Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Roel Pieper

Elke week wordt Roel Pieper wel gebeld voor een interessante klus Maar hij doet het niet. Hij heeft z'n investeringsfonds, nog één commissariaatje en verder zeilt hij vooral. Wat niet wil zeggen dat hij zich nergens meer druk over maakt. “Knip dicht en broekriem aan is het ergste wat je kunt doen.”

Heeft u ooit serieus overwogen minister te worden?
“Het was heel moeilijk geweest om me los te maken uit al mijn zakelijke verplichtingen. Ik sta aan het hoofd van een investeringsfonds. Op het moment dat ik wat anders besluit te gaan doen, moet ik alle contracten met mijn investeerders keihard openbreken. Dat kon allemaal wel, en dat wist Pim destijds ook, maar het zou een behoorlijke klus zijn geweest met aanzienlijke schade. Daarnaast was ik na Pims dood mijn koers ook wel een beetje kwijt.”

Had u het wel gedaan als Pim nog leefde?
“Die kans was bijzonder groot, ja. We hebben echt de kans gemist om eens op te ruimen in het Haagse grijzemuizencircuit. Emotioneel vond ik dat ik er ook na 6 mei zeker over moest blijven nadenken, maar rationeel wist ik dat het niet zou gaan.”

U pleitte destijds voor meer ondernemers in de politiek. We zien nu dat ondernemers eigenlijk gewone mensen zijn, die grotendeels vanuit eigenbelang handelen.
“Dat zie ik toch anders. De verwarring binnen de LPF komt door een gebrek aan teamplay. Een echte ondernemer bindt vooraf een team van mensen aan zich waarmee hij alle fasen van dit instabiele wereldje kan overleven. Dat is de basis, en dat ontbreekt bij de LPF.”

Wat heeft een ondernemer te zoeken in de politiek?
“Een ondernemer weet dat het belangrijker is om in beweging te komen of in elk geval een poging daartoe te doen, dan eindeloos lang te lullen, consensus te zoeken en uiteindelijk niets te doen. Dat deed de regering-Balkenende. Die gooide de rem op de bestedingen. De toespraak over de miljoenennota gaf in essentie de boodschap: knip dicht en broekruim aan. Het ergste wat je kunt doen! Het gaat helemaal niet zo slecht met de Nederlandse economie, maar de regering brengt wel iedereen tot stilstand of tot achteruitgang met een echt slechte communicatiestrategie. Hier in Nederland heeft dat een totale kopersstaking teweeggebracht. We praten onszelf een recessie aan. Heb je mijn column gelezen over Balkenomics?”

Leg het nog eens uit in een elevator pitch.
“De overheid heeft steeds minder te vertellen over delen van de economie zoals prijsvorming en concurrentiewerking. Maar ze kan wel wat doen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en veiligheid. Daar liggen mogelijkheden om via overheidsbestedingen de rest van de economie te stimuleren. Een ondernemer kan dit in beweging krijgen, maar hij kan ook de plekken in de economie aanwijzen waar echt nog groeikansen liggen. En nog belangrijker: een ondernemer kan als politicus burgers en bedrijven motiveren, hij kan een ondernemersklimaat creëren. Denk je dat in Engeland een ander economisch klimaat heerst dan hier? Nee! Maar het consumentenvertrouwen is er vijftig keer beter. Die mensen lopen met een heel andere instelling door het landje heen. Voor Amerika geldt hetzelfde. Heb jij Bush ooit horen zeggen: mannen, stoppen met uitgeven? Zijn communicatiestrategie is veel daadkrachtiger en pragmatischer dan wat je hier in Nederland hoort.”

Kijk wat Heinsbroek ervan bakte…
“Heinsbroek was in het begin op de goede weg, maar daar merkte ik na verloop van tijd helemaal niets meer van. En bij de rest van de partij heerst grote verwarring, dat is wel duidelijk. De meest elementaire gedragscodes waren op gegeven moment zoek.”

