Hoogmoed is de vijand van elke leider

Soms lijkt het alsof de wereld om ons heen in een constante staat van chaos verkeert, met situaties die onmiddellijke reacties vereisen. Maar juist op de momenten waarop we het gevoel hebben dat we direct moeten reageren, is het van cruciaal belang om de kalmte te bewaren. Voor mij persoonlijk heeft het toepassen van het principe pause, pray & thank zich bewezen als een effectieve manier om te reflecteren voordat ik reageer, en om mijn reactie te filteren.

Non-verbale signalen oppikken

Ooit had ik een collega, met wie elke mailconversatie op een conflict uitliep. We mochten elkaar ontzettend graag en waardeerden elkaar ook, maar steeds als we elkaar mailden, ging het mis. We hebben toen afgesproken dat we stopten met mailen.

De spanning was meteen uit de lucht. We hebben nu de beste gesprekken, en geen conflicten. We zijn het regelmatig oneens, maar dat is voor mij een goed teken. Mensen met wie het schuurt houd ik graag dicht bij me, omdat we van elkaar kunnen leren in een confrontatie.

Maar het moet wel een respectvolle confrontatie zijn. In een gesprek bewaak je die grenzen sneller, omdat je ook non-verbale signalen oppikt en dus weet wanneer je gas terug moet nemen.

Momenten van vertwijfeling

Het ergste dat mij zou kunnen gebeuren in mijn rol is dat ik het gevoel krijg dat ik onoverwinnelijk ben. Als je dat punt bereikt, ga je over alle grenzen heen.

Hoogmoed is de vijand van elke leider. Het is voor mij het ergste wat er is. Het gevoel dat je onfeilbaar bent en daar ook naar handelt. Daarom koester ik de momenten waarop ik het even niet meer weet. De dagen dat ik het gevoel heb dat ik met mijn hoofd in de mist loop.

Het zijn de momenten waarop ik zoveel op mijn bord heb, dat ik even de blauwe lucht boven die mist niet meer zie. Momenten van vertwijfeling. Lastige periodes die ik herken uit verschillende fases in mijn leven.

Even op adem komen

Sommige mensen raken in paniek van die momenten, maar ik juist niet. Omdat ik weet dat ik na deze momenten alles weer scherper zie. En ook omdat ik weet dat ik heel hard voor mezelf ben. Ik sta het simpelweg niet toe om te accepteren dat mijn lucht niet meer blauw wordt.

Om dat te bereiken, dwing ik mezelf om me uit te spreken. Dat helpt enorm. Als ik spanning voel in relatie tot andere mensen, of als ik spanning voel in relatie tot mezelf. Ik spring dan meteen in de onderzoekende modus: dit is wat ik voel. Heb ik iets gezegd of gedaan waardoor ik of de ander zich zo voelt?

Dat werkt altijd, behalve bij mijn dochter. Zij zegt gewoon: mam, laat me even, ik meld me wel weer als ik me beter voel. Maar eigenlijk doet ze dus precies wat ik zelf ook doe: afstand nemen als iets je raakt, even op adem komen.

Kwetsbaar opstellen

Veel mensen in een leidinggevende rol denken dat kwetsbaarheid en vastberadenheid niet te verenigen zijn. Dat is een misvatting. Ik denk dat je juist kwetsbaar wordt van onuitgesproken situaties. Hoe minder kwetsbaar mensen zich opstellen, hoe meer je gaat invullen. En dan kunnen er lastige situaties ontstaan die impact hebben.

Als dat maar lang genoeg duurt, blijft de mist niet vijf dagen, maar zes dagen om je hoofd hangen. Met een beetje pech zelfs zes weken. Daarmee doe je jezelf tekort.

Dus pak je gedachten op en spreek ze uit op het moment dat je kalm bent. Dat is je verplichting als leider. Maar bedenk je ook dat wat jij een eerlijke mening vindt voor de ander, niets meer is dan jouw visie op het proces. Dat je de baas bent, wil niet altijd zeggen dat je gelijk hebt.

Lees ook deze columns van Ineke Kooistra:

• Een slimme ceo hakt niet in 90, maar in 9 dagen knopen door
• Juist de meest geschikte mensen zijn vaak niet helemaal overtuigd van zichzelf