Stop met de verering van unicorns, hoeveel maatschappelijke waarde creëert jouw bedrijf?

Jonge ondernemers kunnen het vaak al helemaal voor zich zien: de mijlpaal van de unicorn bereiken. Dat wil zeggen dat je onderneming binnen tien jaar meer dan 1 miljard euro waard is, nog voordat deze een beursnotering heeft.

Unicorn als ultieme doel

Batterijen jonge ondernemersgeesten dromen ervan weg. Ze kunnen hun foto in de Quote 500 al bijna voor zich zien. En laten we eerlijk zijn: wie wil nou niet de volgende Coolblue, Just Eat Takeaway, Mollie, Adyen of Booking grootbrengen?

Alsof dat nog niet genoeg is, de unicorns zijn de lovebaby’s van de media. Vette koppen domineren het nieuws over unicorns: ‘Nederland is een unicorn rijker’; ‘Dit zijn de unicorns om in de gaten te houden.’ Ook MT/Sprout schrijft trotse verhalen over ‘de volgende unicorns‘. Er zijn zelfs unicorn-clubs!

Niet zo gek dus dat een unicorn worden misschien wel het summum is voor de ondernemer anno 2023 is. Alles moet wijken voor de waardering boven het miljard. Voor het gemak maakt het ons niet uit of dat wordt bereikt met de nieuwste duurzame innovatie die koraalriffen herstelt of door een innovatie die jonge mensen collectief aan het vapen brengt. Of het AIDS de wereld uit helpt of je boodschappen binnen 10 minuten in de stad bezorgt. Unicorn worden boven alles! Of toch niet?

Unicorn is oude economie

Een waardering van 1 miljard euro is mooi, maar dat zegt nog niks over de true profit, de échte bijdrage van de unicorn aan de samenleving. Een miljard waardering, maar misschien wel 2 miljard aan maatschappelijke kosten die door de samenleving moeten worden betaald. Bijvoorbeeld door vervuiling van grond, water en lucht, onderbetaling in je keten en afbraak van biodiversiteit door landgebruik. Dat is dan toch eigenlijk een negatieve prestatie?

Daarom is het eigenlijk raar dat we het concept van de unicorns zo verheerlijken. In deze tijd van maatschappelijke uitdagingen, maakt het steeds meer uit waar we ons geld mee verdienen. Onze schaarse innovatiekracht, geld en talent in de samenleving moeten we namelijk zo goed mogelijk inzetten om uitdagingen als biodiversiteitsafbraak, mensenrechtenschendingen en ongelijkheid tegen te gaan.

Het is daarom hoog tijd om het concept van de unicorn naar de prullenbak te verwijzen.  Die verheerlijking van die unicorn, dat is oude economie.

True profit berekenen

Mijn ondernemingssparringspartner Jelle Hoffenaar tipte me daarom dat we in de nieuwe economie, de impact-economie, niet de unicorn moeten omarmen, maar de ‘impact-unicorn’. Dat is de onderneming die binnen de eerste 10 jaar van het bestaan netto méér dan 1 miljard euro aan maatschappelijke waarde creëert.

Dat wil zeggen: meer dan 1 miljard euro aan waarde aan sociaal kapitaal (onder andere sociale cohesie, reductie van armoede, mensenrechten), menselijk kapitaal (onder meer welzijn van medewerkers, klanten) of natuurlijk kapitaal (denk aan bijdrage aan biodiversiteit, tegengaan van klimaatverandering) van de samenleving.

Steeds meer onderneming drukken namelijk door middel van impact-accounting hun maatschappelijke impact uit in euro’s. Zo berekenen ze de true profit, de échte winst (of verlies) die de samenleving geniet door de onderneming. Er zijn zelfs al impact-investeerders die werken met de Impact Multiple of Money. Dat betekent dat ze voor elke geïnvesteerde euro minimaal een X aantal euro aan maatschappelijke waarde (sociaal, menselijk, natuurlijk) willen creëren.

Impact-unicorn als nieuw streven

Dus waarom maken we het tellen van de true profit niet het nieuwe normaal voor alle beginnende ondernemingen? En waarom maken we impact-unicorns niet het nieuwe summum voor jonge ondernemers?

Ik zie het al helemaal voor me.

Massa’s studenten zijn vastberaden om de nieuwe impact-unicorn te starten. Incubators vermelden trots dat ze dé plek zijn waarde de nieuwe impact-unicorn wordt geboren. Investeerders vertellen trots op de vrijdagmiddagborrel aan hun collega’s dat ze zojuist hebben geïnvesteerd in een bedrijf met ‘impact-unicorn potential’.

In de jaarlijkse Impact 500 staan de 500 Nederlanders die de grootste maatschappelijke impact hebben. Niet langer wie het meest op de bankrekening heeft, maar wie het meest heeft bijgedragen aan de maatschappelijke bankrekening. Zo creëren we een race naar de impacttop.

Is jouw onderneming straks de eerste impact-unicorn?

Lees meer columns van Werner Schouten:

• Slecht vestigingsklimaat? Dat verwijt komt van dino’s als Boskalis en Tata Steel
• De ultra fast fashion van Shein, ruimtereisjes: niet alles kan klimaatneutraal
• Wedstrijdje ver plassen op klimaattop Egypte: welk bedrijf heeft de meest duurzame beloftes?