Zou het Haagse wereldje u wel liggen?
“Ik ben bang dat ik wel erg ongeduldig ben.”

Uw Mobimiles-plan voor mobiele heffing van wegenbelasting maakte onder de regering-Balkenende weinig kans op een comeback. Dat moet u woedend gemaakt hebben.
“Ja, ik was al pissed off omdat het plan op zo´n onnozele manier van tafel is geveegd. Letterlijk op een donderdagnamiddag met het kwartje van Kok uit de papieren verdwenen. Maar ik blijf gewoon doorlobbyen en ik zie wel waar het schip strandt. Het plan zal in z'n geheel of in delen wel weer terugkomen, daar ben ik van overtuigd. Het is naïef te denken dat je met een paar spitsstroken erbij de files kunt oplossen. Het probleem van de verzadiging van de wegen los je er niet mee op. Het is veel beter om de automobilisten gespreid in de tijd te laten rijden. Ik had berekend dat je maar 5 tot 10 procent van de filerijders een half uur of drie kwartier hoeft te verschuiven om 70 procent van je files kwijt te zijn.”

Waarom wilde de regering dan toch meer asfalt neerleggen?
“Ik zeg het maar weer: een gebrek aan ondernemerschap. Die mengeling van sociaal-democratie en calvinisme die hier is ingesleten, is funest voor ondernemerschap en risico nemen.”

Maar vrij ondernemerschap kan doorschieten naar hebzucht, kijk naar Amerika.
“Dat ben ik met u eens. Wij in Europa kunnen er alleen maar van leren dat het niet te ver moet doorschieten. Maar de kerngedachte van ondernemerschap, risico nemen, staat voor mij als een huis overeind. In 1995 zagen wij in Silicon Valley dat internet grote impact zou hebben op bestaande bedrijfsprocessen. Binnen de regering Clinton sprongen er al onmiddellijk commissies op, een heel verschil met Nederland.”

Als het gebrek aan ondernemerschap u zo stoort, wat doet u hier dan nog?
“Proberen dat te veranderen! Begrijp me goed: ik leef niet in Nederland. Ik ben er wel, maar ik doe elders indrukken op. Ik speel een rol op de Europese investeringsmarkt en ik onderhoud mijn connecties in de VS. Dat is een toegevoegde waarde die maar weinig mensen hebben. Amerikanen zijn te oppervlakkig om zich in Europeanen te verdiepen, en Europeanen hebben de energie niet om zich in Amerikanen te verplaatsen.”

Pieper als de grote netwerker
“Absoluut. Als iets mijn metier is, is het dat wel.”

Waarom bent u destijds terug gekomen uit de VS?
“Ik kwam heel bewust terug voor Twinning en voor Philips. Twinning was een van de eerste incubators en is een prachtig voorbeeld geworden voor de rest van Europa. Philips is niet gelukt, maar ik heb het wel geprobeerd.”

Was dat omdat u bij Philips de nummer twee na Boonstra was?
“Niet eens. Er was sprake van botsende karakters, maar dat mag ook best. Ik had gewoon niet genoeg tijd om de raad van bestuur als één team bij elkaar te krijgen. Mijn ideeën waren goed, daar kon ik intern wel een enthousiast team omheen bouwen.”

Uw voorspelling dat de settopbox het helemaal ging maken is toch niet uitgekomen?
“De settopbox is wereldwijd een gigantische succes! Er gaat minstens twintig miljard dollar in die markt om Een van mijn belangrijkste investeringen van dit moment zit in die business.”

In Nederland merken we er toch niets van?
So what? Dat UPC onhandig door de bocht is gegaan betekent niet dat de ontwikkeling zelf verkeerd is. Het probleem hier is dat de kabelprijzen in een heel vroeg stadium omlaag zijn gegaan. De consument is gewend dat een kabelabonnement bijna niets kost. Ja, dan kun je er later ook niet meer voor vragen. Bij Philips stond het voor mij als een paal boven water dat de settopbox een succes ging worden. En dat is nu game over. Motorola heeft het overgenomen en die cashen nu. Wat ik wilde doen, hebben zij gedaan, die klerelijers.”

