De meningen zijn nog steeds verdeeld over welke stijlen van leidinggeven nu het beste werken. We kunnen concluderen dat in iedere situatie een andere vorm van leiderschap beter is, zoals het uitgangspunt in situationeel leiderschap. Maar misschien zijn sommige leiderschapsstijlen aan vervanging toe. Bijvoorbeeld transactioneel leiderschap en transformationeel leiderschap, twee vormen die lijnrecht tegenover elkaar staan.
Wat is transactioneel leiderschap?
Transactioneel leiderschap richt zich op het ruilprincipe. Het is verwant aan de opvatting van het Taylorisme dat ervan uitgaat dat medewerkers alleen gemotiveerd kunnen worden door belonen en straffen.
In ruil voor het leveren van goed werk binnen de deadlines, biedt de leidinggevende de medewerker een beloning voor deze bijdrage. Deze beloning kan bijvoorbeeld bestaan uit extra loon, bonussen of extra mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen. De relatie is daarmee gebaseerd op een impliciet of expliciet contract. Hierin maakt de leidinggevende duidelijk welke prestatie van de medewerker wordt verwacht.
Kenmerken transactioneel leiderschap
Het eigenbelang van de leidinggevende en dat van de organisatie staat bij deze stijl van leidinggeven centraal. De relatie tussen leidinggevende en medewerker is een zakelijke relatie. Voor een medewerker moet vooraf duidelijk zijn:
- Welke prestatie van hem of haar wordt verwacht;
- Hoe die prestatie gerealiseerd moet worden;
- Welke hulpbronnen daarbij ingezet kunnen worden;
- En welke beloning daar tegenover staat.
Drie vormen van transactioneel leiderschap
- De passieve vorm van management by exception
Dit houdt in dat de leidinggevende eerst heldere doelen bepaalt. Hij grijpt pas in zodra deze doelen niet zijn gehaald, of als er problemen ontstaan. - De actieve vorm van management by exception
Hierbij bepaalt de leidinggevende niet alleen heldere doelen, maar houdt hij ook tussentijds de voortgang in de gaten en stuurt hij bij wanneer dit nodig is. - Constructief transactioneel
Deze stijl wordt vaak als het meest effectief gezien. De leidinggevende bepaalt diverse doelen en maakt aan de medewerker duidelijk wat de verwachtingen zijn. Daarbij is het belangrijk dat er erkenning wordt gegeven voor wat er goed gaat. Ook suggesties, adviezen en feedback zijn van belang. Tot slot is het de bedoeling dat de medewerkers worden beloond wanneer dit mogelijk is.
Werkt transactioneel leiderschap nog?
Er wordt terecht getwijfeld aan de effectiviteit van transactioneel leiderschap. Het komt vaak voor dat initiatieven van medewerkers al de kop ingedrukt worden voordat ze zijn gedeeld. Je ontneemt met deze leiderschapsstijl de autonomie en de creativiteit van de medewerkers.
Bovendien zorgt een te grote focus op de transactie ervoor dat mensen juist minder gemotiveerd raken. Natuurlijk moeten de basisvoorwaarden duidelijk en goed geregeld zijn. Maar door te veel aandacht te besteden aan de transactie, versterk je het gevoel bij je medewerkers dat ze het alleen maar doen voor het geld. Andere motiverende factoren, zoals uitdaging en zingeving, verdwijnen naar de achtergrond.
Je motiveert medewerkers door middel van de volgende drie factoren:
- Autonomie: kunnen doen wat je zelf wilt;
- Uitdaging: steeds beter worden in wat je doet;
- Zingeving: iets doen wat je belangrijk vindt.
Wat is transformationeel leiderschap?
Met transformationeel leiderschap wil de leidinggevende mensen inspireren om hun beste werk te leveren voor de organisatie. Hij weet niet altijd precies hoe het moet, maar vraagt zijn medewerkers om mee te denken.
Hierbij gaat het vooral om intrinsieke motivatie. Het gaat hierbij niet alleen om het belonen van goed gedrag. Het gaat er ook om dat je als leidinggevende een motiverend proces creëert dat automatisch tot goed gedrag leidt.
Kenmerken transformationele leider
Een leider moet daarom in staat zijn om het goede voorbeeld te geven. Dieperliggende zaken, zoals normen, waarden, behoeften en capaciteiten moet hij positief beïnvloeden.
Bovendien: organisaties die hoog scoren op transformationeel leiderschap, scoren ook hoog op innovatie.
Transformationeel leiderschap toepassen
Je kunt je als leidinggevende focussen op drie belangrijke pijlers binnen transformationeel leiderschap:
- Inspiratie en visie
Transformationele leiders kunnen medewerkers inspireren door een eigen visie te ontwikkelen en uit te werken. Het liefst samen met de medewerkers. - Individuele aandacht
De betrokkenheid van medewerkers vergroten? Dat doe je door belangstelling en respect te tonen voor hun persoonlijke gevoelens en behoeften. - Intellectuele uitdaging
Transformationele leiders kunnen medewerkers uitdagen. Van de professionalisering die individuele medewerkers doormaken, kan de organisatie als geheel leren.
Verschil tussen transactioneel en transformationeel leiderschap
Wat is transactioneel leiderschap?
Deze vorm van leidinggeven gaat ervan uit dat je medewerkers alleen kunt motiveren door te belonen en te straffen. Het belang van de leider en de organisatie staat centraal. Er zijn drie vormen van deze stijl:
- De passieve vorm van management by exception
- De actieve vorm van management by exception
- Constructief transactioneel
Wat is transformationeel leiderschap?
Bij transformationeel leidinggeven wil een leidinggevende inspireren en daarmee het beste uit zijn medewerkers halen. Een manager vraagt ook actief aan het team om mee te denken. Je wil niet met belonen bereiken dat je team gemotiveerd is, maar juist zorgen dat je team intrinsiek gemotiveerd is.
De essentie van leiderschap
Laat je inspireren door dé toptrainer van Nederland, Remco Claassen. Hij geeft verhelderende en confronterende inzichten op het gebied van leiderschap en persoonlijke ontwikkeling.
lees verder
