Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Digitalisering

i.s.m. TIAS School for Business and Society
menselijk gedrag

Digitale transformatie

‘Menselijk gedrag is grootste sta-in-de-weg voor digitalisering’

Als digitalisering maar niet van de grond komt, ligt dat zelden aan de technologie. Het gaat – ook hier –...

author Redactie

clock 3 min

Eigenlijk vertrouwen we elke dag al op machines. Denk aan je auto, een vliegtuig, je laptop en smartphone. Waarom vinden we de stap naar zelfsturende auto’s dan zo groot? Het is interessant, zo lang het maar niet om onze eigen auto gaat. Dan vinden we het ineens een minder goed idee. Risicoanalyse Toch gaat het gebeuren, stelt voormalig NASA-astronaut Dan Berry. ‘We gaan onszelf in situaties vinden waarin wij niet de macht hebben, maar de machine. Zoals bij zelfsturende auto’s. En dat is spannend, want waarom zou je een machine vertrouwen?’ Hij geeft het voorbeeld van een zelfsturende auto op de weg, een schoolbus met kinderen komt in tegengestelde richting aanrijden. Er is geen ruimte om elkaar te passeren, dus een van de auto’s zal verongelukken. Wie zal het zijn? ‘Zit jij in een zelfsturende auto, dan maakt de software heel snel een berekening van het ongeluk. Jij, of een bus vol kinderen? Uiteraard laat de auto jou dan verongelukken, om de rest te redden. Dat heeft je auto al bedacht, lang voordat jij eruit bent. En wie wil nou zo’n auto kopen?’ Hij geeft een ander voorbeeld: ‘Er bestaan al machines die huizen bouwen. Elke beweging is hetzelfde wanneer de machine bijvoorbeeld een muur bouwt. Maar deze robot kan niet anticiperen op bewegingen die niet geprogrammeerd zijn. Als je per ongeluk in de weg loopt, ben je dood.’ Het is daarom ook helemaal niet raar dat wij robots niet vertrouwen, vindt Berry. Persoonlijke ervaring Maar wat is dan wel goed aan robotisering? ‘Wanneer een robot jouw ervaring persoonlijker en beter maakt’, antwoordt Berry. ‘Stel, je bent een oude vrouw en je begint dement te raken. Je gaat normaal gesproken elke dag wandelen in de omgeving, maar weet soms de weg niet meer terug te vinden. Daarom blijf je maar thuis. Ze woonde in een community-omgeving, dus had gemakkelijk om hulp kunnen vragen van een van haar buren. Dat wilde ze echter niet, omdat haar buren er dan achter zouden komen dat ze dement werd. De schaamte en veroordeling kon ze niet aan, dus zei ze niks. Had ze een robot gehad die elke dag met haar kon wandelen en haar naar huis kon begeleiden, dan was haar leven aanzienlijk verbeterd.’ Vertrouwen Hoe je het onderscheid kunt maken tussen een goede ervaring of een mogelijk slechte ervaring, is lastig. Daarom pleit Barry ervoor dat we de makers van de robots vertrouwen. ‘Ik heb vrienden die robots bouwen en ik vertrouw hen blindelings. Daarom vertrouw ik erop dat de robot die zij maken ook te vertrouwen is.’ Natuurlijk kennen we niet allemaal de makers van de robots om ons heen, maar daar hebben we bijvoorbeeld open sourcing voor, vindt Barry. ‘Stel de juiste vragen en vraag door. Zorg dat jij erop kunt vertrouwen dat het klopt.’ De CTO van Amazon, Werner Vogels, onderschrijft het belang van vertrouwen van de consument. Niet alleen in robotisering, maar ook in het bedrijf. Amazon test daarom met de ‘menselijke kant’ van artificial intellingence. Zo lanceerde het bedrijf een apparaat dat gestuurd wordt door de Alexa Voice Service, een vrouwelijke stem die reageert op je vragen en opdrachten. Dat werkt al zo simpel als ‘Alexa, wat eten we vanavond?’ of ‘Alexa, bestel een Uber’. Vogels: ‘Nu is 10 procent van alle zoekopdrachten spraakgericht, maar dat zal enorm gaan oplopen. Dat komt omdat we meer vertrouwen hebben in een stem. Wanneer je een gesprek voert met iemand, doe je dat ook het liefst face-to-face. Het gezicht en de stem wekken meer vertrouwen op dan een WhatsAppje of mailtje.’ Voorlopers Uit onderzoek naar digitalisering van bedrijven van MIT en Deloitte blijkt dat Nederlandse bedrijven het goed doen, ten opzichte van het mondiale niveau. 31 procent van de Nederlandse bedrijven is naar eigen zeggen ‘digitaal volwassen’, ten opzichte van 25 procent wereldwijd. Bovendien valt ongeveer een derde van de Nederlandse bedrijven in de categorie ‘Fast moving experimenters’, waarvan 84 procent aangeeft succesvolle experimenten uit te voeren. Philips is een van de Nederlandse bedrijven die het goed doet wat betreft digitalisering. Het was ook nodig, beaamt CEO Frans van Houten. ‘In een tijd dat veel bedrijven failliet gaan omdat ze niet meegaan met de digitalisering, moesten wij ook het roer omgooien. We zijn daar zes jaar geleden mee begonnen en het duurde langer dan ik dacht’, lacht Van Houten. Philips investeerde de afgelopen jaren flink in gezondheidstechnologieën. Zo werd bijvoorbeeld de Healthsuite ontwikkelt, een online, persoonlijk dashboard waar je je gezondheid kunt bijhouden. Wanneer je contact op wilt nemen met een dokter, kan dat via een videoverbinding. De arts bekijkt op afstand wat er aan de hand is en of een huis- of ziekenhuisbezoek noodzakelijk is. ‘Daarnaast houden wij de gegevens van onze cliënten bij en controleren we wie meer aandacht behoeft. Dan kunnen we bijvoorbeeld een verpleger op huisbezoek sturen.’ Lees ook het profiel van Frans van Houten.

