Net voor de finish gestruikeld. Dat is tussen de regels door te lezen in het statement dat Blokker maandagochtend uitdeed. Moederholding Mirage Retail Group heeft surseance van betaling aangevraagd voor alle activiteiten van Blokker B.V. De vierhonderd winkels van de huishoudketen blijven voorlopig open, de webshop is dicht.
En dat terwijl ceo Pauline Boerman in een interview met MT/Sprout afgelopen juni nog vol optimisme vooruitblikte. Na jaren van verliezen zou Blokker volgens de topvrouw dit jaar voor het eerst weer zwarte cijfers schrijven. De keten lag op koers om 2024 met een omzet van 360 miljoen euro (+5 procent) en een positief ebitda van minimaal 4 miljoen euro af te sluiten, mogelijk meer.
Lees ook: Ceo Pauline Boerman: ‘Tijd om te laten zien dat Blokker wél bestaansrecht heeft’
De reden voor dat optimisme was de deal die een maand eerder met de Amerikaanse investeringsmaatschappij Gordon Brothers was gesloten, die tot een maximumbedrag van 35 miljoen euro liep. Genoeg om de groeiplannen te financieren en ondertussen ook de coronaschuld van 28 miljoen euro en een uitgestelde btw-betaling van 7,5 miljoen euro (over Q4 2023, red.) af te lossen.
Begin van het einde
Terugkijkend heeft die deal misschien het begin van het einde ingeluid, ziet Dirk Mulder, sectorbankier trade & retail bij ING. Hij vermoedt dat de nieuwe geldschieter de stekker eruit heeft getrokken. Gordon Brothers is gespecialiseerd in herstructureringen en bedrijfsliquidaties, ondernemingen in het nauw.
‘De lening was gekoppeld aan de voorraad van Blokker’, legt hij uit. ‘Met die voorraad als onderpand kon Gordon Brothers ruimhartiger zijn dan traditionele kredietverstrekkers, maar daar stonden strakke afspraken tegenover. Als de verwachte resultaten vervolgens uitblijven, denk ik dat het voor zo’n partij heel makkelijk is om te zeggen: ik stop ermee.’
Mulder omschrijft de deal met de Amerikanen als een ‘laatste strohalm’. ‘Blokker had geld nodig voor de inkoop en Nederlandse banken weigerden medewerking. Dan moet je wat, als bedrijf. Ik geloof echt dat de directie de omzetprognoses naar eer en geweten heeft opgesteld, maar ik denk ook dat er niet veel voor nodig was om aan de verkeerde kant van de streep uit te komen. En er was geen buffer meer om zulke tegenslagen op te vangen.’
Noodmaatregelen
Dat blijkt ook uit de verklaring van Blokker. Het bedrijf moest begin dit jaar op stel en sprong op zoek naar vers kapitaal. Dat geld had uit de geplande verkoop van Intertoys moeten komen, maar die deal klapte op het laatste moment. Ondertussen kwam het moment dat de kredietlijn met de Britse durfinvesteerder Hilco afliep, snel dichterbij. Tijdens de zoektocht naar een nieuwe geldschieter moest het bedrijf een aantal noodmaatregelen nemen, stelt Boerman, waarbij ‘directe liquiditeit boven voorraad en winstgevendheid’ werden gesteld.
Wat daarmee bedoeld wordt, wordt niet duidelijk, maar in de retail betekent dat meestal grootschalig uitverkopen. Snelle omzet, weinig marge. ‘Dit leidde samen met druk van de coronaschulden tot tijdelijke terugval in de bedrijfsresultaten en een acuut geldtekort’, aldus de topvrouw. ‘Afspraken om tijdelijk meer financiële ruimte te creëren, hebben tot op heden niet tot het gewenste resultaat geleid.’
Al werd Intertoys vorige maand uiteindelijk wel verkocht, aan het Belgische familiebedrijf Toychamp. Mulder weet niet of het verschil had gemaakt of die deal eerder was gevallen. ‘Ik denk dat het alleen uitstel van executie was geweest.’
Op eigen terrein ingehaald
Het rommelde namelijk al jaren bij de huishoudformule. Blokker is op eigen terrein ingehaald door Action, schetste Barbara Rijlaarsdam eerder in gesprek met MT/Sprout. Ze schreef een boek over het winkelbedrijf (Blokker: Hoe het imperium de familie ontglipt, 2018).
‘Action doet wat Blokker vroeger deed’, zegt ze. ‘Goedkoop en op grote schaal inkopen in Azië en meer en meer winkels openen om alles in te schuiven. Met een businessmodel gericht op omloopsnelheid en groei. Dat deed niemand nog in die tijd. De marges waren gigantisch, een artikel kon wel zeven keer over de kop gaan.’