U krijgt vaak het verwijt dat u té optimistisch was over de ict-revolutie.
“Ik was niet optimistisch genoeg! Met bijna al mijn voorspellingen zat ik er ver naast. Het aantal bedrijven dat internet gebruikt voor zijn bedrijfsprocessen is vele malen groter dan verwacht, net als het aantal dollars dat consumenten en bedrijven online besteden. Ik las laatst een krankzinnig artikel in NRC Handelsblad dat de internetrevolutie is uitgebleven. Ongelooflijk wat een kletspraat.”

Maar er zijn bijna geen bedrijven die winst maken met internet.
“Natuurlijk wel! Ja, de pure dotcommers niet. De meeste digitale marktplaatsen hebben het niet gehaald. Maar mij gaat het om internettoepassingen. De luchtvaartbranche en de auto-industrie kunnen bijvoorbeeld niet draaien zonder internet. Softwarebedrijven die zich op bedrijfsprocessen richten doen het nu hartstikke goed.”

Zijn er nog leuke IT-bedrijven in Nederland om in te investeren?
“Jazeker. Het investeringsklimaat is sinds het begin van de jaren negentig niet meer zo goed geweest. De waarderingen zijn prachtig. Dat klinkt hebberig, maar het is gewoon zo. Ze zijn laag en er is niemand in de markt. Ik kom he-le-maal niemand tegen. Favonius heeft dit jaar in vier bedrijven geïnvesteerd, zoals Cambista, een bedrijf in financiële software. Fantastische bedrijven, die hoor je niet over economische problemen. Die zoeken gewoon een markt uit en gaan daar loeihard op af.”

Ik hoor starters anders klagen dat investeerders geen risico durven te nemen.
“De vroege investeringsmarkt is inderdaad vrijwel geheel opgedroogd. Maar vergeet niet dat Europese investeerders starters altijd al steunden in de verwachting dat een grotere partij de zaak vroeg of laat zou overnemen. Het is geen uitkeringsmarkt. In de VS was dat lange tijd ook zo, maar in 1995 kwam de omslag naar een IPO-markt. Jonge bedrijfjes werden zo snel mogelijk klaargestoomd voor een beursgang. Investeringsbanken hebben deze ontwikkeling trouwens misschien wel kunstmatig opgestuwd. Er was ineens heel veel cash beschikbaar.”

Ik bedoel eigenlijk dat investeerders momenteel niet bereid zijn risico te dragen.
“Venture capitalists hebben het zwaar, maar het grote geld is nog wel beschikbaar voor overnames. Daar gaan miljarden in om. Voor starters is het daarom is zo belangrijk dat de Nederlandse regering moed laat zien en Twinning laat doorgaan. Twinning kan een hele belangrijke rol spelen, net als in 1997.”

U bent nu 46. Wilt u niet nog één keer vlammen?
“Ik zou nog wel vijf keer kunnen vlammen. Elke week word ik wel gebeld met aanbiedingen. Maar ik doe het niet. Ik heb vijf bedrijven achter elkaar gedaan, drie keer was ik de chef en twee keer de tweede man. Pfff… daar word je ook moe van. Achttien jaar achter elkaar gedaan. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten. Tandem was een verschrikkelijk harde klus, UB en USL ook. Leuk maar hard. Het waren echte tropenjaren. Nee, operationeel aan het hoofd van een bedrijf staan zie ik niet zitten. Wel om nog één of twee technische hoogstandjes om te zetten in een wereldsucces. Niet op de schaal van Microsoft, maar wel iets waarvan je zegt: dat is goed gelukt.”

