Geen producten in de winkelwagen.
‘De wensen van de klant staan bij Jumbo altijd centraal en daarom bewegen we graag mee met veranderingen in de markt.’ Die reden gaf Jumbo toen het in januari 2022 een samenwerking met flitsbezorger Gorillas aankondigde. Een paar maanden later nam de familie Van Eerd zelfs een financieel belang in Gorillas, dat ook medesponsor werd van de wielerploeg Jumbo-Visma.
Bijna anderhalf jaar later is het avontuur voorbij. Jumbo stopt de samenwerking met Gorillas, dat in de tussentijd is overgenomen door het Turkse Getir. ‘We werken nu aan minder complexiteit in het bedrijf’, aldus Jumbo-topman Ton van Veen. De gele grootgrutter wil zich focussen op de verdere groei via haar eigen winkels en online kanaal.
Getir verliest op zijn beurt een belangrijke partner met honderden vestigingen door heel het land. Is dit de doodsteek voor flitsbezorging in Nederland?
De opkomst en val van flitsbezorgers
Zo’n tweeënhalf jaar geleden waren ze er ineens: flitsbezorgers. Bij Flink, Gorillas, Getir en Zapp plaatste je je bestelling via de app en tien minuten later werden je boodschappen bezorgd.
Vooral de coronapandemie was een succesfactor voor deze innovatieve bezorgdiensten. Nu die crisis voorbij is en Nederland de gevolgen voelt van de inflatie, lijkt de winstgevende periode voorbij.
Hogere rente en vertragende economische groei zorgden ervoor dat investeerders niet bereid zijn steeds meer geld in bedrijven te stoppen. Bovendien zijn consumenten voorzichtiger met hun geld door de gestegen prijzen.
In oktober 2022 was de omzet van flitsbezorgers zo’n 13 procent lager dan bij de start van het jaar. Ook het aantal bestellingen daalde met zo’n 40 procent, blijkt uit cijfers van ING. Flitsbezorging is duur, vinden consumenten. Het wordt vaak als een overbodige luxe gezien.
De gevolgen zijn drastisch: van de vier flitsbezorgers die actief waren in ons land, zijn er inmiddels twee verdwenen. Gorillas werd afgelopen december overgenomen door Getir voor zo’n 1,2 miljard dollar (ruim een miljard euro). En Zapp, de kleinste van het viertal, stopte ermee.
Toch lijkt ‘winnaar’ Getir slecht te draaien, als we de cijfers van 2021 mogen geloven. Op een omzet van 466,1 miljoen dollar (438 miljoen euro) leed het een verlies van maar liefst 586,8 miljoen dollar, schrijft FD.
Lees ook: 5 redenen waarom Gorillas het moeilijk heeft
Flink blijft overeind met vers geld
Met de interesse die Getir had in een overname van Flink leek de consolidatie op de flitsbezorgmarkt compleet. Maar die deal is – voorlopig althans – van de baan.
Naast de overnamegesprekken bleef Flink tot het laatste moment in gesprek met investeerders voor een nieuwe investeringsronde waarbij ze nu 150 miljoen dollar aan noodfinanciering ophalen. Saillant detail: supermarktreus Rewe schuift 50 miljoen euro, een teken dat de Jumbo-collega daar wel nog gelooft in de toekomst van flitsbezorging.
In ruil voor de kapitaalinjectie gaan er op het hoofdkantoor in Berlijn in elk geval 100 banen verloren. Ceo Oliver Merkel moet nog dieper snijden om Flink sneller winstgevend te krijgen.
Op kleinere schaal verder?
Want bij Flink zijn de cijfers niet veel rooskleuriger dan bij Getir. Het Duitse bedrijf haalde in 2022 een omzet van 400 miljoen euro en verwacht in 2024 winstgevend te zijn in Nederland. Op kleinere schaal verdergaan zou daartoe moeten leiden. Flink trok zich in december terug uit Oostenrijk nadat het daar faillissement had aangevraagd. Ze zijn nu nog actief in Duitsland, Frankrijk en Nederland.
Er werden de afgelopen twaalf maanden al zo’n 7.000 banen geschrapt bij Flink. Toch zegt het bedrijf het beeld dat flitsbezorging daalt niet te herkennen. Het spreekt zelfs over een stijgende omzet, schrijft RTL Nieuws.
Nieuwe klanten winnen
Zullen investeerders bereid zijn om in de toekomst nog meer geld te pompen in een flitsbezorger? De afgelopen jaren gingen er miljarden aan durfkapitaal naar de jonge branche. De snelle fietskoeriers kleurden het straatbeeld in veel steden. In een korte tijd zo veel mogelijk klanten winnen, lijkt veelal de drijfveer van deze jonge bedrijven.
De eerste tien of vijftien euro aan boodschappen is gratis. Dat zorgt vooral voor nieuwe klanten, die precies voor dat bedrag – of net tien euro erboven – bestellen. Een spelletje wat veel startups spelen, zegt investeerder Jeroen Bertrams.