Management

‘Waarom zou je een robot vertrouwen?’

Het thema van StartupFest 2017 was helder: vertrouwen. Vertrouwen in robots en de toekomst die we niet meer tegen kunnen...

author Romy Donk

clock 4 min

MT/Sprout Academy

In slimme organisaties is iedereen verantwoordelijk voor innovatie

Denk jij een businessmodel te hebben dat nog decennialang mee kan, dan is dat buitengewoon gevaarlijk. Hoe kun je in...

author Redactie Beste Business Events

clock 0,5 min

Millennials zien technische ontwikkelingen als robots en artificial intelligence (AI) volgens onderzoek eerder als een verrijking van hun baan dan een bedreiging. Volgens hoogleraar Ton Wilhagen onderschatten ze het probleem. Een grote meerderheid van 79 procent van de mensen die zichzelf millennial mogen noemen (tussen de 18 en 35 jaar) geloven dat technologie zelfs voor meer werk zal zorgen, in plaats van dat het aantal banen af zal nemen. Het doemscenario van robots die onze banen inpikken, is volgens wereldwijd onderzoek van de World Economic Forum niet voorbehouden aan jonge medewerkers. Maar is dat beeld terecht? Volgens hoogleraar Arbeidsmarkt aan de Tilburg University Ton Wilthagen niet. ‘Jongeren zijn met technologie opgegroeid en hebben vaak de misvatting dat ze technologie wel de baas kunnen blijven. Ze zien de grootte van het probleem niet in.’ Wilthagen doet onderzoek naar de toekomst van jongeren op de arbeidsmarkt en naar het tegengaan van jeugdwerkloosheid. De belangrijkste reden van de onderschatting is volgens Wilthagen dat millennials nog niet zo lang aan het werk zijn, of in redelijk nieuwe beroepsgroepen terecht komen. ‘Wie nu bij een bank of verzekeringsmaatschappij aangenomen wordt, krijgt een veelal nieuwe functie. Die wordt niet meer bij de administratie neergezet. Terwijl de administratie allang weg geautomatiseerd is. Ook appbouwers, een redelijk nieuwe beroepsgroep, hoeven de komende tijd niet te vrezen.’ Maar ook in dit geval zijn resultaten behaald in het verleden geen garantie voor de toekomst. ‘We weten niet hoe technologie zich gaat ontwikkelen op de arbeidsmarkt. Nu zit er vaak nog een persoon naast om de robot te controleren, maar dat zal vroeg of laat ook meer verdwijnen.’ Uitzendbureau Young Capital gebruikt al machine learning voor recruitment. ‘Uiteindelijk gaan ze ook dit soort relatief nieuwe beroepen overnemen.’ Digitale kennis In het onderzoek werden 31000 mensen uit 186 landen ondervraagd. Ondanks dat millennials technologie als een verrijking zijn, zegt bijna de helft dat het lastiger zal worden om een baan te vinden voor mensen die niet weten hoe met technologie om te gaan. Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat zo’n 20 procent van de Europese beroepsbevolking weinig digitale kennis heeft. Toch onderschatten millennials volgens Wilthagen hun eigen mate van digitale kennis. ‘Ze zijn opgegroeid met computers, maar dat is gebruikerstechnologie die niets doet zonder dat mensen het aanzetten. Robots en technologie op de werkvloer gaat straks zo ver dat ze autonoom opereren.’ Als voorbeeld noemt Wilthagen de zelfrijdende auto. ‘Die heeft geen mens nodig, maar softbots als algoritmes kunnen straks ook autonoom werken.’ Het werk dat overblijft, wordt een stuk complexer en vraagt meer verantwoordelijkheid volgens Wilthagen. ‘Een robot kan nu al huidkanker herkennen, dus er zullen minder dermatologen nodig zijn. Degenen die overblijven, moeten het emotionele gesprek met de patiënt voeren en de robots bevindingen controleren.’ Dat vraagt om meer kennis van technologie. ‘Mensen zullen meer moeten weten over zaken als internet of things, machine learning, big data en privacy. Dat zijn zaken die veel mensen nu naast zich neerleggen en zien als een gegeven, maar wie zijn baan wil behouden zal daar meer over moeten leren. Wil je kunstmatigheid de baas blijven, dan moet je de baas blijven over de technologie.’ Mentaal Dat het simpele werk veelal geautomatiseerd gaat worden, wordt door veel beroepsgroepen met open armen ontvangen. Geen kopietjes meer maken, snel een verslag tikken of je e-mail beantwoorden. Toch heeft ook dat volgens Wilthagen een nadeel. ‘Als je kleine klussen worden overgenomen door een robot, kun jij je enkel focussen op het zware en complexe werk. Dat lijkt fijn, maar vraagt mentaal ontzettend veel van je.’ In Nederland zijn er inmiddels 125.000 jongeren die klachten vertonen die samengaan met vermoeidheid en een burn-out. ‘Wie zijn hersenen niet af en toe rust gunt met een wandeling naar de printer of het uittikken van notulen, zal sneller overspannen raken.’ Dat technologie banen kan verrijken, wordt nu al veelal getoond. ‘Als er een terroristische dreiging is, kijkt een robot of er een bom aanwezig is. Robots en digitalisering maken veel beroepen op bijvoorbeeld hoogtes of met gevaarlijke stoffen een stuk veiliger.’ Toch kunnen jongeren volgens Wilthagen geen goede voorstelling maken van de gevolgen van digitalisering. ‘Jongeren zijn sowieso van nature iets optimistischer over de toekomst, maar de is een stuk complexer dan men nu in kan zien.’

Management

‘Millennial onderschat het probleem van robotisering arbeidsmarkt’

Millennials zien technische ontwikkelingen als robots en artificial intelligence (AI) volgens onderzoek eerder als een verrijking van hun baan dan...