Is de energie op? Vroeger deed u veel naast elkaar.
“Ik doe per definitie te veel, ik kan ook slecht nee zeggen. Een bedrijf leiden stompt je op gegeven moment af. Het wordt te veel een automatisme. En eerlijk gezegd: je wordt enorm geleefd. Ik heb toen twee miljoen mijl gevlogen.”

Zo´n fusie tussen HP en Compaq leek ons echt een klus voor u.
“Ik had na Philips nog wel de kans terug te gaan naar Compaq, maar nee. Een van mijn zoons zag ik pas toen hij plotseling twaalf was. Dat hele middenstuk heb ik hem niet gezien. Hij is nu vijftien, maar ik wil niet dezelfde fout maken met de kinderen die nu zes en twaalf zijn. Ik rij me elke weekend suf naar basketball, voetbal en weet ik veel wat. Dat deed ik vroeger nooit, toen werkte ik zeven dagen per week.”

U heeft uw commissariaten altijd nog.
“Nee. Die heb ik net afgebouwd tot twee. Nee wacht, één: Icon/Lost Boys. Niet keihard weglopen, maar gewoon netjes op een aandeelhoudersvergadering er uit. Ik wil me echt concentreren op de zaken die ik leuk vind. Mijn werk voor de universiteit bijvoorbeeld. Dat vind ik echt veel leuker dan ik ooit had gedacht. Ik zou nog best iets bestuurlijks willen doen, maar wanneer weet ik niet. Daarnaast veel zeilen, dat is een stuk van mijn leven dat echt superbelangrijk is.”

Wat is dat toch met zakenmannen en zeilen?
“Zeilen is een interessante combinatie van risico nemen en de bereidheid om in korte tijd veel geld te willen verbranden. Het maakt mij niet uit wat het kost. Als je een goede zeiler bent, snap je het. Aan de andere kant is er het teamaspect. Ik zeil met maten van de kleuterschool. Iedereen is wat anders gaan doen, maar zeilen doen we met elkaar.”

Bent u een teamplayer of toch meer een solist?
(lange stilte) “Het antwoord kan ik je niet geven. Ik ben zeker geen teamplayer. Een team bouwen kan ik wel, maar zelf kan ik niet als nummer acht in een basketballteam meedraaien. Er kan er maar één de baas zijn op de boot.”

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

CV Roel Pieper

1956 geboren in Vlaardingen
summa cum laude afgestudeerd Wiskunde & Informatica aan de TH Delft
1980-1990 chief technology officer van Software AG
1990-1993 president en ceo van Unix Systems Laboratories
1993-1996 president en ceo van UB Networks
1996-1998 president en ceo van Tandem Computers, later verkocht aan Compaq
1998-1999 executive vice President Philips
1999 deeltijd hoogleraar Elecontric Commerce aan de Universiteit Twente
1999-2001 partner Insight Capital Europe
2000-2001 bestuursvoorzitter Lernhout & Hauspie

oprichter Favonius Insight Ventures

Jitske Kramer: ‘We zijn tactieken van tricksters gaan verwarren met leiderschap’

Alles wat de economische groei vooruithelpt, is goed. Daarvoor rekken we steeds verder de grenzen op. Jitske Kramer noemt dat trickstertactieken. 'We zijn dat gaan verwarren met leiderschap. Wie het beste kan spelen met perceptie, wordt leider en komt op de apenrots.'

jitske kramer tricky tijden
Jitske Kramer waarschuwt in 'Tricky tijden' voor de enorme impact van trickstertactieken. Foto: Marie Broekman

Piraat Jack Sparrow is een charmante kapitein, maar die wil je niet als ceo. Aan Pinokkio kun je nog zien dat hij liegt, maar wanneer Donald Trump dat doet neemt zijn neus niet in lengte toe.

Jitske Kramer verzamelt dit soort figuren in haar nieuwe boek Tricky tijden, dat begin april uitkomt, onder het archetype van de trickster. ‘Ze spelen met grenzen en rekken ze op. Ze zijn ondeugend, enorm creatief en schudden de boel op’, legt de corporate antropoloog uit aan MT/Sprout.

