Dagelijks houden vragen mij bezig zoals: welke keuzes gaan we maken? Waar blijven we mee doorgaan en waar stoppen we mee? Acteren we nog in lijn van het plan? Is de gemaakte strategie nog steeds de juiste?
En ik ben niet alleen hierin. Dit is de agenda van elk MT en de agenda van de Raad van Commissarissen of aandeelhouders.
Wat maakt een strategie goed? Hoelang is deze houdbaar? Hoe flexibel moet je zijn om keuzes per kwartaal, maand of jaar te kunnen wijzigen? ‘Stick to the plan’, hoor ik regelmatig, alhoewel ik het daar niet altijd mee eens ben.
De waarde van data
Als ceo heb ik vele discussies gevoerd met aandeelhouders, raden van commissarissen en directies. We willen allemaal dat het goed gaat met het bedrijf, dat er groei is en dat er een mooi nettoresultaat (ebitda) wordt gerealiseerd. Daar gedij ik goed bij, en wie niet.
Onlangs las ik een artikel op MT/Sprout waarin werd gesteld dat leiders niet te veel moeten vertrouwen op economische modellen. Ik kan dit alleen maar beamen. Data is belangrijk, maar niet zaligmakend. Je kunt hier niet alleen op vertrouwen.
Strategie maak je samen, met analyses waarbij data essentieel is. Maar het probleem met data is dat het altijd een kwestie van terugkijken is. Op basis van data voorspellingen maken is niet slim, want wat doet de markt?
Uitzendbranche als voorbeeld
Een tijdje geleden zei ik in een BNR-uitzending dat de uitzendbranche zou instorten. Velen waren het niet met me eens, gezien de sterke jaar- en kwartaalcijfers van veel bedrijven op dat moment. Toch is de branche zwaar getroffen. Dit komt onder andere door een lage werkloosheid, meer vraag naar vakmensen en een laag aanbod aan vakmensen, en een grote uitstroom van pensioengerechtigden.
Wie kijkt naar de cijfers van 2023 en Q1 2024 en de strategie op het groeiscenario doorzet, komt dus bedrogen uit. Veel bureaus worstelen nu met tegenvallende cijfers en niet gerealiseerde strategieën. Ze vragen zich af: verkopen, reorganiseren of juist investeren?
De marges van bureaus staan onder druk. De vraag naar vakmensen neemt toe en het aanbod is laag. In Nederland zijn we relatief hoog opgeleid, maar de vraag neemt af. In de afgelopen jaren werkten er 45.000 medewerkers op de diverse compliance-afdelingen van banken, verzekeringsbedrijven en binnen overheden. Nog een groter aantal werkte binnen de callcenterindustrie. Deze vraag neemt behoorlijk af.
En dan heb ik het nog niet eens over alle IT’ers. Ook hier voorzie ik een behoorlijke afname in vraag door de inzet van AI, maar ook door de tegenvallende cijfers in bedrijven. Dan wordt er ook binnen IT gesneden.
Manieren om flexibel te zijn
Flexibiliteit in denken, acteren en uitvoering van plannen blijft het belangrijkste. Het is essentieel om constant de markt te monitoren en bereid te zijn je koers aan te passen. Dit betekent niet dat je elke maand een nieuwe strategie moet hebben, maar wel dat je open moet staan voor verandering als de omstandigheden daarom vragen.
Hoe kan je concreet flexibel en adaptief zijn?
- Stel flexibele doelen – In plaats van rigide jaardoelen, stel doelen per kwartaal of zelfs per maand. Dit maakt het makkelijker om snel bij te sturen als de markt verandert. En dit betekent loslaten van het ambitieuze budget.
- Creëer een adaptieve cultuur – Moedig je team aan om nieuwe ideeën en feedback te geven. Een cultuur waarin medewerkers zich vrij voelen om hun mening te delen, leidt tot innovatie en snelle aanpassingen.
- Gebruik scenario-planning – Bereid verschillende scenario’s voor op basis van mogelijke marktontwikkelingen. Dit helpt om snel te reageren als een bepaald scenario werkelijkheid wordt.
- Diversifieer je portfolio – Vertrouw niet op één product of markt. Door te diversifiëren, spreid je het risico en kun je makkelijker inspelen op veranderingen in de markt.
Moedige beslissingen
Daarnaast is het belangrijk om een cultuur van samenwerking en open communicatie te creëren binnen je bedrijf. Betrek je team bij het strategische proces en waardeer hun input. Gebruik data als een hulpmiddel, niet als een absolute waarheid. En bovenal, wees moedig genoeg om moeilijke beslissingen te nemen als de situatie daarom vraagt.
In pittige tijden is de kracht van een bedrijf niet alleen afhankelijk van een briljante strategie, maar vooral van het vermogen om relaxed te blijven en adaptief te zijn. Leiders die dit begrijpen en meegaan op de golven van verandering merken dat wat ze diep in hart hopen – en soms niet lijkt te lukken – toch werkelijkheid wordt.
Lees ook deze columns van Ineke Kooistra:
- Een slimme ceo hakt niet in 90, maar in 9 dagen knopen door
- Hoogmoed is de vijand van elke leider
- Zet cultuur op de eerste plaats, anders kun je groeien vergeten
