Het schandaal van de sjoemelsoftware bij Volkswagen. De talloze schandalen bij Uber onder Travis Kalanick. Seksueel wangedrag binnen Google’s moederbedrijf Alphabet. De fraude van de ex-CEO van Nissan. De afgelopen jaren waren er genoeg CEO’s in het nieuws die af moesten treden na wangedrag of perikelen binnen hun bedrijf.
Maar nog nooit was het aantal CEO’s dat door integriteitskwesties de biezen moest pakken zo hoog als in 2018, zo blijkt uit onderzoek van Strategy&, een onderdeel van accountant PwC. Het aantal steeg in tien jaar van 10 procent naar 39 procent. Dat ligt ver boven het gemiddelde van 21 procent van datzelfde decennium. Ook het aantal CEO’s dat opstapte ligt met 17,5 procent drie procent hoger dan 2017.
Social media
Marc Hoogenberg, partner bij Strategy&, wijt de stijging onder andere aan een steeds mondigere consument. ‘Naast traditionele controleurs als accountants en aandeelhouders, is er nu de consument die aan de hand van social media meer druk uitoefent in de bestuurskamer.’ Het meest duidelijke voorbeeld daarvan is #Metoo, waarin seksueel wangedrag en machtsmisbruik aangekaart werd en wat sommige bedrijven duur kwam te staan.
Is deze stijging een voorbode van meer integriteitsaftreders de komende jaren? ‘De rol van sociale media gaat niet veranderen, ik denk zelfs dat zij steeds belangrijker worden in het ter discussie stellen van de bedrijfsvoering. Het is afwachten of er weer zo’n grote kwestie optreedt als #Metoo, dan zou het cijfer door kunnen zetten. Het is niet te voorspellen of zo’n groot thema, wat enorme vormen aannam en veel ging spelen, zich weer voor gaat doen.’
In het onderzoek werd wereldwijd binnen 2500 grote bedrijven gekeken naar bestuurlijke wisselingen. Is een vertrek gepland of ongepland? En is het dan vanwege tegenvallende resultaten of wegens een integriteitskwestie? ‘Dat hoeft overigens niet eens wangedrag van de CEO te betekenen, maar kan bijvoorbeeld ook te maken hebben met zaken als bedrijfsfraude, omkoping, handel met voorkennis of milieurampen die onder hun leiding voorvielen.’
Beloning
Een ander opvallend feit uit het onderzoek zijn de verschillende thema’s die spelen in bijvoorbeeld Amerika of Europa. ‘In Noord-Amerika heb je CEO’s die veel langer blijven zitten, maar dat kan samenhangen met de structuur van hun bedrijven.’ Binnen Europa zijn er ook verschillen te zien. ‘In Nederland is er veel discussie over de beloningsstructuren, terwijl dat in bijvoorbeeld Duitsland veel minder speelt.’
De druk van sociale media dwingt niet alleen tot aftreden, maar ook bij grote besluiten laat de menigte van zich horen. Het torenhoge beoogde salaris voor Ralph Hamers (ING) kon op de nodige kritiek rekenen. Er schuilt volgens Hoogenberg een belangrijke les in voor bedrijven. ‘Het risico van dit soort commentaar op social media is dat het van mensen komt die buiten het bedrijf staan, waar CEO’s minder serieus mee omgaan. Maar de roep van het volk verspreidt zich als een olievlek. Bedrijven moeten realiseren dat dit geen modeverschijnsel is, maar dat ze serieus met deze nieuwe controleur om moeten gaan.’
