Peter Holbrook (Social Enterprise UK): ‘De volgende Twitter nemen wij over’

Peter Holbrook is sinds 2010 ceo van Social Enterprise UK, de nationale instantie voor sociaal ondernemerschap in het Verenigd Koninkrijk. Hij heeft inmiddels honderden sociale ondernemingen opgericht, ontwikkeld en ondersteund.

Hij is dan ook klankbord en ambassadeur voor de Britse overheid – en ook ver daarbuiten. Alleen mogen we hem geen goeroe noemen. ‘Wel ondernemer, actievoerder, dromer en pragmaticus’, zegt hij tegen MT/Sprout aan de vooravond van het Social Enterprise World Forum (SEWF) in Amsterdam.

Welke boodschap hij daar volgende week wil verkondigen? ‘Wat de wereld nodig heeft, is niet meer liefdadigheid, niet meer vrijwilligers. We hebben een radicale verandering in het economische denken nodig.’

Grotere klus dan Brexit

Sociale ondernemingen zijn hier perfect voor gepositioneerd, vindt hij, omdat ze hun winst investeren in hun missie. Ze maken liever een positieve impact. Ze dragen niet bij aan het vermeerderen van het privékapitaal van de elite ‘ten koste van de gemeenschap’.

‘Als we catastrofes willen vermijden, moeten onze huidige systemen, processen en structuren op de schop. We moeten uitvogelen wat de perversiteit van kapitaal drijft en dat allemaal re-engineeren. Dat is pas een flinke klus, veel groter dan de Brexit.’

Grote bedrijven en instituten moeten daarom nu de transitie maken naar sociaal ondernemen. ‘Wij moeten nadenken over hoe we ze daarbij kunnen helpen.’ De tijd raakt op en de problemen zijn urgent, zegt hij.

Lees ook: Sociaal ondernemen is ook slim voor het aantrekken van talent

Meer samen sociaal ondernemen

‘Het succes en de levensduur van jouw sociale onderneming zijn eigenlijk irrelevant in de context van vandaag. We moeten werken aan iets dat groter is dan de optelsom van onze individuele onderdelen.’

‘We moeten allemaal samenkomen, middelen verzamelen, prioriteiten stellen en de capaciteit vinden om bij te dragen aan de grotere problemen. Die kunnen niet onopgelost blijven. Want als wij het niet gaan doen, wie dan wel?’

De politiek? ‘Ik zie geen politiek leiderschap opkomen dat hoop biedt op de nodige radicale interventies die nodig zijn voor het behoud van het algemeen welzijn en de welvaart. Er ligt te veel macht bij de markt, de investeerders, bij het globaal kapitaal. Onze politici zijn niet alleen te voorzichtig, maar ook te gehecht aan het huidige systeem, en daardoor zijn ze machteloos.’

Wie is verantwoordelijk?

En de consument? ‘De verantwoordelijkheid voor de oplossing van klimaatverandering, sociale ongelijkheid en andere uitdagingen kunnen we niet op het bordje leggen van de consument. Die is daar nog het minst goed voor uitgerust. Laten we de verantwoordelijkheid vooral niet weghalen bij grote bedrijven en politieke leiders.’

De werknemers dan? ‘De meerderheid van de mensen gaat niet naar het werk om schade aan te richten. Ze geloven dat hun bijdrage waarde heeft. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de anderen.’

‘Natuurlijk werken er in die bedrijven mensen die het graag anders willen zien. Ook zij zijn gefrustreerd door het gebrek aan vooruitgang en creativiteit. We moeten de routes en de beloningen creëren om ze te helpen de transitie te maken naar iets beters.’

Lees ook: Ondernemers zijn gek, sociale ondernemers knettergek

Beschamend corporate antwoord

‘Het kapitaal aan de top van de piramide is inmiddels grotesk geworden. Het corporate antwoord hierop is flauwtjes, verontwaardigend, beschamend zelfs. Geef je dan op, of blijf je vechten? Ik hou wel van een uitdaging, dat is wat mij motiveert. Niemand verwacht dat ik win, maar de fun is juist om al die mensen hun ongelijk te bewijzen.’

Al die ambitie is mooi, maar daarvoor moet het sociaal ondernemerschap zelf toch eerst een grotere speler worden. Holbrook schat dat amper 5 procent van de bedrijven dat label draagt. Maar met deze drie voorstellen, krijgt de hele sector wel een flinke boost.

#1 Naar een globale strategische ambitie

Er zijn heel sterke sociale ondernemingen en non-profits in de wereld, weet Holbrook. ‘Met meer internationale solidariteit en samenwerking kunnen we een globale strategische kracht worden. Nu zijn we nog te veel een verzameling van verschillende ideeën en ambities.’

