NPO-bestuursvoorzitter Frederieke Leeflang begon drie jaar geleden bij de publieke omroep om het werkklimaat te verbeteren, maar legt nu zelf haar taken neer na meldingen over wangedrag. ‘Het is bijna ironisch’, zegt Henrieke van Bommel, DEI-expert bij adviesbureau Highberg. ‘Als het niet zo triest was.’
Leeflangs positie was onhoudbaar geworden na onderzoek van het AD en Investico naar haar bestuursstijl. Onder haar leiding was onder meer sprake van ‘intimidatie, onveilig en onvoorspelbaar gedrag en verbaal geweld’, blijkt uit gesprekken met medewerkers. De Telegraaf voegt daaraan toe dat ze in haar ‘drift’ om de cultuur aan te pakken soms leek door te slaan.
Van Bommel is niet verbaasd. ‘Ik denk dat de groep mensen die in aanmerking komt voor een dusdanige positie, vaak al onderdeel is van het systeem. Dat maakt het lastiger om dat systeem van binnenuit te veranderen.’
Lees ook: ‘Kunnen we stoppen met tweede kansen voor mensen als Marc, Mart en Matthijs?’
Het is bovendien een illusie om te denken dat de problemen met het vervangen van één ‘poppetje’ kunnen worden opgelost, vervolgt ze. ‘Zeker in een mediaorganisatie waar mensen al jaren op een bepaalde manier werken en patronen diep zijn ingesleten. Dat vraagt om een volledige cultuurverandering en dat is een van de moeilijkste veranderingen om door te voeren.’
Al jaren stabiel
Verbale of fysieke intimidatie, pestgedrag, discriminatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ondanks alle aandacht voor een veilige werkomgeving blijven dit soort misstanden hardnekkig aanwezig in organisaties – en niet alleen bij de NPO. Het afgelopen jaar kreeg bijna één op de vijf medewerkers ermee te maken, blijkt uit onderzoek van Highberg onder ruim tweeduizend mensen.
Hoewel het onderwerp al langer in de spotlights staat, lijkt dat aandeel maar niet af te nemen: met 17 procent is het percentage al drie jaar stabiel. Van Bommel vermoedt dat de daadwerkelijke cijfers zelfs hoger liggen. Dat betekent niet dat er niets veranderd, zegt ze. ‘Ik denk dat alle aandacht voor ongewenst gedrag er juist mee te maken heeft. Mensen zijn zich bewuster van wat ze wel en niet willen accepteren en waar hun eigen grenzen op de werkvloer liggen.’
Meer diversiteit, minder inclusie
Het feit dat organisaties diverser worden, brengt volgens de DEI-expert ook frictie met zich mee. ‘Diversiteit draagt niet direct bij aan meer inclusie’, zegt ze. ‘Communicatiestijlen en omgangsvormen die bij homogene organisaties als vanouds werden geaccepteerd, kunnen gaan wringen als er andere perspectieven bij komen. Neem een mannenorganisatie waar meer vrouwen komen te werken, die willen wat minder geschreeuw op de apenrots. Dat gaat aan beide kanten schuren.’
Lees ook: 4 signalen dat je in een mannenorganisatie werkt
Datzelfde geldt voor de nieuwe generatie die de werkvloer betreedt. Het is geen toeval dat vooral jongeren tussen de 18 en 24 jaar aangeven ongewenst gedrag te ervaren, in totaal bijna drie op de tien werknemers (27 procent). Van Bommel: ‘Zij kijken met andere ogen naar de wereld dan hun oudere collega’s en hebben andere ideeën over wat acceptabel is en wat niet. Hoe je elkaar aanspreekt bijvoorbeeld. Een schreeuwende leidinggevende? Dat was vroeger misschien normaal, maar Gen Z kijkt daar heel anders naar.’
Transitie of polarisatie?
Organisaties zijn volgens Van Bommel zoekende: hoe ga je dat gesprek met elkaar aan? ‘Je kunt deze cijfers op twee manieren uitleggen’, zegt ze. ‘Ik hoop dat we in een transitiefase zitten en elkaar uiteindelijk vinden in een nieuwe standaard, een gedeelde set normen en waarden. Maar je kunt ook redeneren dat mensen door de toenemende polarisatie in de maatschappij juist meer tegenover elkaar komen te staan.’
Wat dat betreft is het veelzeggend dat het NPO-baas Frederieke Leeflang niet makkelijk werd gemaakt bij het hervormen van het publieke bestel. Ze had veel tegenstanders, schrijft De Telegraaf: openlijke, zoals Omroep Max-baas Jan Slagter, maar ook stiekeme. ‘Ik weet niet precies wat zich bij NPO heeft afgespeeld’, zegt Van Bommel. ‘Maar ik kan me goed voorstellen dat Leeflang ook veel weerstand kreeg.’
Lees ook: Gen Z wil geen manager, maar iemand die de weg wijst
