Sam Altman wordt gezien als het gezicht van de AI-industrie. Dus toen hij zonder enig overleg met werknemers, financiers en andere belanghebbenden tijdens een online meeting door het zittende bestuur aan de kant werd gezet, brak opstand uit.
Zowel binnen als buiten het miljardenbedrijf, dat kunstmatige intelligentie op een veilige manier toegankelijk wil maken, werd het ontslag aangegrepen om het bestuur duidelijk te maken dat dit een ster-ceo is waar OpenAI niet zonder kan. Dat Altman volgens het bestuur ‘niet openhartig zou zijn geweest in zijn communicatie’, werd weggewuifd.
Microsoft was er als de kippen bij om de ceo en zijn kompaan Greg Brockman, die hem vrijdag al naar de uitgang was gevolgd, binnen te halen voor een nieuw op te richten AI-bedrijf. Dat zagen zo’n 600 werknemers van de 700 OpenAI-werknemers niet zitten. Zij eisten dat hun voorman werd teruggehaald en dat het bestuur per direct zou opstappen.
De werknemers hadden een drukmiddel bij hun eis. Kwam het bestuur hun namelijk niet tegemoet, dan volgden zij massaal hun voormalige ceo naar Microsoft. De softwaregigant had de deur intussen ook voor de medewerkers van OpenAI wagenwijd opengezet en hen uitgenodigd mee te komen. Hiermee was het drama compleet.
Sam Altman en de gevaren van AI
Opeens had het bestuur met het plotsklapse ontslag van Altman de toekomst van het bedrijf in gevaar gebracht. Terwijl ze dat juist met het ontslag wilde voorkomen. Ze vonden namelijk, zo blijkt uit een artikel in The New York Times, dat Altman onvoldoende aandacht had voor het gevaar van de ontwikkeling van OpenAI’s kunstmatige intelligentie. Hij zou uit zijn op meer commerciële toepassingen. De gesprekken met Apple liepen al.
Tegen deze achtergrond is het belangrijk te weten dat OpenAI mede door Altman is opgezet als een bedrijf zonder winstoogmerk, zodat kunstmatige intelligentie veilig wordt ontwikkeld en voordelen voor de mensheid oplevert. Het bestuur heeft tot taak de risico’s van AI, zoals nepnieuws, cyberaanvallen of misbruik in een oorlog, tegen te gaan. Als zij enigszins het idee hebben dat er risico’s zijn, dan mag het ingrijpen, zoals vrijdag gebeurde.
Toch is Altman nu terug op zijn post en het bestuur moet het pand verlaten. Waardoor de vraag opdringt: hoe heeft het bestuur dit zover kunnen laten komen?
Basisprincipes van goed bestuur
The Guardian schreef al dat het OpenAI-bestuur weinig ervaring heeft in het bedrijfsleven. Wellicht dat hier een antwoord in zit. Meer ervaren bestuurders hadden mogelijk aangevoeld dat hun besluit explosief was, dat voor zo’n daad overleg nodig was met werknemers en financiers en met Altman zelf. Het is nog altijd onduidelijk waarom ze zonder overleg handelden, waarmee ze deze basisprincipes van goed bestuur hebben overgeslagen.
Wat het bestuur kennelijk ook niet heeft geweten is dat de sterstatus van Altman gepaard gaat met risico’s nemen. Maar dat die aanpak ook leidt tot het succes van het bedrijf. Een ster-ceo is dan ook vooral voor het bestuur een delicate balanceeroefening tussen de grote voordelen die hierbij komen en de grote risico’s waaraan het bedrijf wordt blootgesteld, stelt Erik Gordon van de Amerikaanse Ross School of Business.
Wandelende tegenstellingen
Insead-hoogleraar leiderschapsontwikkeling en psychoanalyticus Manfred Kets de Vries benadrukt de paradoxen van de ster-ceo. In een wetenschappelijk artikel over Star Performers dicht hij de ster-ceo zelfs ‘wandelende tegenstellingen’ toe. Ze vertonen veel tegenstrijdige gedragspatronen zonder dat ze zich hiervan bewust zijn, omdat hun gedrag altijd complexer en genuanceerder is dan op het eerste gezicht lijkt.
De ster-ceo’s hebben volgens Kets de Vries namelijk vaak het talent voor het managen van tegenstrijdige ideeën of doelen. Zo hebben ze het creatieve vermogen om de korte en lange termijn, actie en reflectie, extraversie en introversie, optimisme en realisme, controle en vrijheid en harde en zachte vaardigheden te managen.
Ook zijn ze goed in visionair denken, beschikken ze over een dosis emotionele intelligentie, nemen ze berekende risico’s, zijn ze verantwoordelijk voor hun daden en hebben ze een grote vasthoudendheid.
Kortzichtig oordeel over Sam Altman
Met deze kennis lijkt het oordeel van het OpenAI-bestuur over Sam Altman dan ook te kortzichtig. Juist omdat de ceo’s met een sterstatus een positieve invloed hebben op een organisatie, is het volgens Gordon van Ross School of Business de taak van het bestuur oog te houden voor de risico’s die een dergelijke ceo opzoekt en daar dan naar te handelen op een manier die goed is voor het bedrijf. Het ontslag is geen goede keuze gebleken.
Gordon geeft een aantal andere opties. De eerste is een sterke directeur of coo naast de ceo te zetten, die onafhankelijk is. Deze persoon heeft vervolgens vanuit zijn onafhankelijke rol de mogelijkheid om het bestuur zonder de ceo te ontmoeten en daar zijn zorgen te uiten, mochten die er zijn. Een van die zorgen kan zijn dat een ster-ceo meer met zijn persoonlijke reputatie bezig is dan met het voortbestaan van het bedrijf.
Hulp onontbeerlijk
Hulp van andere ster-ceo’s of vertrouwelingen is bij het ingrijpen vervolgens onontbeerlijk. Dat zijn namelijk doorgaans de enige personen waar een ster-ceo naar luistert en die – in dit geval – Altman bewust hadden kunnen maken van mogelijke blinde vlekken.
Een laatste optie, als het risico van de ceo bijvoorbeeld te groot wordt, is de functie te vervangen voor bijvoorbeeld een chief visionary. Op deze manier houdt de organisatie de voordelen, maar draagt ze het dagelijks bestuur over aan iemand anders.
Lees ook deze artikelen van Franka Rolvink Couzy:
- Waarom Ikea het minimumloon verhoogt en anderen hier vooral over steggelen
- Een slimme leider geeft geen oplossingen, maar stelt vragen
- Waarom het Feike Sijbesma wel lukte om Lightyear te redden en anderen niet
