Een grote meerderheid van 79 procent van de mensen die zichzelf millennial mogen noemen (tussen de 18 en 35 jaar) geloven dat technologie zelfs voor meer werk zal zorgen, in plaats van dat het aantal banen af zal nemen. Het doemscenario van robots die onze banen inpikken, is volgens wereldwijd onderzoek van de World Economic Forum niet voorbehouden aan jonge medewerkers.
Maar is dat beeld terecht? Volgens hoogleraar Arbeidsmarkt aan de Tilburg University Ton Wilthagen niet. ‘Jongeren zijn met technologie opgegroeid en hebben vaak de misvatting dat ze technologie wel de baas kunnen blijven. Ze zien de grootte van het probleem niet in.’
Nieuwe beroepen
Wilthagen doet onderzoek naar de toekomst van jongeren op de arbeidsmarkt en naar het tegengaan van jeugdwerkloosheid. De belangrijkste reden van de onderschatting is volgens Wilthagen dat millennials nog niet zo lang aan het werk zijn, of in redelijk nieuwe beroepsgroepen terecht komen. ‘Wie nu bij een bank of verzekeringsmaatschappij aangenomen wordt, krijgt een veelal nieuwe functie. Die wordt niet meer bij de administratie neergezet. Terwijl de administratie allang weg geautomatiseerd is. Ook appbouwers, een redelijk nieuwe beroepsgroep, hoeven de komende tijd niet te vrezen.’
Maar ook in dit geval zijn resultaten behaald in het verleden geen garantie voor de toekomst. ‘We weten niet hoe technologie zich gaat ontwikkelen op de arbeidsmarkt. Nu zit er vaak nog een persoon naast om de robot te controleren, maar dat zal vroeg of laat ook meer verdwijnen.’ Uitzendbureau Young Capital gebruikt al machine learning voor recruitment. ‘Uiteindelijk gaan ze ook dit soort relatief nieuwe beroepen overnemen.’
Digitale kennis
In het onderzoek werden 31000 mensen uit 186 landen ondervraagd. Ondanks dat millennials technologie als een verrijking zijn, zegt bijna de helft dat het lastiger zal worden om een baan te vinden voor mensen die niet weten hoe met technologie om te gaan. Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat zo’n 20 procent van de Europese beroepsbevolking weinig digitale kennis heeft.
Toch onderschatten millennials volgens Wilthagen hun eigen mate van digitale kennis. ‘Ze zijn opgegroeid met computers, maar dat is gebruikerstechnologie die niets doet zonder dat mensen het aanzetten. Robots en technologie op de werkvloer gaat straks zo ver dat ze autonoom opereren.’ Als voorbeeld noemt Wilthagen de zelfrijdende auto. ‘Die heeft geen mens nodig, maar softbots als algoritmes kunnen straks ook autonoom werken.’
Het werk dat overblijft, wordt een stuk complexer en vraagt meer verantwoordelijkheid volgens Wilthagen. ‘Een robot kan nu al huidkanker herkennen, dus er zullen minder dermatologen nodig zijn. Degenen die overblijven, moeten het emotionele gesprek met de patiënt voeren en de robots bevindingen controleren.’
Dat vraagt om meer kennis van technologie. ‘Mensen zullen meer moeten weten over zaken als internet of things, machine learning, big data en privacy. Dat zijn zaken die veel mensen nu naast zich neerleggen en zien als een gegeven, maar wie zijn baan wil behouden zal daar meer over moeten leren. Wil je kunstmatigheid de baas blijven, dan moet je de baas blijven over de technologie.’
Mentaal
Dat het simpele werk veelal geautomatiseerd gaat worden, wordt door veel beroepsgroepen met open armen ontvangen. Geen kopietjes meer maken, snel een verslag tikken of je e-mail beantwoorden. Toch heeft ook dat volgens Wilthagen een nadeel. ‘Als je kleine klussen worden overgenomen door een robot, kun jij je enkel focussen op het zware en complexe werk. Dat lijkt fijn, maar vraagt mentaal ontzettend veel van je.’
In Nederland zijn er inmiddels 125.000 jongeren die klachten vertonen die samengaan met vermoeidheid en een burn-out. ‘Wie zijn hersenen niet af en toe rust gunt met een wandeling naar de printer of het uittikken van notulen, zal sneller overspannen raken.’
Dat technologie banen kan verrijken, wordt nu al veelal getoond. ‘Als er een terroristische dreiging is, kijkt een robot of er een bom aanwezig is. Robots en digitalisering maken veel beroepen op bijvoorbeeld hoogtes of met gevaarlijke stoffen een stuk veiliger.’ Toch kunnen jongeren volgens Wilthagen geen goede voorstelling maken van de gevolgen van digitalisering. ‘Jongeren zijn sowieso van nature iets optimistischer over de toekomst, maar de is een stuk complexer dan men nu in kan zien.’