‘Zo kunnen ze grafieken laten zien van stijgingen in nieuwe gebruikers en dus weer een nieuwe investeerdersronde ophalen. Het probleem is dat zulke bedrijven groeien om de groei; of ze winstgevend zijn, maakt ze niet uit. Ze geven heel veel geld uit om klanten te winnen die maar eenmalig iets kopen.’
Lees ook: Flitsbezorging: dat wordt toch helemaal niks?
Bewust niet investeren
Bertrams investeerde bewust niet in een van de flitsbezorgbedrijven. Bij stepverhuurder Lime, waar hij wel in investeerde, zag hij een paar jaar geleden min of meer hetzelfde gebeuren als bij de flitsbezorgers. Hij maakte er geen rendement op.
Er kwamen verschillende stepverhuurders op de markt waarvan de meesten weer snel vertrokken. ‘Ze lanceren een nieuw product dat ongekend snel veel gebruikers aan zich weet te binden. Als investeerder denk je: die boot wil ik niet missen. Ondertussen reizen de kosten voor nieuwe gebruikers de pan uit, want ze proberen in zo’n concurrerende markt tegen lage kosten een grote marktpositie te verkrijgen.’
Enige kans
Toch denkt Bertrams wel dat Nederland een goed land is voor flitsbezorgers vanwege de dichtbevolktheid. Als Getir erin slaagt alsnog de enige te worden, ziet hij ook zeker kansen voor het bedrijf.
‘Ik denk dat de enige kans om een succesvol bedrijf neer te zetten, is wanneer Getir alles overneemt. Ze hebben dan een veel groter bereik, toegang tot nieuwe locaties en kunnen na verloop van tijd de prijzen voor consumenten voorzichtig verhogen. Losstaand en tegen elkaar concurrerend is het niet te doen: door stevige concurrentie op prijs blijft er te weinig winst over. Ik bedoel, wat is de marge van een pak melk en een zak chips?’
Maar er zal wel het een en ander anders moeten, wil het bedrijf ook een succes blijven. Volgens Bertrams moeten flitsbezorgers zich meer richten op kortingen voor volgende bestellingen in plaats van op de bestelling an sich.
‘Bijvoorbeeld een korting als je tien keer besteld hebt. Zo houd je uiteindelijk een klantenbase over die bereid is om veel te betalen en die blijft terugkomen. Dan kan je wel een leuk bedrijf opbouwen.’
Heksenjacht richting flitsbezorgers
Dirk Mulder, sectorbankier die zich bij ING richt op detailhandel, vindt dat we best wat positiever tegenover flitsbezorgers mogen staan. ‘Het woord flitsbezorging heeft een nare bijsmaak gekregen. Het is een nieuw businessmodel geweest en er is enorm gepionierd. Daarbij worden fouten gemaakt. Dat gebeurt bij alle modellen, maar bij een Apple hebben we daar nooit direct last van gehad.’
Die last zit ‘m voornamelijk in het straatbeeld, denkt Mulder. ‘Er stonden overal fietsers voor de deur, het werd druk in de stad en er was overlast met aanvoer en bevoorrading. Daaromheen is de publieke opinie ontstaan.’
Gemeenten zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht zijn strenger geworden rondom regelgeving. Zo wil de gemeente Amsterdam alleen nog nieuwe vestigingen bouwen buiten woonwijken. Mulder is het daar niet mee eens: ‘Gemeente Amsterdam doet echt een heksenjacht richting flitsbezorgers. Het businessmodel wordt daardoor helemaal dood geredeneerd.’
Toch denkt Mulder wel dat het beter is als Getir de enige aanbieder wordt. Want vier partijen in een stad als Amsterdam wordt lastig, als het echt om schaalvergroting gaat.
Samenwerken met supermarkten
Hij vergelijkt flitsbezorging met HelloFresh. ‘Vijf jaar geleden kon je niet in een gezelschap zijn waar het níet over HelloFresh ging. Veel mensen probeerden het uit en op een gegeven moment haakten veel mensen weer af. Maar er is ook een vaste kern van mensen gekomen die het hebben opgenomen in hun levenspatroon.’
Hij ziet hetzelfde gebeuren met de flitsbezorgdiensten. ‘Ik als boomer vind het een overbodige luxe, maar jongeren en jonge gezinnen kunnen er behoefte aan hebben in hun jonge bestaan.’
Een bepaalde groep kan het dus aanspreken, maar niet de massa. Misschien zit er op termijn zelfs nog een samenwerking in met supermarkten, denkt Mulder. Daarmee kunnen ze een nieuwe doelgroep aanspreken en een totaalpakket aanbieden.
‘Dat zorgt voor trouwere klanten. Maar het is wel een duurder verdienmodel dan het traditionele supermarktverdienmodel, voornamelijk om die runners te betalen. Ik weet niet of die bezorgkosten opwegen tegen de kosten die de supermarkt kwijt is met het aanbieden van zo’n dienst.’
Lees ook: Lightyear, VanMoof en GreenMo: zonder geld als goedkope brandstof stokt de banenmotor