Lees ook: Gaat retail-icoon Blokker V&D achterna? ‘Er moet nu niets meer misgaan’
Een model waarmee oprichtersbroers Jaap en Ab Blokker de gelijknamige keten volgens Rijlaarsdam groot hebben gemaakt. Ze namen de leiding in 1975 over van hun vader en bouwden er een retail-imperium met meer dan tien formules omheen. Intertoys, Bart Smit, Xenos, Leen Bakker en Marskramer – bijna de hele winkelstraat was van de familie.
Het is een van de redenen dat de problemen bij Blokker zo lang onopgemerkt bleven, denkt Jos Voss, journalist en strategisch adviseur bij JV-Insights en bijna twintig jaar retailwatcher voor Rabobank. ‘Binnen een groot concern kunnen tegenvallers bij de ene formule door de andere worden opgevangen.’
Minder marge pakken
Want ondertussen verschenen er kapers op de kust. Action kwam volgens Rijlaarsdam met precies hetzelfde model, met één belangrijk verschil: de bereidheid om minder marge op producten te pakken. ‘Waardoor ze klanten scherpere prijzen konden bieden dan Blokker. De broers waren gewend geraakt aan megawinsten en niet bereid om in te leveren. Dat, en het feit dat ze te laat op de online trein zijn gestapt, heeft Blokker op een enorme achterstand gezet.’
Een achterstand die onder de huidige eigenaar Michiel Witteveen – hij nam Mirage, toen nog de Blokker Holding, in 2019 over – voorzichtig werd ingelopen. Blokker werd gemoderniseerd en maakte een digitaliseringsslag. Er kwamen data- en voorraadbeheersystemen om alles door te meten en een webshop met koppelingen voor partners. Het winkelnetwerk werd kritisch tegen het licht gehouden en het assortiment ging op de schop. De focus kwam meer op het eigen merk te liggen, een strategie die ook veel supermarkten hanteren vanwege de hogere marges.
Maar daarmee bleef Blokker het volgens deskundigen op prijs afleggen tegen Action en Temu, op gemak tegen online spelers als Bol en Coolblue, en qua emotie en verrassing tegen Hema en Ikea. Een andere retailer die jarenlang kwakkelde, maar onder ceo Saskia Egas Reparaz helemaal terug is.
Lees ook: De geslaagde keuzes van Saskia Egas Reparaz voor Hema: ‘Een icoon maakt een comeback’
‘Vergeet ook niet hoe moeilijk het is om zo’n verandering binnen een retailbedrijf door te voeren’, zegt Jos Voss (JV-Insights). ‘Het plan van de directie had goede elementen, maar ik denk dat ze de complexiteit van het proces hebben onderschat.’ Mulder: ‘En vergeet ook de inflatie en kostenstijgingen niet.’
Krater in winkelstraat
Uitstel van betaling leidt in veel gevallen tot een faillissement. Mulder ziet mogelijkheden voor een doorstart in een afgeslankte vorm, met ‘honderd tot honderdvijftig van de beste winkels’. ‘Ik denk dat er nog steeds markt voor Blokker is. Maar vierhonderd vestigingen is te veel. Voor sommige locaties zijn de huren en personeelskosten te hoog.’
Op eigen kracht gaat zo’n doorstart volgens Voss niet lukken. Hij acht het ook niet reëel dat een concurrerende retailer Blokker inlijft. ‘Zo’n overname tot een succes maken kost tijd, geld en aandacht. Welke detaillist is bereid om zo’n risico aan te gaan? E-commercespelers die bijvoorbeeld azen op bepaalde vestigingen, kunnen ook direct naar de verhuurder stappen om contracten over te nemen. Daarvoor hoef je geen volledige overname te doen.’
Private equity biedt volgens Voss de beste kansen. ‘Bij een partij die gespecialiseerd is in herstructureringen, zoals H2 of Nimbus. Noodlijdende formules nieuw leven inblazen is hun vak. Maar ook hier geldt: dan hebben ze een goed plan nodig, managers die hun naam eraan willen verbinden en financiers die er geld in willen steken.’
Voor dat laatste kijkt Voss ook naar grote leveranciers als Brabantia en Philips. ‘Blokker is een belangrijk afzetkanaal. Wellicht zijn zij bereid om direct te investeren of de nieuwe eigenaar betere marges te geven.’
Mulder hoopt het. ‘Een faillissement zal best een krater in de winkelstraten slaan’, zegt hij. ‘Al denk ik dat de markt het wel kan opvangen. De ruim 3500 mensen die bij Blokker werken, vinden ook wel weer een nieuwe baan – de retail staat te springen om gemotiveerd personeel. Maar Blokker was er bijna, dat maakt het zo triest. Weer een stukje retailhistorie dat mogelijk verdwijnt.’
Lees ook: Nederlandse winkels Scotch & Soda sluiten per direct, wat ging er mis bij de modeketen?
