog jaren uit te zingen. Achter de schermen, dat wel.
Heb je als leider voor het einde van het jaar nog even inspiratie nodig? Die haal je gegarandeerd uit onze best gelezen leiderschapsverhalen van 2024. Leiders worstelen veel met zichzelf of met de media, maar we analyseerden ook de succesformules van Pieter Zwart, Raymond Cloosterman en Saskia Egas Reparaz.
Onze lezers zijn duidelijk geraakt door het geworstel van techmiljardair Ali Niknam dit jaar met Bunq. De hippe bank komt in het oog van de storm terecht. Cybercriminelen blijken de rekeningen van hun klanten te hebben geplunderd voor forse bedragen. Dat geld moet Bunq terugbetalen, vinden die klanten. Maar er is best wel wat gedoe over die compensatie.
Dat levert heel wat negatieve media-aandacht op, en daar is oprichter en ceo Niknam niet zo bedreven in. Hij stapelt de klassieke communicatiefouten op. We zetten er vijf op een rijtje: reputatiemanagement niet serieus nemen, geen empathie tonen, onzichtbaar blijven, niet zelf de regie pakken en onvoorbereid de spotlights opzoeken.
Hoe Bunq in het oog van de storm de communicatiefouten blijft opstapelen
Nog een worsteling heeft dit jaar flink de aandacht getrokken. VDL-topman Willem van der Leegte vertelt openlijk over zijn dilemma: wil je als familiebedrijf wel oorlogstuig gaan maken? Al werken er 15.000 mensen bij VDL Groep, toch beschouwt Van der Leegte het bedrijf nog altijd als één van zijn kinderen. En dat roept een enorm verantwoordelijkheidsgevoel op.
Om de VDL Nedcar-fabriek in Born weer te vullen, is produceren voor de defensie-industrie een interessante optie. Horen daar ook wapens en munitie bij? ‘Dat moeten wij niet willen, denk ik dan.’ Maar militairen ‘met een houten geweer naar het front sturen en ze pang laten roepen’, werkt ook niet. Hij is er nog altijd niet uit.
Onze lezers worstelen zelf heel wat af met een hele generatie. Grijze haren krijgen ze van Gen Z op de werkvloer. Die zijn liever lui dan moe, snel afgeleid, kunnen niet tegen kritiek, Gelukkig is er Laura Bas, onze expert en columnist, die de vinger aan de pols houdt en in haar columns wijze raad geeft.
Gen Z is allergisch voor verouderde processen, eindeloze vergaderingen, micromanagement en werk waarmee ze geen positieve impact kunnen maken. Geef ze juist meer keuzevrijheid en meer verantwoordelijkheid als manager. Bekijk samen waar energie wordt verloren en opgedaan. Speel slim in op hun leergierigheid en talent voor technologie.
Generatie Z valt in veel organisaties bij bosjes neer, en dat is juist goed
Grappig, geestig en superscherp: Pieter Zwart. De founder en ceo van Coolblue staat dit jaar 25 jaar aan het roer. Zijn obsessieve focus op klanttevredenheid heeft van de online retailer een ‘love brand’ gemaakt. Ook bij ons publiek. Hij weet hoe belangrijk het is om zijn gezicht te laten zien. Wil met videootjes over zijn werkdag klanten het idee geven dat ze dicht bij hem staan.
Ook is hij regelmatig op de werkvloer te vinden. ‘Het is geen bureaumens. Soms schuift-ie zelfs aan bij de klantenservice. Als je geluk hebt, krijg je hem aan de telefoon als je belt’, zegt TomTom-topman Harold Goddijn over hem in dit portret. Zo in de frontlinie staan, maakt ook dat hij kansen blijft zien én pakken.
Pieter Zwart 25 jaar aan het roer bij Coolblue: ‘Hij kan zich enorm opwinden over kleine dingen’
Toptalent, daar weet onze columnist Ralf Knegtmans dan weer alles van. Hij wijst op een verborgen succesfactor die meestal over het hoofd wordt gezien in het sollicitatietraject. Komt ook omdat die op een cv niet te vinden is. Recruiters kijken naar intelligentie, diploma’s en werkervaring. Maar dat is echt niet genoeg.