‘Wij worden met hun verhalen uitgedaagd om moreel te beslissen of iets goed of fout is. Als Robin Hood van de rijken steelt, vinden wij dat dan oké?’ Niemand ís een trickster, maar we gebruiken wel allemaal tactieken van tricksters, voegt ze eraan toe.

Marketing is spelen met grenzen

‘Spelen met de grenzen tussen feiten en fictie, tussen werkelijkheid en verhalen. Dat noemen we ook wel marketing. Iedereen met een Instagram-account speelt een beetje met die grens om zich net iets mooier voor te doen.’

‘Als je een cv opstuurt, dan poets je die een beetje op. Als je een dienst te koop hebt, dan speel je met woorden om die zo goed mogelijk naar voren te brengen. Maar als je te ver van de werkelijkheid afgaat, is dat dan nog onschuldig?’

‘Er zijn natuurlijk gradaties. Wanneer begin je tricksterstreken sluw te gebruiken, of zelfs crimineel? Wat ik zelf een schokkend voorbeeld vind, is dat bruinbrood in de supermarkt vaak helemaal geen bruinbrood is. Het is brood dat met moutmeel bruin is gemaakt.’

Lees ook: ‘Bullshit over purpose ondermijnt het vertrouwen in je bedrijf’

Niemand wordt boos

‘Iedereen weet het, maar niemand wordt echt boos. De meeste mensen kopen dat brood ook nog gewoon. Het is waanzinnig. Wij houden elkaar voortdurend voor de gek. Dat spelen met grenzen is inmiddels de norm geworden’, zegt ze. ‘We zijn in een trickstercultuur beland.’

Maar die cultuur is wel helemaal uit de hand gelopen. We vinden het normaal dat politici en bedrijven het niet zo nauw nemen met de feiten. Worden ze betrapt, dan zien we telkens hetzelfde scenario: ongeloof, schrik, excuses, verontwaardiging, spelen met woorden en aandringen op actie.

De verklaring voor die waanzin geeft ze ook in haar boek. Business as usual is voorbij. We hebben te kampen met een energie-, woon-, personeels-, klimaat- en migratiecrisis, met een zorginfarct en oorlogen…

De chaos, onrust en onzekerheid die dat veroorzaakt, biedt veel ruimte voor tricksterstreken. Het gevaar ligt niet zozeer bij de tricksters, maar bij onze naïviteit. Ons verlangen naar een quick fix. Tricksterlogica houdt mensen in de ban.

tricky tijden jitske kramerTricky tijden: laat je niet gek maken is geschreven door antropologe Jitske Kramer. Het boek is onder meer te bestellen via managementboek.nl.

Tricksters aan de macht

‘Het is verleidelijk om iets te geloven wat past bij wat je leuk vindt. Dat je hoort dat je niet hoeft te veranderen’, zegt Kramer. Daardoor zijn de mensen die trickstertactieken goed weten toe te passen in het centrum van de macht gekomen. Daar beloven ze waarheden, maar geven ze leugens.

Met hun bedrog hebben ze alleen maar voor meer wantrouwen en polarisatie gezorgd. Hoe heeft het zover kunnen komen? De basis is een verhaal dat inmiddels mythische vormen heeft aangenomen: alles wat de economische groei dient, is goed. Of op z’n minst niet verkeerd.

‘Natuurlijk heeft die decennialange fixatie op onbegrensde groei ons ook vreselijk veel gebracht. De welvaart is hoog, maar de uitbuiting ook. Niet iedereen heeft er evenveel van mee kunnen profiteren. Bovendien gaat de aarde aan gort. We spelen te veel met de grenzen van de mensen en van de aarde.’