Zo’n globale, strategische ambitie is nodig om netwerken te bouwen, samen te leren en te evolueren, marketing te ontwikkelen, betere en aantrekkelijkere boodschappen de wereld in te sturen.

‘We zijn te veel bezig met navelstaren, we zijn in onszelf gekeerd. We praten nog over wat de definitie is van sociaal ondernemen. Ik heb zoiets van: kom op, we zijn ondernemers. Laten we een tandje bijzetten, laten we het risico nemen, laat zien wat wij betekenen.’

Beter verhaal vertellen

‘Veel mensen denken dat marketing en communicatie de tools zijn van kapitalisten. Nee, we moeten een veel beter verhaal vertellen over ons en onze merken. Wat we doen, moeten we vertalen naar een veel aantrekkelijkere boodschap van hoop.’

‘Ik ben al jaren fan van Tony’s Chocolonely. Ik heb ze ook al een paar keer benaderd voor een gesprek over het transformeren van de hele cacao-industrie. Als ik ze de vraag stel: denk je dat je een sociale onderneming bent, dan is de reactie: we weten niet wat dat is.’

‘De ceo zal het natuurlijk wel weten, maar dit illustreert al de uitdaging. Je moet niet alleen aan je klanten, maar zelfs aan je medewerkers nog uitleggen wat sociaal ondernemerschap is.’

Fonds voor lobbywerk

Natuurlijk hoeft niet iedereen de schouders onder een wereldwijde beweging te zetten. Holbrook ziet het wel zitten om één centraal fonds op te richten waarvan het lobbywerk voor de hele sector wordt betaald.

Zo doen de grote corporates het namelijk ook, legt hij uit. ‘Alle sociale ondernemingen kunnen hieraan meedoen. Ze betalen dan een klein percentage van hun winst of omzet. Zo kunnen onze oplossingen en ons gedachtegoed worden gepromoot. Dat zou een geweldig teken van volwassenheid zijn voor onze sector.’

#2 Overheid kan veel meer impact maken

‘De overheid wordt enorm onderschat als klant. In de UK besteedt de overheid tussen de 270 tot 350 miljard pond per jaar aan goederen en diensten. Het is de grootste consument van het land.’

Daardoor heeft de overheid veel macht om het gedrag van hun leveranciers te veranderen, geeft hij aan. ‘Aanbestedingen zouden veel meer verfijnd kunnen worden. Alleen maar op prijs selecteren is ouderwets. Als je goedkoop koopt, is dat geen garantie op efficiëntie of kwaliteit.’

‘De overheid heeft juist de gelegenheid om bedrijven te ondervragen over waar ze belastingen betalen, welke lonen ze uitbetalen, of er gendergelijkheid en diversiteit is, hoe ethisch de supply chain is ingericht. Al dat soort dingen zouden moeten gaan meetellen.’

Minder belastingen

Holbrooks volgende grote ambitie is belastingsystemen aanpassen. Beloon de bedrijven die worden gedreven door impact, die meer democratisch zijn, die gelijkheid in gender en diversiteit bij hun personeel voor elkaar krijgen.

‘Ze moeten ook transparant zijn over waar de winst vandaan komt en welke impact ze hebben. Aanbestedingen en belastingvoordelen, dat is laaghangend fruit.’

Lees ook: Met die 46 miljard aan fossiele subsidie kunnen impact ondernemers echt hard gaan

#3 Investeren in community buy-outs

Holbrook wil ook een apart fonds voor ‘community buy-outs’ opzetten. Met dat fonds worden bedrijven overgenomen die nuttig zijn voor de gemeenschap, maar die ‘falen’ omdat er te weinig winst mee kan worden gemaakt.

‘Waarom is deze optie eigenlijk zo vreemd en zo moeilijk? Deze optie zou juist de voorkeur moeten krijgen. Waarom zouden we, wanneer een Twitter te koop staat, geen bod kunnen doen? Daarmee wordt de macht en de rijkdom juist verspreid in plaats van nog meer geconcentreerd.’

‘Private investeerders beslissen in minuten over een aankoop. Het is bijna onmogelijk om sociaal of gemeenschappelijk eigenaarschap voor elkaar te krijgen. Dat moet worden aangepakt, en daar speelt de overheid een belangrijke rol in. Waarom mogen gemeenschappen geen vermogen opbouwen?’

‘Nu kan ik daar zelf uren over spreken, maar wat verandert dat? Ik heb meer kapitaal nodig om te bouwen. Dat doe ik in de UK, zodat we zelf de nodige middelen hebben om brutaler en moediger te zijn. Als er straks weer een Twitter te koop komt, dan moeten wij dat bedrijf overnemen.’

Lees ook: De sociale ondernemer is een witte man die iets goeds wil doen voor de wereld