Als Gen Z morgen de touwtjes in handen zou krijgen, zouden veel organisaties per direct efficiënter gaan werken. Niet via zenuwslopende reorganisaties, maar via pragmatische oplossingen die de boel direct vooruit helpen.
Ik onderzocht in meer dan dertig organisaties waar jongeren meteen afscheid van zouden willen nemen als zij het voor het zeggen hadden. De antwoorden verrasten me niet zozeer door hun radicaliteit, maar juist door hun redelijkheid. Wat jongeren willen, is niet buitensporig of onrealistisch, het is vaak gewoon slim. En nodig.
Daarom deel ik de drie grootste energievreters volgens Gen Z. Herken je ze in jouw organisatie? Grijp dan op tijd in, voor ze veranderen in energiezuigende gewoontes die iedereen ongemerkt accepteert.
1. Wie-doet-wat blijft het grootste raadsel op de werkvloer
Ik vond het een van de merkwaardigste uitkomsten van mijn onderzoek, maar in veel organisaties is het totaal onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is. En nee, dat zeg ik niet om te chargeren — dit stond met stip op één in de lijst van grootste energievreters.
Jongeren vertelden hoe ze taken kregen die óf niet bij hun functie hoorden, óf waarvoor ze nog niet genoeg ervaring hadden en ondersteuning nodig hadden. Het gevolg? Ze belandden in een soort live potje Wie is het?, waarbij collega’s taken subtiel afschoven, doorverwezen of stilvielen. Uiteindelijk kwam de taak twee weken later onaangeraakt bij hen terug — plus een extra vraag van hun leidinggevende: hoe staat het ermee?
Ik vond het te makkelijk om te blijven hangen in wat er misgaat. Dus ik gooide het roer om en vroeg ze: stel, jij bent nu de leidinggevende. Wat zou jij dan anders doen?
En toen kwamen de ideeën. Die waren vaak simpel, logisch en verrassend concreet. Veel jongeren noemden meteen de kern van het probleem: de onboarding is vaak ruk. Mensen worden slecht ingewerkt en vanaf dag één het diepe ingegooid.
Lees ook: Goede onboarding draait om meer dan een inwerkplan en werkende laptop
Daarnaast merkten ze op dat organisaties soms vergeten dat dit voor veel jongeren hun eerste werkervaring is. Zo word je bijvoorbeeld aangenomen als ‘projectmanager’, maar niemand legt uit wat dat precies betekent of welke resultaten er van je verwacht worden, waardoor je zelf ook niet weet wat nu wel en niet bij jouw rol hoort.
Of zoals ze het zelf zeiden: ‘Je wordt aangenomen als projectmanager, maar what the fuck is projectmanagement eigenlijk?’
Naast betere onboarding kwamen er nog meer praktische ideeën voorbij, zoals:
- Een online organogram, met niet alleen met namen, maar ook met wie waarvoor verantwoordelijk is.
- Een AI-chatbot, waarin je kunt vragen wie je moet hebben voor wat, zodat je én bewijs hebt, en de mogelijkheid tot aanpassing als rollen veranderen.
- Een kwartaalcheck-in met je team en leidinggevende, waarin de taken opnieuw worden geëvalueerd, en het wordt aangepast in de AI-bot als mensen nieuwe taken hebben.
2. Eindeloos vergaderen: ‘Deze meeting had een mail kunnen zijn’
Hoewel Gen Z vaak als lui wordt bestempeld, wilden ze juist minder vergaderen, zodat ze meer konden werken. Of zoals jongeren het zelf noemen: ‘Afscheid nemen van de meetings die een e-mail hadden kunnen zijn.’
En nee, dat zeggen ze niet omdat ze geen zin hebben in samenwerken. Hun motto is vooral om slimmer te werken, niet harder. En dat vergaderen kan volgens de jongeren nog best wat slimmer: Het frustreert ze als je net lekker bezig bent en dan een uur stilzit voor een overleg dat in twintig minuten klaar had kunnen zijn — als iemand maar gewoon een beslissing durfde te nemen.
Lees ook: 10 vergadertips waarmee je nooit meer in een ‘verticale coma’ belandt
Ook hier vroeg ik de jongeren weer naar hun oplossingen.
