Vijfhonderd miljard in vier jaar voor AI. Die duizelingwekkende deal sloten OpenAI, Oracle en Softbank vorige week met president Trump. Onder de naam Stargate gaat het consortium gigantische datacenters en energiecentrales bouwen: ‘het grootste AI-infrastructuurproject ooit’.
Eerder deze maand schreef Microsoft dit jaar 80 miljard dollar te gaan investeren in de uitbreiding van datacenters voor kunstmatige intelligentie: ‘The Golden Opportunity for American AI.’ Ook Google kondigde aan de komende jaren meer dan 100 miljard dollar in AI te steken.
Digitale technologie de bepalende factor
De Amerikanen hebben heel goed door dat digitale technologie de bepalende factor is voor geopolitieke machtsverhoudingen, concurrentievermogen en dus bestaanszekerheid. Ook China handelt volgens deze visie. Het land zit bovenop de schaarse aardmetalen en halfgeleidermaterialen en investeert tot 2027 zo’n veertig miljard dollar in de ontwikkeling van AI.
Goldman Sachs becijfert dat de wereldwijde AI-investeringen zullen uitstijgen boven de 1 biljoen dollar. Dat is duizend miljard dollar, oftewel een miljoen keer een miljoen dollar, oftewel een één met twaalf nullen.
Deze AI-revolutie valt samen met ingrijpende veranderingen in het digitale medialandschap. Ook hier bepalen Amerikaanse en Chinese spelers zowel de richting als de snelheid.
Dit is een ingezonden bijdrage. Wil je reageren en je ideeën delen over hoe Nederland en Europa hun kracht beter kunnen benutten? Of heb je mooie voorbeelden? Mail naar [email protected].
Pervers verdienmodel
Sociale media als Facebook, X en TikTok hebben zich ontpopt tot plekken waar desinformatie, intimidatie en discriminatie welig tieren. Er is amper controle en de algoritmes stimuleren extreme bijdragen. Dit gebeurt allemaal onder het mom van meer vrijheid van meningsuiting en minder censuur, maar de echte reden is het perverse verdienmodel van sociale media platforms. Hoe controversiëler de content, hoe langer gebruikers blijven hangen, hoe meer online advertenties er verkocht worden.
Afgelopen decennia zijn traditionele media verstrikt geraakt in dit online spinnenweb en zich ook steeds meer gaan richten op eyeballs, clicks, likes en shares. Met als gevolg dat journalistieke keuzes steeds meer bepaald worden door commerciële belangen.
In haar boek Autocratie bv beschrijft historicus en journalist Anne Applebaum treffend hoe autocraten en oligarchen steeds inniger samenwerken om hun eigenbelang te dienen en, erger nog, om de liberale democratie, de internationale rechtsorde en het stelsel van universele mensenrechten om zeep te helpen. Afgelopen jaren heeft dit proces steeds scherper gestalte gekregen.
Europa onder druk
In het digitale tijdperk is Europa onder druk komen te staan van autocratische (cyber)agressie uit Rusland, staatsgeleide spionage uit het communistische China en nu dus Amerikaanse (tech)dominantie met hyperkapitalistische en radicaal-populistische trekken. Voor softwarepakketten, internetplatforms en cloudoplossingen is Europa bijvoorbeeld sterk afhankelijk van bedrijven uit de VS, hetgeen serieuze afbreuk doet aan de soevereiniteit van ons continent.
Hoewel veel lidstaten van de Europese Unie intern gebukt gaan onder populistische politici, mag Europa vooralsnog beschouwd worden als het laatst overgebleven democratische bastion. Deze positie neemt een zware verantwoordelijkheid met zich mee, maar het bewaken van democratische en morele grenzen is enkel mogelijk op basis van voldoende economische en geopolitieke invloed.
Dit betekent dat de EU naast het reguleren wetten en richtlijnen als de AVG, de Digital Services Act en de AI Act fors moet investeren in een eigen technologische industrie en digitale infrastructuur.
Radicale omslag
Het is tijd voor een radicale omslag in het Europese denken over digitalisering. Van risico’s naar kansen. Van ethiek naar geopolitiek. Van reguleren naar innoveren. Op dit vlak is het eind vorig jaar uitgekomen Draghi-rapport over het beperkte concurrentievermogen van de EU een welkome aanjager.
Lees ook: Europa’s pijnlijke conclusie: onze beste startups vluchten naar Amerika
In een wereld die steeds meer bepaald wordt door technologische ontwikkelingen is gebrekkige innovatiekracht uiterst problematisch. Sterker nog, de enige manier om onze staatsveiligheid, nationale welvaart en bestaanszekerheid te waarborgen is investeren in digitale technologie, met digitale infrastructuur als fundament. Zo niet, dan wordt het scenario van een vervallen openluchtmuseum reëel.
Zeker nu de Duitse economie ernstig hapert, is voor Nederland een sleutelpositie weggelegd. Met zijn strategische knooppuntfunctie en snelle internetverbindingen behoort Nederland tot de koplopers maar die positie staat onder druk. Zo investeren we steeds minder in R&D, groeien onze startups beperkt door en staat de ontwikkeling van de digitale infrastructuur (zeekabels, datacenters, telecomnetwerken) nagenoeg stil.
Proactieve houding Nederland
Natuurlijk spelen zaken als een begrotingstekort, netcongestie en ruimtegebrek hierin een rol. Toch kan Nederland er proactief voor kiezen om minder afhankelijk te worden van Amerikaanse en Chinese leveranciers. We hebben alles in huis om onze eigen AI-fabrieken, supercomputers, cloud-systemen, data-campussen en digitale platforms te realiseren.
Lees ook: Nederland klopt aan bij Nvidia voor eigen AI-fabriek
En we kunnen slimme technologie kansrijk koppelen aan schone energie (zon, wind, batterijen) en menselijke kaders (dataprotectie, transparantie, privacy).
Dit vraagt een ambitieuze aanpak waarbij de productie van slimme technologieën als AI, fotonica en quantumcomputing en de beschikbaarheid van schone energie via zon, wind en batterijen wordt gebundeld in multifunctionele data-campussen en AI-fabrieken.
Om grond en stroom te waarborgen, dienen onder nationale regie geschikte locaties te worden aangewezen. Als overheden, onderzoekers en ondernemers de handen ineenslaan, kan dit een uniek moonshot-project worden van het kaliber Deltawerken, Schiphol of Brainport Eindhoven. Oftewel een historische doorbraak.
De ingrijpende ontwikkelingen op het wereldtoneel vragen om een zelfbewust Europees antwoord. Laat Nederland weer gidsland worden en het Avondland de weg wijzen naar een welvarende en autonome toekomst.
