In het trainerscomplex van AZ vallen de foto’s op van voetbalhelden door de jaren heen. ‘Bij sporters zien we vaak alleen het topje van de ijsberg’, zegt Bart Heuvingh, hoofd topsportbegeleiding bij de Alkmaarse voetbalclub. ‘Het succes, het podium. Maar we willen ook het verhaal achter het succes vertellen. De tegenslagen en de opofferingen.’
Oftewel: alles wat je niet ziet, maar wel nodig is geweest om op dat topniveau te komen. Daarom hangen er niet alléén foto’s in het sportgebouw. Heuvingh heeft ervoor gezorgd dat er quotes onder kwamen te staan, het verhaal van de weg naar de prestaties, waarin vaak een growth mindset in verweven is. Neem Guus Til, zegt Heuvingh. ‘Een grote speler bij de club. Als jong talent raakte hij regelmatig geblesseerd. Dankzij zijn doorzettingsvermogen staat waar hij is. Je ziet dat hij een hele weg heeft afgelegd. Dat inspireert anderen ook om te leren, om door te gaan.’
Growth mindset
Binnen de sportwereld zie je deze growth mindset vaak terug – het gedachtengoed van de Amerikaanse psycholoog Carol Dweck, van wie Heuvingh ‘groot fan’ is. ‘Voor mij staat de groei mindset voor de overtuiging dat je kunt leren. Daarvoor gebruik ik vaak de metafoor van de open hand; je hebt meer mogelijkheden om naartoe te werken.’ Daartegenover staat de fixed mindset. ‘De gesloten hand. Dat je denkt: dit is wie ik ben, zo ben ik geboren – ik kan iets heel goed of juist niet en dat is het.’
De effecten van werken met een growth mindset zie je duidelijk in de sportwereld, vindt Aleid Erbrink. Zij is managementcoach bij Boertien Vergouwen Overduin. ‘Als je als sporter wil groeien, zie je dat het bijna altijd gaat om een combinatie van aanleg, talent en doorzettingsvermogen. De focus om jezelf steeds te ontwikkelen en de bereidheid daar tijd en moeite in te steken. Daar zijn veel voorbeelden van, zoals Epke Zonderland (olympisch kampioen turnen), zegt Erbrink. Maar ook voetbalicoon Cristiano Ronaldo laat die groei mindset zien. ‘Na al die jaren doet hij nog steeds mee op wereldniveau. Dat is niet alleen een kwestie van talent. Hij traint nog steeds elke dag. Het vergt energie en onderhoud om je prestaties op niveau te krijgen en houden.’
Falen en fouten maken
Ze maakt een sprongetje naar de Amerikaanse basketballer Michael Jordan. Van hem komt de befaamde quote: ‘In mijn carrière miste ik meer dan 9.000 worpen, won bijna 300 wedstrijden, 26 keer is mij het winnende schot toevertrouwd en heb ik gemist. Ik heb gefaald in mijn leven, telkens weer. En dat maakte me succesvol.’
Falen in de sport hoort erbij, is de boodschap. ‘Het gaat om leren van fouten en doorzetten bij tegenslag’, aldus Erbrink. ‘Elementen die ook samenhangen met een growth mindset.’
Na een verloren wedstrijd moet je jezelf kunnen herpakken. ‘De analyse maken dat verlies van jou niet gelijk een slechte sporter maakt. Je kunt er een hele rits gedachten op loslaten waarom jij beter zou kunnen stoppen, óf je gaat onderzoeken wanneer en onder welke omstandigheden je beter presteert en dat gebruiken om jezelf te verbeteren. Dat geldt net zo goed in het bedrijfsleven. Goed geformuleerde, kritische feedback ophalen, reflecteren en jezelf op basis daarvan weer verder ontwikkelen.’
Als je altijd maar moet presteren, aan verwachtingen voldoen – of dat nou op het sportveld is of de werkvloer – triggert dat eigenlijk een fixed mindset. ‘Verkramping kan toeslaan. Dat voel je in je lijf, op celniveau’, weet Erbrink. Juist dan moet je volgens haar je ‘interne dialoog’ bijsturen: je fixed gedachten erkennen, afpellen en onderzoeken, zodat je er geloofwaardige groeigerichte gedachten voor in de plaats kunt zetten De druk die je ervaart is volgens Erbrink vaak interne druk. ‘Een growth mindset helpt je om op een constructieve manier naar gebeurtenissen en naar jezelf kijkt.’