Lees ook: Doen alsof je groen bent, dit zijn 8 soorten duurzaamheidstheater

Gamechanger: het internet

‘Die fixatie op de economie die altijd zal moeten blijven groeien, betekent namelijk dat je altijd de grenzen oprekt die groei tegengaan. Dus ga je gedrag belonen dat die grenzen kan oprekken. Dan ga je normen creëren die spelen met die grens. Dan ga je in procedures en wetten de mazen opzoeken.’

‘Dat mag eigenlijk niet, maar dat vinden we wel stoer, dus dat wordt ergens ook weer beloond. Zo creëren we een wereld waarin spelen met grenzen centraal staat. Waarin multinationals zeggen: als het me in dat land niet bevalt, dan kan ik weg’.

Een ‘gamechanger’ in deze ontwikkeling is het internet geweest. Dat is inmiddels uitgegroeid tot een grenzeloze speeltuin met fake news, AI-influencers en deepfake-video’s… ‘Wat daar allemaal opstaat. Vaak weten we helemaal niet wie het heeft gezegd en waar het vandaan komt.’

jitske kramer
Jitske Kramer. Foto: Mettina Jager

‘Dan trekt mijn brein naar sensatieverhalen, want dat vindt mijn brein erg leuk. Voor je het weet, ben je verdwaald in iets. Staan ideologieën boven wetenschappers en gaat de vaccinatiegraad naar beneden.’

‘Ik wil nu niet zeggen dat je moet vaccineren. Waar het mij om gaat, is dat er zoveel twijfel is bij mensen over de oprechtheid van wetenschappelijke rapporten. Over het wantrouwen vanwege de invloed van big pharma. Dat vind ik zorgelijk, want dat heeft een enorme impact. Zo kunnen gevaarlijke ziektes terugkomen.’

Kramer heeft niks tegen tricksters, zolang ze maar in toom worden gehouden. ‘Naast elke trickster moet een sterke leider staan, die op een gegeven moment zegt: dit is wel of niet akkoord. Dit deugt of dit deugt niet. Alleen zijn we die trickstertactieken gaan verwarren met leiderschap.’

Kwetsbaar is gewoon menselijk

‘Wie het beste kan spelen met perceptie, wordt leider en komt op de apenrots. Ze werken ook in organisaties waar perceptie belangrijker is dan het waarachtige verhaal vertellen. Met dit soort leiders gaan we in meetings niet het echte gesprek voeren met elkaar.’

‘We schetsen mooie werelden en schermen met ideeën, maar we komen niet tot de kern. Wat is het probleem? Waar lopen we tegenaan? Daar gaat het niet over. Ondertussen roepen we wel dat we zo’n behoefte hebben aan eerlijke gesprekken. Dat we ons kwetsbaar moeten tonen als leiders.’

‘Eigenlijk is het best wel gek dat we het kwetsbaar noemen wanneer iemand zijn zorgen deelt en zijn emoties uit over iets. Dat betekent dat je kwetsbaar bent als je eerlijk en oprecht bent.’

‘Dat is al een belangrijk signaal over de cultuur die we nu hebben. Misschien ben ik wat wereldverbeteraarachtig. Maar laten we dat niet langer kwetsbaar, maar gewoon menselijk noemen.’

Lees ook: Moeite met kwetsbaar opstellen? Dat komt door je ego

Leiderschap pakken

‘Er is zoveel aan de hand. Het is belangrijk om elkaar in de ogen te kijken en te zeggen hoe we dit gaan oplossen in plaats van verder te spelen met verhalen en feiten. Het is aan ons mensen om te bepalen dat het spelen met een grens goed of fout is.’

‘Dat vraagt dus ook leiderschap van ons. We moeten ons niet gek laten maken door allerlei bullshitverhalen. Laat je niet meeslepen door anderen, pak leiderschap over je eigen gedachten.’

‘Kijk naar wat iemand aan het doen is. Welk verhaal wordt hier gepusht? En geloof ik daar dan in? Als iemand alles in de strijd gooit om ervoor te zorgen dat de groei doorgaat, is dat dan de leider die jij wilt? Daarover moet je het moreel ethische gesprek hebben. Is het oké voor de mensen en de aarde wat je aan het doen bent? Dat is leiderschap.’

