De laatste tijd lijkt ver vooruit kijken onverstandig. Een ding is zeker: het zijn chaotische tijden en dat verandert voorlopig niet. Podiumauteur Arjan Hamberg over de 5 trends in HR en organisaties voor 2012.
Al een aantal jaren is een verschuiving aan de gang die de fundamenten van de mens en zijn werk in organisaties raakt. In die ontwikkeling blijven leiderschap en talentontwikkeling actueel. Maar daarnaast komen er een aantal samenhangende thema’s bij die van groot belang zijn in 2012. Een overzicht:
2012, kleiner worden
In de afgelopen decennia heeft een enorme schaalvergroting plaatsgevonden. Onderwijsinstellingen, productiebedrijven, banken en verzekeraars, het ging van groot via groter naar grootst. De afstand tussen de top van de onderneming en professionals die actief zijn in de dagelijkse uitvoering is eveneens toegenomen. Deze afstand heeft geleid tot allerlei fundamentele problemen en zelfs ernstige incidenten: toezichthouders bij het COA die wel of niet hebben gefaald, accountants die hun werk niet goed hebben gedaan en bankiers die ondoorzichtige financiële producten ontwikkelden. Deze incidenten zijn eigenlijk een logisch gevolg van steeds groter wordende organisaties.
Als de omvang van een organisatie toeneemt, gaat deze organisatie steeds vaker werken met abstracties, theorieën en concepten. Het concrete effect van alledaagse handelingen verdwijnt uit het zicht, waardoor het ontlopen van de verantwoordelijkheid voor gedrag in de hand wordt gewerkt of versterkt.
Ik verwacht dat hierin de komende jaren een kentering optreedt. Organisaties worden kleiner door het terugdraaien van fusies of het creëren van kleine eenheden binnen een groter geheel. Deze kleinere eenheden geven het leiderschap aan de professional terug waardoor de wendbaarheid toeneemt. Deze verkleining zien we op dit moment al plaatsvinden, bijvoorbeeld bij enkele banken. In de overheid herken je deze ontwikkeling in de discussie over kerntaken en -activiteiten. De opkomst van de zzp’er als onafhankelijke professional in wisselende samenwerkingsverbanden past in dezelfde trend van verkleining. We keren terug naar de menselijke maat.
2012, gebruiken wat je hebt
Door de eindeloze verstrekking van kredieten in de afgelopen decennia is de consumptiemaatschappij gestimuleerd. Deze kredietstroom is nu tot staan gekomen, ondanks de verstrekking van kredieten door centrale banken aan de banken. Oorzaak: er zijn zoveel nog niet afbetaalde kredieten verstrekt en de banken blijken niet bereid nog meer kredietrisico te nemen.
De kredietstroom van de afgelopen jaren is door consumenten en bedrijven omgezet in een eindeloze verzameling spullen: huizen, auto’s, tweede huizen, meubels, apparatuur, softwaresystemen enzovoorts. Deze kredieten moeten worden afbetaald, en nu echt. Versneld afschrijven en nieuwe spullen aanschaffen lukt dan niet meer. We moeten het doen met wat we hebben en daarmee waarde creëren.
Gebruiken wat je hebt zal een belangrijke trend op allerlei terreinen worden. De hoeveelheid grondstoffen, kredieten, schone lucht en talenten is immers beperkt. Het duurzaamheidsthema is tijdelijk minder prominent in beeld geweest maar zal nu een revival doormaken. In de praktijk leidt dat tot een slim gebruik van aanwezige middelen, al aangeschafte spullen of ontwikkelde talenten. Weggooien en opgebruiken zullen plaatsmaken voor opwaarderen en (opnieuw) gebruiken.
2012, HR krijgt een beheersingsrol
De rol van de HR-businesspartner is een vast onderdeel van trendlijstjes in de afgelopen jaren. HR moest (net als Finance en IT) de partner van de business worden. In 2011 waren de eerste tekenen van een kanteling zichtbaar. Die zal in 2012 versneld doorzetten. HR is er onvoldoende in geslaagd businesspartner te worden en zal zich nu gaan concentreren op de rol van beheerser van processen en risicomanagement. Organisaties verkleinen, abstracties domineren nog en de diversiteit neemt toe. Om de chaos op het vlak van mens en werk in organisaties te helpen bestrijden, pakt HR niet de rol van partner in business. HR zoekt aansluiting met het management, maar verliest het contact met de leider en de business.