Lees ook: Waarom te veel focus op presteren je ontwikkeling remt
Marina Abramović
Niet alleen in de sport, maar ook in de kunstenaarswereld zie je dat mensen zichzelf challengen en door moeten zetten. De managementcoach ziet dat duidelijk bij een performancekunstenares als Marina Abramović. ‘Zij gebruikt zichzelf als onderzoeksobject: hoe kan ik mijn lijf stretchen in onmogelijke vormen? Hoe werkt dat? Haar nieuwsgierigheid is enorm. Ze is ook niet bezig met wat de wereld daarvan vindt.’
Kunstenaars doen volgens de managementcoach vaak dingen die nog nooit eerder gedaan zijn – en dus een onzekere uitkomst hebben. ‘Ze vallen niet terug op wat ze al kennen of weten.’ Ook muzikale artiesten als Anouk, George Michael of Jan Smit laten deze kenmerken van een growth mindset zien. ‘Totaal verschillende creatievelingen die zich door de jaren heen telkens opnieuw wisten uit te vinden en op hun eigen manier grenzen keer op keer verlegden.’
In het bedrijfsleven is de growth mindset ook alom aanwezig, benadrukt Erbrink. ‘Denk aan ondernemers als Linda de Mol. Een vrouw die kans zag een heel zakenimperium op te zetten, en typisch iemand op het snijvlak van ondernemerschap en entertainment. Ze geeft bladen uit, presenteert, ze acteert in Gooische Vrouwen. Elke keer stretcht ze zichzelf steeds.’
Wat eveneens past in een growth mindset is het doorgaan bij kritiek. Zo begonnen Woe en Van der Laan één van hun shows met een scène uit het verleden van Jeroen Woe, waarin hij met de grond gelijk werd gemaakt als jonge artiest. Als hij vervolgens stil in een hoekje was gaan zitten, had hij nooit de succesvolle programma’s gemaakt (zoals ‘Even tot hier’), waar hij bekend is geworden.
Verliefd
Wat zorgt er dan voor om dóór te gaan bij tegenslag? Het antwoord is volgens Erbrink simpel: passie. ‘Verliefd zijn op de dingen die je doet. De drijfveer van veel sporters en kunstenaars ligt in hun intrinsieke motivatie. Ze doen dingen die ze leuk vinden en dat geeft de energie die nodig is om uitdagingen aan te gaan en moeite te doen.’
Of die passie ook in het bedrijfsleven te vinden is? De managementcoach vindt van wel. ‘Er zijn heel veel verschillende dingen, waar mensen warm voor kunnen lopen. Dat is voor iedereen weer anders. Je merkt het als je met iemand in gesprek raakt. Als je iemand oprecht de vraag stelt: waar word je nou écht enthousiast van? Dan is er altijd een verhaal.’ Het gaat soms om dingen naast het werk: familie, een hobby.
‘Soms moet je even zoeken hoe je die passie kunt verbinden aan je werk. Daar moet je soms ruimte voor creëren.’ Dat kun je als leidinggevende doen door simpelweg naar je medewerkers te luisteren en te achterhalen waar iemands hart sneller van gaat kloppen. Dan hoef je niet altijd allerlei ingewikkelde dingen toe te voegen. Soms is het weghalen van praktische obstakels afdoende. Erbrink: ‘Denk aan werktijden aanpassen, zorgen voor genoeg parkeerplek. Kleine dingen kunnen al enorm helpen.’
Innovatie
Een growth mindset gun je elke medewerker. En elke organisatie heeft er baat bij die op de werkvloer terug te zien, benadrukt Erbrink. Mensen die zichzelf verbeteren, stretchen, hun grenzen verleggen en niet opgeven bij tegenslag. ‘Medewerkers die worden gedreven door passie. Zulke mensen zijn goed voor de innovatiekracht van je bedrijf. Want let wel, innovatie kan alleen bestaan als mensen individueel bereid zijn om hun nek uit te steken, een intrinsieke drijfveer hebben. Passie op de werkvloer lijkt een luxe, maar het is een noodzaak wil je als bedrijf toekomstbestendig zijn.’
Lees ook:
- Zonder rebellen géén vernieuwing – durf jij het aan?
- Van startblok tot topbestuurder: Rabobank-CHRO Janine Vos over de growth mindset
- Satya Nadella’s blunder over vrouwensalarissen werd een masterclass in leiderschap
Dit artikel wordt u aangeboden door
Boertien Vergouwen Overduin
Als een van de grootste trainingsbureaus van Nederland weten wij hoe belangrijk mensen zijn voor organisaties. Met onze trainingen spelen wij optimaal in op de ontwikkelbehoefte van leiders. Zodat zij echt het verschil kunnen maken.
Ontdek