Truttige conclusie

Is een deel van de oplossing dat we weerbaarder moeten worden voor trickstertactieken? ‘Weten wat die streken zijn, lijkt me verstandig. Dan kun je zelf gaan beslissen of je iets oké vindt of niet. En daar ook naar handelen. Even terug naar dat kleine voorbeeld over het brood in de supermarkt. Dan moet je dat ook niet meer kopen.’

‘Reclame maken voor jouw mooie product met een knipoog, dat hoeft voor mij niet afgestraft te worden. Waar zit je op de lat van het tricksterspectrum? Als het schofterig wordt, dan moeten we het gewoon niet pikken.’

‘Ik vind het best een truttige conclusie dat we weer terug moeten naar meer begrenzing en meer eerlijkheid. Dat klinkt heel moralistisch en deugneuzerig. Ik hou zelf van speelruimte, ik gedij goed in onbegrensd. Daar zit creativiteit, daar zit ook ondernemerschap. Maar ik denk dat we wel moeten.’

 Volg MT/Sprout nu ook op WhatsApp

Gekmakende vertwijfeling

‘Mensen die mijn werk kennen, zitten altijd een beetje te wachten op de comic relief. Op de geruststelling dat het wel goedkomt als je dit of dat doet. Hoe we hieruit komen, weet ik niet. We zullen dat als individu en als collectief moeten doen.’

‘Kijk naar je individuele keuzes. Trickstergedrag kan niet tegen waarachtigheid, eerlijkheid en menselijkheid. Wees waarachtig in het voedsel dat je koopt en op wie je stemt. Durf vraagtekens te zetten bij wat je gelooft en check desinformatie.’

‘Dat is natuurlijk lastig, want wat de een onzin vindt, vindt de ander waarheid en andersom. Dat is die gekmakende vertwijfeling waar we in zitten. Maar dat hebben we op te lossen met elkaar, want het internet en AI gaan niet weg.’

Rotzooi in de supermarkt

Kramer keert opnieuw even terug naar ‘de rotzooi’ in de supermarkt. ‘Gezond eten in de supermarkt is toch een no-brainer? We moeten dan in gesprek gaan over suikertaksen en over het verkopen van alcohol.’

‘Maar datzelfde geldt voor frisdrankautomaten in scholen en verslavende mobieltjes voor jonge kinderen. Dan zijn er veel partijen die dat niet leuk vinden. Dat weten we gewoon. Maar als we dit allemaal weten, dan kunnen we onze schouders eronder zetten en die rotzooi uit onze systemen halen.’

‘Leiders kunnen al beginnen in hun eigen team. Zeg gewoon: kappen nou. Laten we weer wezenlijke gesprekken voeren. Laten we de vraag stellen of wat we doen voor de aarde of voor de mensheid een goed of een slecht idee is.’

Leiderschap is kiezen

‘Als het niet deugt, moet je ermee stoppen. Leiderschap is keuzes maken, vaak ook over je eigen schaduw heen. Het kan zomaar zijn dat je een keuze moet maken die tegen je eigen belangen ingaat, of tegen het belang van je maatjes, of de leveranciers of andere mensen met wie je samenwerkt. Dat vraagt lef, moed en transparantie.’

‘Misschien is het wel een soort naïviteit van mij dat ik denk: dit moeten we toch gewoon kunnen? Laten we het nou eens gaan regelen. Wat ik nu vaak tegenkom, is dat mensen zeggen dat het allemaal heel mooi klinkt, maar dat ze het al zo druk hebben.’

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

‘We zitten vast in een soort loop van onbegrensdheid en drukte, waardoor we denken: nou ja, weet je, ik neem eerst een wijntje. En dan zien we morgen wel weer verder.’

Lees ook: Als je snel naar de top wil, dan koop je gewoon die functie van ceo