Passie en zelfmotivatie zijn juist cruciaal. Wat zijn de onderliggende drijfveren van de kandidaat? Het is die intrinsieke motivatie die de batterij van talenten op gang houdt. Doen ze iets waar ze gepassioneerd over zijn, dan komen ze in de flow. Doen ze iets wat haaks daarop staat, dan loopt die batterij zo leeg.
Deze eigenschap mist op elk cv, maar is cruciaal voor het vinden van toptalent
Raymond Cloosterman, oprichter en ceo van Rituals, knalt dit jaar met zijn internationale verwen-imperium vast door de 2 miljard euro aan omzet. Dat levert hem een diepe buiging op van onze lezers. Cloosterman wordt in dit portret ‘een van de beste marketeers van de planeet’ genoemd.
Rituals verkoopt namelijk geen producten, maar momenten voor jezelf. Eerst het verhaal, het ritueel, dan pas het product. Volgend jaar bestaat het bedrijf 25 jaar, maar Cloosterman leidt het nog altijd alsof het dag één is. ‘Nooit tevreden, dicht op de winkelvloer. Retail draait om details’, zegt retaildeskundige Rupert Parker Brady.
Op zoek naar inspirerende ideeën voor een werkvloer met vijf verschillende generaties? Of gewoon toe aan een wat ander geluid dan de bekende goeroes Simon Sinek, Stephen Covey en Brené Brown? Meer lezers denken er zo over. De concepten van deze acht leiderschapsgoeroes slaan alvast aan.
Zij vinden dat leiders moeten werken aan heel wat andere vaardigheden, zoals intelligentie op welzijnsvlak, het herstellen van vertrouwen en het tonen van dankbaarheid. De typische hiërarchie is uit, op naar het leiden van ecosystemen en communities.
Vergeet Sinek en Covey, dit zijn 8 nieuwe leiderschapsgoeroes met inspirerende ideeën
Hema-baas Saskia Egas Reparaz ‘staat altijd aan’. De eerste vrouwelijke ceo van de Hema heeft een enorme drive. Ze is een merkenkenner, altijd goed geïnformeerd. Scherp op de inhoud, maar zacht op de relatie, blijkt uit dit portret. Koersvast, maar wel open voor een stevig verhaal.
‘Saskia is iemand die de moeilijke gesprekken niet uit de weg gaat, maar doet dat wel op een heel charmante manier. Eerlijk en recht door zee. Ze is als een ijzeren vuist in een fluwelen handschoen’, zegt Jumbo-topman Ton van Veen over haar. Ze is volledig zichzelf, en daarmee is ze een inspirerend voorbeeld voor onze lezers.
Hema-baas Saskia Egas Reparaz: een ijzeren vuist in een fluwelen handschoen
Het failliete VanMoof heeft dit jaar een doorstart gemaakt. Nieuwe eigenaar McLaren Applied zet er twee co-ceo’s op: Eliott Wertheimer en Albert Nasser. Allebei gek van techniek en met een duurzame missie. Inmiddels hebben ze de e-bikemaker weer op de rit gekregen.
Het businessmodel was verkeerd gekozen, vindt Wertheimer. De verkoop en de aftersales in eigen hand houden, heeft het oude VanMoof genekt. Dat model gaat meteen op de schop. Maar ook de magie van het merk en de technologische voorsprong zijn cruciaal geweest om de A-players weer te overtuigen. Met onze lezers hebben ze alvast minder moeite.
Dit vindt de nieuwe ceo van VanMoof: ‘Het probleem was niet die haperende onderdelen’
Stellantis is nog altijd op zoek naar een nieuwe ceo, maar de opvolger van Carlos Tavares krijgt het zwaar. En daar zijn onze lezers ook benieuwd naar. De hele Europese auto-industrie wordt hard geraakt, maar bij Stellantis zakken de verkopen wel heel erg in. En dat terwijl er toch bekende merken in de stal zitten, zoals Peugeot, Citroën en Fiat.
Er is dus meer aan de hand bij het concern dan de moeizame transitie naar elektrisch rijden en de Chinese concurrentie. Te hoge voorraden in de VS, hogere prijzen die kopers wegjagen in Europa, de complexiteit van vijftien merken. De nieuwe topman of -vrouw zal dus moeten snoeien komend jaar. De vraag die ook heel wat lezers zich stellen is: waarin dan?
Stellantis is doodziek, deze 5 kwalen moet de opvolger van Tavares genezen