author Loeka Oostra

clock 3 min

Kom je Bart van der Roost, de nieuwe algemeen directeur van Opera en Ballet Vlaanderen, tegen in de gangen of bij een opera- of balletvoorstelling, spreek hem dan aan. Waarom? Nou, Bart van der Roost houdt van conversaties. Vooral met mensen die een leven leiden dat ver van hem afstaat. ‘Onlangs zat ik op een fundraiser naast een hartchirurg. Ik ben mezelf domweg vergeten voorstellen. Zo nieuwsgierig was ik naar de man zijn verhaal. Wat drijft iemand om op een dag wakker te worden en te denken: Ik ga een lichaam opensnijden en dat hart even repareren?’ Afgestudeerd als trombonist, is Bart in hoofd en hart vooral muzikant. Maar wanneer je zijn professionele carrière tot nu toe bekijkt, komt in het dagelijkse leven vooral zijn ondernemerstalent naar boven. Iets wat zijn toenmalige leraar op het Lemmensinstituut al vroeg in zijn carrière voorspelde. ‘Binnen de eerste drie jaar na mijn afstuderen, zou ik de muzikant in mij een halt toeroepen, zei hij. Het duurde uiteindelijk slechts zes weken.’ Instrumenten werden verkocht. MBA aan Vlerick Business School werd behaald. Bart van der Roost: een overtuigd manager dus. ‘Maar wel eentje met een passie voor muziek’, voegt hij er snel aan toe. Ken je grenzen ‘Een belangrijke eigenschap van een ondernemer is volgens mij goed weten waar de grenzen van je vaardigheden liggen. Ik denk bijna altijd dat anderen het beter weten dan ik. Daarom heb ik ook voor mijn job als algemeen directeur bij Opera en Ballet Vlaanderen twee coaches aangewezen die mij gaan bijstaan. Ik hou ervan om inzichten van anderen te horen, voor ik mijn eindbeslissing vorm. Dat is dan weer de twijfelaar in mij die naar boven komt. Twijfel helpt, angst niet. Angst is er daarentegen altijd, maar het is de kunst om je daar niet door te laten leiden.’ ‘Het is een eigenschap die ik herken bij alle bedrijfsleiders waarmee ik in contact kom. Er is niemand die zegt: ik weet het. Ze zeggen allemaal: Ik denk het. Ik voel het. Misschien zo en anders zo. Over risico’s binnen een organisatie probeer ik daarom op voorhand telkens heel duidelijk te communiceren. Laat ons het risico niet minimaliseren, maar laat ons de angst om te mislukken herkennen en dan stel ik voor dat we een weg zoeken die we samen kunnen bewandelen. Weet ik altijd perfect welke weg de juiste is? Nee, natuurlijk niet. Maar mensen lijken mij vaak als een grote broer te beschouwen. Ze volgen me, vertrouwen me, want ze weten: geef Bart een probleem en hij lost het wel op. Dat is uiteraard larie, maar door dan vertrouwen terug te geven bereik je als team vaak onvoorstelbare hoogtes.’ ‘Door vertrouwen terug te geven bereik je als team vaak onvoorstelbare hoogtes’ ‘De hectiek van mijn privéleven biedt mij relatieve rust. Op het werk wil ik variatie. Daarom zei ik na vijf jaar Brussels Philharmonic vaarwel. Als productiemanager begon de sleur erin te komen. Geef mij uitdagingen, de moeilijkste problemen eerst. Ik krijg daar energie van. Wijd het gerust aan mijn eeuwige optimisme. Als iemand bijvoorbeeld tegen mij zegt: nee, dat kan niet. Dan zal mijn antwoord zijn: Jij bepaalt niet waar de grens ligt. Misschien zijn er wel objectieve elementen om dat aan te tonen, maar iets dat niet kan, dàt kan niet. Soms is de weg uiteraard gewoon onnodig moeilijk. Of is er heel veel geld voor nodig. Maar het kan altijd, alles kan altijd.’ Bart van der Roost is medeoprichter van neoScores, een bedrijf dat digitale partituren verkoopt. Een gat in de markt, waarvoor de startup al vele malen bekroond is, vooral internationaal. Sinds mei is hij algemeen directeur van Opera en Ballet Vlaanderen. Noem het een speedboot vol technische snufjes verlaten voor een olietanker, onder toeziend oog van de overheid. Bart gebruikt heldere beeldspraak om zijn overstap zelf te beschrijven. Het zal een aanpassing in zijn leiderschap vergen, dat staat vast. Maar wat met zijn digitale attitude? Geen zorgen. Die neemt hij gewoon mee naar het Kunsthuis. ‘Dat de organisatie misschien nog niet klaar is om het digitale te omarmen, geeft mij alleen maar een drive om toch digitaal na te denken.’ Digitalisering introduceren Digitalisering in de Opera en het Ballet van Vlaanderen introduceren, zal geen werk van korte adem zijn. Dat beseft Bart ook. Maar hij durft het bedrijf wel een spiegel voor te houden. Ook die uitdaging gaat hij niet uit de weg. En gelukkig maar, want dat is essentieel binnen een bedrijf dat wil groeien. Wat is Bart zijn rol als algemeen directeur? De organisatie van zo’n groot Kunsthuis, uiteraard. Maar vooral: het publiek nog meer met muziek verbinden. ‘Wat de trombone in een symfonieorkest aan de melodie toevoegt, wil ik teweegbrengen bij Opera en Ballet Vlaanderen. Laat mij de vernieuwing zijn die voor een nog diepere connectie tussen publiek en muziek zorgt. In de visienota die ik momenteel aan het schrijven ben, ligt de nadruk vooral op behoudend vernieuwen. Belangrijk hierbij: behoudend staat eerst. Het weerspiegelt alle zaken die binnen het Kunsthuis volgens mij behouden moeten blijven. En dat zijn er verbazingwekkend veel.’ Opera en ballet klinken op het eerste gehoor een beetje afgeschreven voor buitenstaanders in een digitaal tijdperk. Ook Bart dacht oorspronkelijk heel wat werk te hebben. Aan de buitenkant leek de organisatie immers niet goed te draaien. Maar nu hij er middenin zit? ‘Ik ga heel hard mijn best doen om dit te overtreffen. De zalen zitten vol en per jaar bereiken we ongeveer 210.000 bezoekers. Het publiek is in hoog tempo aan het verjongen, er zijn heel veel getalenteerde mensen aan het werk… Ja, natuurlijk is het een oude organisatie. En ja, er zullen dus wat strubbelingen komen. Maar het stelt me gerust dat Opera en Ballet Vlaanderen standvastig genoeg is om die aan te kunnen.’ ‘De allerbelangrijkste connectie voor mij is die tussen mensen en muziek. Ik ben ervan overtuigd dat als ik mijn werk goed doe, ik echt een verschil ga maken. Opera is een al 3.200 jaar oude kunstvorm, die ook al 3.200 jaar lang prima werkt. Het is voor mij heel belangrijk dat we de uitingen van de West-Europese cultuur zo goed mogelijk behouden, omdat daar voor mij een bepaalde waarde in zit die ver voorbij een mensenleven gaat. Wat moet vernieuwd worden, is eventueel de bedrijfscultuur en de manier waarop we vandaag de dag met opera omgaan.’ Over de auteur: Raf Stevens visie is dat storytelling hét instrument is voor de leiders van de 21ste eeuw. Afgelopen juni verscheen zijn nieuwe boek ‘RAAK! Benut de kracht van je persoonlijk verhaal’. Het bevat een model van hoe je als leider zelf met verhalen aan de slag kan gaan. 

