‘Na bijna elf jaar in de directie ben ik op’, zegt Van der Sar in het persbericht dat Ajax naar aanleiding van zijn vertrek uitbracht. ‘We hebben mooie dingen meegemaakt, maar het is ook een ongelooflijk zware periode geweest.’
Zwaar was het vanwege de slechte prestaties. Maar dat was niet het enige. Afgelopen weken was er de kritiek over het niet huldigen van het vrouwenteam, over de vergoeding voor de commissarissen en ook Van der Sars aanpak rondom de piemelfoto’s van Marc Overmars ijlt nog altijd na.
Van der Sar werd hierop aangekeken, zoals dat gaat bij een eindverantwoordelijke. Maar hij kreeg ook kritiek op zijn zogenoemde laissez-faire-aanpak. De directeur is er niet, terwijl de tent in brand staat, werd op de burelen van Ajax en daarbuiten geroepen.
Supporters zagen dat ook. Zij misten een leider die koers houdt. Op een spandoek gaven ze tijdens de wedstrijd tegen Volendam eerder dit jaar een boodschap aan de directeur: ‘Sar een boegbeeld voor altijd, maar als directeur de weg kwijt.’
Dit beeld past bij een Zweeds onderzoek met de titel: The Prevalence of destructive leadership behaviour. Daaruit blijkt dat een laissez-faire-leider op papier weliswaar een leidende positie inneemt, maar van de verantwoordelijkheden en de plichten afstand doet. Besluitvorming wordt vermeden, er is weinig aandacht voor het bereiken van doelen en er is nauwelijks bemoeienis met ondergeschikten, zo meldt de conclusie.
Destructief leiderschap bij Ajax
Wanneer een organisatie in crisis is, dan staat een leider een paar dingen te doen, schrijft Harvard Business Review in een artikel waarin het de vergelijking maakt met historische militaire leiders in oorlogstijd. Twee die hieruit springen zijn communiceren en besluiten nemen. Dat was precies wat er bij de Ajax-directie aan ontbrak.
Trainer Alfred Schreuder werd eerder geofferd, omdat hij niet het verwachte resultaat behaalde. Maar hem wegsturen was niet de enige oplossing. Zo waren er ook klachten over het technische hart en over het feit dat er na een jaar nog geen technisch directeur was, terwijl PSV binnen een paar maanden al een nieuwe invulling voor die positie had. Waar het binnen een organisatie niet botert, zal een volgende trainer tegen dezelfde problemen aanlopen. Zo werkt dat in een systeem, zoals een bedrijf als Ajax is.
Toegegeven, de vorige trainer, Erik ten Hag, had minder last van het grommel in de directiekamer en behaalde wel resultaat, maar toen zaten er meer juiste mensen op de juiste plek. Nu naast het vertrek van de technisch directeur een minder ervaren trainer is aangesteld, spelers naar andere clubs gaan en een belangrijk rvc-lid is opgestapt, stort het model in. En de leider vult deze gaten in de organisatie niet op, maar wacht af, waardoor de club stuurloos is.
Lees ook: Erik ten Hag begrijpt waarom het ene team bruist van de energie en het andere totaal niet
Edwin van der Sar communiceert slecht
Ook op communicatie is het leiderschap afwezig. Vrijwel elke leider weet: je kunt eigenlijk nooit te veel communiceren, alleen te weinig. Toch is dat wat Van der Sar juist deed.
Het lijkt er zelfs op dat hij angstvallig elke vorm van communicatie probeerde te vermijden. Of het nu ging om het drama rond Abdelhak Nouri, het steekincident rond Quincy Promes of om de piemelfoto’s van technisch directeur Marc Overmars, de directeur was onzichtbaar, aldus het AD. De raad van commissarissen grepen overigens ook niet in.
Soms trad de directeur onder druk wel naar buiten, maar dit was nooit zijn eerste reactie. Zo delegeerde hij de communicatie met de familie van Nouri en scheepte hij het publiek af in de zaak Overmars met een quote in het persbericht.
De interne communicatie kreeg volgens hem voorrang, maar als leider moet je oog hebben voor the whole system in the room. Iedereen moet worden geïnformeerd, door jou, anders gaan anderen ermee aan de haal.
Zo kon hij niet voorkomen dat na het vertrek van routinier Daley Blind een van de leden uit het technische hart, Klaas-Jan Huntelaar, in de media kon leeglopen. Daarop zag Blind zijn kans schoon om zijn visie op het verhaal breed te delen, waarmee de vuile was buiten kwam te hangen en nieuwe onrust binnen de club sloop.
Lees ook: Waarom de governance van Ajax al 25 jaar schuurt, piept en knarst
Vertrek Daley Blind vergroot onveilig gevoel
Uit het verhaal van Blind blijkt dat hij na jaren trouwe dienst aan de kant is gezet, zonder een gedegen afscheid. Dit is funest voor de veiligheid op de werkvloer. De achterblijvende spelers, die trouw zijn aan hun teamlid, zullen zich afvragen of hen eenzelfde lot wacht. Je kunt nog zoveel succes voor de club brengen, als je er niet meer toe doet, word je als vuil buiten de deur gezet.
De trainer had bij dit vertrek een grote rol, maar de directie had hier oog voor moeten hebben. Ze stond erbij en keek ernaar. Terwijl ‘we steunen elkaar’ nota bene een kernwaarde van de club is, zo staat in het jaarverslag.
De ambitie in het jaarverslag van Ajax spat ervan af. Aandeelhouders en supporters worden beloftes gedaan als: ‘Wij willen de beste zijn’; wij denken aanvallend’; ‘wij versterken elkaar’ en ‘wij tonen leiderschap’, staat er te lezen.
Of de ambitie uit het jaarverslag onder een nieuwe directeur kan worden waargemaakt is nog niet zeker. Eerst moet worden uitgezocht of het aan Van der Sar alleen ligt dat de prestaties tegenvallen en de communicatie misloopt. Ook andere directieleden waren hierbij. Waar het misgaat is het nooit naar een persoon terug te brengen, iedereen heeft dit laten lopen.
Lees meer over leiderschap:
- Louis van Gaal is al 71 jaar, maar verrassend modern als leider: 7 lessen voor managers
- Ceo’s zitten gevangen in hun topbaan, dat laat de sluiting van restaurant Noma goed zien
- Oud-PSV-directeur Toon Gerbrands: ‘Weg met Covey, in je gezin vind je alle antwoorden’