Ten eerste: alleen vergaderen als er minimaal twee agendapunten zijn. Want als het belangrijk genoeg is voor een meeting, dan moet het ook ergens over gáán. Gevolgd door: minder kletsen, meer doen. Niet omdat ze niet geïnteresseerd zijn, maar omdat ze kletsen liever spontaan doen, tussen het werk door, in plaats van in een strak georganiseerde setting met agenda en voorzitter.
Zoals één van hen zei: ‘Ik klets liever tussendoor of bij het koffieapparaat dan in een vergadering van een uur waarin iedereen sociaal moet doen, terwijl de meeste mensen eigenlijk niet kunnen wachten tot de vergadering voorbij is.’
Vervolgens werd AI direct ingezet om taken over te nemen. Zo werd meerdere keren voorgesteld om bijvoorbeeld Fireflies te gebruiken om de notulen te laten maken. Die worden dan automatisch naar alle aanwezigen én afwezigen gestuurd, zodat iedereen op de hoogte is zonder dat iemand daar extra tijd aan kwijt is.
Lees ook: Werk slimmer met AI: deze 9 praktische tips maken je 30 tot 40 procent productiever
Maar wat jongeren misschien nog wel het meest dwarszat, was de trage besluitvorming. Zeker bij onderwerpen waar geen gigantische budgetten of grote risico’s mee gemoeid zijn, vonden jongeren het zonde dat er eindeloos overlegd moest worden.
Een veelgenoemd voorstel was om bij kleinere besluiten een vierogenprincipe te hanteren. Als twee mensen akkoord zijn en hebben meegekeken, is dat genoeg. Minder mensen die er iets van moeten vinden = sneller schakelen = meer energie over voor het werk zelf.
3. De trage systemen
Op nummer drie – en misschien wel de meest voor de hand liggende – staan de trage systemen. Jongeren groeien op in een wereld waarin zij vooroplopen op het gebied van digitalisering en AI. Die kennis willen ze ook graag inzetten op de werkvloer.
In veel organisaties ontbreekt echter het beleid, of wordt het meteen als ‘te complex’ bestempeld. Zonde, want zet een paar jongeren bij elkaar en ze komen in een uur met een lijst aan oplossingen. Veel jongeren hadden bijvoorbeeld hun eigen GPT’s gebouwd voor spelling- en grammaticacontrole, of een AI-koppeling met hun e-mail die automatisch concept-e-mails opstelde die ze alleen nog maar hoefden te controleren.
Niet alleen werden deze tools goed ontvangen door alle collega’s, maar naast het besparen van bergen werkenergie – want wie zit te wachten op mailen en notuleren? – leverden ze ook een enorme boost in productiviteit op.
Lees ook: AI is geen wondermiddel: 6 nuchtere lessen voor managers
Waar gaat het dan mis in organisaties?
Bij implementatie. Vaak horen ze: ‘Zet het maar op een A4’tje, dan komen we erop terug.’ En daarna: niets. Organisaties die deze reflex doorbreken, plukken daar meteen de vruchten van: minder werkdruk, meer tijd én blije medewerkers die zich serieus genomen voelen.
En het meest verrassende? Jonge mensen vonden het niet alleen leuk om deze oplossingen te bedenken, ze waren er ook gepassioneerd over. Dit is waar de kansen voor organisaties liggen. Maak gebruik van die energie en creativiteit, en geef jongeren proactief de ruimte om processen te heroverwegen en te verbeteren.
Wil je echt het verschil maken? Zet dan ervaren collega’s die open staan voor verandering samen met de jongeren, zodat ze elkaar kunnen versterken en kunnen aanvullen. De toekomst behoort namelijk niet tot de generatie die de industrie al jaren beheerst, maar tot de jongeren die met frisse ideeën en vernieuwde werkwijzen de oude systemen vervangen.
Lees ook deze columns van Laura Bas over generatie Z:
- Teamplayer gezocht? Gen Z prikt zo door vage vacatureteksten heen
- Generatie Z is snel afgeleid – en niemand durft het te bespreken
- Ja, Gen Z verwacht een hoog salaris – en dat is niet meer dan terecht