Persoonlijk Leiderschap

Bart van der Roost (Opera): ‘Ik krijg energie van de moeilijkste problemen eerst’

Begon zijn carrière als trombonist, zette toen een startup in digitale muziekstukken op en is inmiddels CEO van de opera...

author Raf Stevens

clock 4,5 min

Carrière

Reputatie maakt of kraakt het succes van de organisatie

Of je nou Apple, de bakker op de hoek of een landelijke retailer bent: je reputatie maakt of kraakt je...

author Rik Vera

clock 2 min

digitaal samenwerken

Persoonlijke Groei

Met deze 5 tips lees je efficiënter van beeldschermen

De enorme hoeveelheid informatie die we per dag moeten verwerken is slecht voor onze concentratie. In deze column geeft Mark...

author Mark Tigchelaar

clock 2 min

Artificial Intelligence, Jim Stolze, kunstmatige intelligentie, AI,

Management

Hoe Artificial Intelligence werk minder geestdodend maakt

‘Extreme digitalisering’, dat is waar Jim Stolze (43) zich voornamelijk mee bezig houdt. Zijn huidige business: Artificial Intelligence (AI) en...

author Lotte Elbrink

clock 2,5 min

Persoonlijk Leiderschap

‘Betrek medewerkers bij digitalisering arbeidsmarkt’

De arbeidsmarkt digitaliseert als nooit tevoren. Hoe wapenen bedrijven en medewerkers zich tegen robotisering van de werkomgeving? Een verkenning van...

author Loeka Oostra

clock 2 min

digitalisering

Nieuws Management & Leiderschap

Cisco gaat investeren in Nederlandse digitalisering

En verder: Shell verkoopt belang Sadaf; Biedingen voor schoonmaakmiddelenfabrikant HG en Apple eist miljard dollar van Qualcomm

author Job Nijsen

clock 2,5 min