Toen Erik ten Hag in mei 2022 trainer van Manchester United werd, leek hij voor een onmogelijke klus te staan. Na jarenlange successen was de club afgegleden. De prestaties vielen tegen. Aan de geboren Tukker om de club van nieuw elan te voorzien.
De ommezwaai begon toen Ten Hag na een paar maanden afscheid nam van Cristiano Ronaldo, de absolute sterspeler van Manchester United. De Nederlandse coach zag dat het divagedrag van de Portugees een grote, negatieve invloed had op de ploeg en vroeg hem te vertrekken.
Niet lang daarna haalde Ten Hag Wout Weghorst binnen, het tegenovergestelde type van ‘haantje’ Ronaldo. Weghorst bleek een uitstekende teamplayer die het beste in anderen naar boven haalt, het teambelang vooropstelt en er niet mee zit dat hij zelf niet scoort.
Lees ook: Edwin van der Sar is onzichtbaar als leider bij Ajax, dat leidt juist tot schade
Experiment met superkippen
Ronaldo is een mooi voorbeeld van een superkip. Die term is afkomstig van een experiment van evolutiebioloog William Muir uit de jaren negentig van de vorige eeuw.
Muir was benieuwd of hij ‘superkippen’ kon creëren, die meer en grotere eieren legden dan de rest. Hij deed een experiment met twee groepen kippen. De ene groep bestond uit kippen die gemiddelde eieren legden. De andere groep werd samengesteld uit kippen met een hogere individuele productiviteit, de zogeheten ‘superkippen’. De twee groepen leefden gescheiden van elkaar.
Superkippen op de werkvloer hebben invloed op het moreel van het hele team
Na een tijdje werd er gekeken hoe de groepen ervoor stonden. De gemiddelde kippen in de eerste groep waren gezond, mollig en legden een overvloed aan eieren. Maar van de groep met superkippen leefden er nog maar drie, omdat ze elkaar hadden dood gepikt.
Een superkip bleek dus in eerste instantie weliswaar productiever te zijn, maar dat ging wel ten koste van andere kippen. Door ze bij elkaar te zetten bleek de concurrentie zo groot dat ze elkaar te lijf gingen.
Teamwork en teambelang zijn cruciaal
Waar superkippen in hun drang naar succes en macht elkaar in een groep zullen beconcurreren, bevechten en beschadigen, gedijen normale kippen juist heel goed in een omgeving die ze door samenwerking kunnen verbeteren. Zij werken als een team om te bouwen en continu vooruitgang te boeken.
Margaret Heffernan, professor aan de Universiteit van Bath, maakte de vergelijking naar organisaties. Superkippen op de werkvloer hebben invloed op het moreel van het hele team. Als er eentje in het team de ster probeert te zijn, veroorzaakt dat problemen voor de rest van het team. Samenwerking en het vooropstellen van het teambelang blijken de sleutels tot succes voor een succesvol team.
Dat geldt ook in het voetbal. Onderzoekers aan de VU ontdekten dat voetbalteams die uit meer dan 60 procent toptalenten bestaan beduidend slechter gaan presteren, omdat ze minder goed samenwerken. Dit beperkt zich niet alleen tot het topniveau. Ook amateurploegen en jeugdteams met te veel zeer getalenteerde spelers krijgen met hetzelfde euvel te maken.
Hotspots zijn broedplaatsen van creativiteit, actie en energie
Succesvolle teams bruisen van de energie, zijn vaak innovatiever en presteren daardoor beter. En dat is precies waar Lynda Gratton, professor aan de London Business School, gefascineerd door raakte. Zij stelde zichzelf de vraag waarom het ene team, afdeling of organisatie een hotspot is en het andere totaal niet.
Ook komt uit haar onderzoek naar voren dat de wil om samen te werken cruciaal is. Daarnaast vond zij dat een overkoepelend, inspirerend doel of gezamenlijke uitdaging aanstekelijk werkt en ervoor zorgt dat medewerkers gepassioneerd raken en blijven. De derde belangrijke factor is het vermogen om over de grenzen van afdelingen en divisies (de zogenoemde silo’s) heen met elkaar samen te werken.
Maar al deze energie levert nog steeds niets op als niet ook de gestelde doelen worden behaald. Dat vraagt om medewerkers die eigenaarschap durven te nemen en om leidinggevenden die een omgeving creëren waar dit ook mogelijk is.
Succesvol innoveren en presteren
Een team dat goed kan samenwerken is veel sterker dan een briljant individu. De innovatieve kracht van een organisatie volgt dus meestal niet uit individuele genialiteit of af en toe lekker brainstormen met elkaar. Het vraagt om een diep verankerde wil om het organisatie belang voorop te stellen, over de grenzen van afdelingen heen te kijken en daadwerkelijk met elkaar samen te werken.
Dus als je wil innoveren en resultaten wil neerzetten met je team of organisatie, heb je dan het lef om afscheid te nemen van die superkip? Erik ten Hag in elk geval wel.
Lees meer over leiderschap:
- Louis van Gaal is al 71 jaar, maar verrassend modern als leider: 7 lessen voor managers
- Ceo’s zitten gevangen in hun topbaan, dat laat de sluiting van restaurant Noma goed zien
- Oud-PSV-directeur Toon Gerbrands: ‘Weg met Covey, in je gezin vind je alle antwoorden’