HR is een uitvinding van de industriële revolutie en lijkt het einde van zijn levenscyclus te bereiken. HR-generalisten veranderen in risicomanagers. Je ziet dit terug in de toenemende belangstelling voor HR-analytics, ken- en stuurgetallen en (online) discussies over de toepassing van regelingen e.d. Ontwikkeling op thema’s als leiderschap, samenwerking en leren verwacht ik buiten de traditionele HR-kolom.
2012, leren komt boven kennis te staan
Dat brengt mij bij het volgende punt: het belang van leren. Door de pensionering van de babyboomers gaat er een grote uitstroom van kennis plaatsvinden. Dit is onmiskenbaar een groot probleem, maar niet zo groot als velen denken. Kennis als machtbasis heeft door internet en andere ontwikkelingen plaatsgemaakt voor kennisdeling en kennistoepassing. Daarnaast zijn de nieuwkomers op de arbeidsmarkt over het algemeen mensen die uitermate goed in staat zijn om te leren en (mentaal) wendbaar zijn. Dit lerende vermogen in combinatie met de wendbaarheid gaat cruciaal worden. Mensen die in staat zijn om te leren en zich niet binden aan uitsluitend een organisatie, gaan het verschil maken.
Deze nieuwe generatie heeft geleerd kennis te vinden, maar heeft vanuit het huidige onderwijs een grote focus op meetbare prestatie en heeft minder aandacht voor creatieve kennistoepassing. Leiders binnen organisaties hebben dus een gat te dichten als het gaat om de kennistoepassing in praktische situaties. Leren en werken moet daarom dichter op elkaar worden georganiseerd. Tevens neemt het belang van communicatie en kennisdeling toe. Technologie op het terrein van sociale media en augmented reality gaan hier een belangrijke rol spelen.
2012, het jaar dat de chaos toeneemt
De diversiteit op de werkvloer kan nauwelijks nog toenemen. Henk en Ingrid moeten er maar mee leren leven:
- Vier generaties op de werkvloer
- in diverse soorten arbeidsverhoudingen
- met een steeds persoonlijker balans tussen werk en privé
- (is het dan nog nodig culturele verschillen erbij te halen?)
De effecten van deze diversiteit worden door de eerder genoemde verkleining van organisaties steeds beter merkbaar. Teams binnen organisaties worden kleiner en zullen sneller en vaker wisselen in samenstelling, waardoor de dynamiek zal toenemen. Ook al blijft de diversiteit in cijfers gelijk, vanuit een traditioneel perspectief op samen leven en werken neemt de diversiteit toe en ervaren we meer chaos.
De industriële inrichting van het Westerse kapitalisme transformeert naar iets nieuws. Deze transitie proberen we vanuit ons industriële verleden en met een focus op beheersing te ‘managen’ door extra controle. Juist de inzet van deze instrumenten heeft de samenleving laten vastlopen en vormt dus geen zinvolle bijdrage aan de transformatie. We ervaren een toename van de chaos door de mismatch tussen instrumenten en trends.
Hier komen we alleen uit als deze chaos anders gaan bekijken. We zullen ontdekken dat het niet gaat om het managen van de verandering maar om het leren van de verandering.
Herken je deze rode draad in de huidige ontwikkelingen? Welke trends spelen volgens jou nog meer een belangrijke rol? Wat zijn jouw verwachtingen van 2012? Reageer dan onder dit artikel.
Eerdere bijdragen:
- Soepel reorganiseren met deze 4 tips
- HRM: bedrijfskundige versus sociale focus
- 3 vaardigheden van de hr-professional
- De maatschappelijke file: 'nu nog even niet'
- Stop sollicitanten in een 'leercommunity'
- Met alleen talent redt u het niet
> Lees ook de trends die Hamberg voor 2010 en 2011 voorspelde.
Over de auteur:
Dit artikel is geschreven door Podiumauteur Arjan Hamberg, strategisch adviseur HRD en organisatie-ontwikkeling. Hij maakt daarnaast mooie en praktische informatieproducten voor professionals. Meer informatie staat op de website van on- en offline adviesbureau Lumax Producties.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
