Een beetje oneerbiedig gezegd: Oscar Kneppers (57) gaat het kunstje herhalen. Nou ja, kunstje: ruim dertien jaar geleden richtte hij Rockstart op, de accelerator die wereldwijd meer dan 350 startups heeft voortgebracht en nog steeds volop draait.
Amsterdam Center for Entrepreneurship
Vorig jaar trokken de Amsterdamse universiteiten, hogescholen en academische ziekenhuizen Kneppers aan om hun gezamenlijke Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE) te gaan leiden.
Appeltje-eitje, gezien zijn legacy.
Maar dat is buiten de waard gerekend. De ondernemer die vóór Rockstart de mediamerken Emerce en Bright opzette, kwam niet om op de winkel te passen en jaarlijks twee cohorten met startups naar de bekende demodag te leiden.
Minder sexy dan Rockstart
‘Wat ik aantrof, was een prima incubator, misschien minder sexy dan Rockstart. Maar er zit zóveel meer potentie hier in kwaliteitsondernemingen dan de zoveelste startup bouwen die bij wijze van spreken aan de andere kant van de wereld goedkope pizzadozen bezorgt.’
Op de kop af een jaar na zijn aanstelling wil hij alvast wat prijsgeven over zijn plan. Een plan om honderden startups te bouwen op de Amsterdamse schatkamer aan onderzoek, creativiteit en potentieel ondernemerschap die voor hem openging. ‘Ik heb een half jaar met alles en iedereen gepraat hier. En ik heb niet eerst gevraagd: wat willen jullie? Ik heb bedacht: wat is hier nu werkelijk nodig, wat doet recht aan deze overvloed aan kennis en expertise?’
Iets nieuws na Origen en schapenwol
‘Na mijn vertrek bij Rockstart heb ik me in 2020 met Origen gestort op de revival van ambachtelijke maakbedrijven en vervolgens op een businessmodel voor het gebruiken van die miljoen kilo aan schapenwol die in Nederland wordt weggegooid. Laten we zeggen dat dat allebei niet lekker van de grond kwam. Ik wilde daarom iets nieuws doen, maar wél iets dicht bij de magie van het scheppen van iets nieuws, al had ik geen zin meer om helemaal bij nul te beginnen.’
Lees ook: Oscar Kneppers gaat maakbedrijven helpen: ‘Dit wordt misschien mijn laatste bedrijf’
‘Op een goed moment luisterde ik tijdens het hardlopen een interview met de Amsterdamse burgemeester Halsema en bedacht ik: natuurlijk, ik ga me nu ook eens professioneel inzetten voor de publieke zaak, voor Amsterdam! En je gelooft het niet: ik open thuis mijn laptop en ‘ping!’, de vacature bij ACE kwam binnen via een LinkedIn-update. Ik had bij ACE weleens in een jury gezeten en dacht: wat ze vragen, dat kan ik. Maar het was natuurlijk de vraag of ze me wilden.’
Caempus, voor academic entrepreneurs
Net als ooit Rockstart, de naam die Kneppers aanvankelijk had geclaimd voor een documentaire over startups, begint ook zijn nieuwe startupcommunity met een naam: Caempus. ‘Ik geloof in sterke merken, het bouwen van levendige gemeenschappen en het vertellen van een consistent verhaal.’ De letters ae in de naam Caempus staan voor Academic Entrepreneurs, en daarvan wil hij er flink wat uitnodigen om uit hun collegezalen en onderzoekslabs te komen.
200 startups per jaar
De grote lijn: als alle kennisinstellingen en de academische ziekenhuizen in Amsterdam hun krachten bundelen, ontstaat een fenomenale startupfabriek. Denk aan bijvoorbeeld StartHub van de VU, Startup Village of Demonstrator Lab van de UvA en de vele andere initiatieven rondom ondernemerschap. Die wil Kneppers onder de paraplu van Caempus brengen. ‘Ik wil uiteindelijk aan een grote familie van academic entrepreneurs bouwen die vanaf 2030 elk jaar 200 startups uitspint.’
‘Want weet je hoeveel onderzoeken hier in Amsterdam alleen al lopen? Ruim 11.000! Als nou maar één procent daarvan zou leiden tot een onderneming, heb je het al over 100 startups per jaar. En als die aanpak werkt, verdubbelen we dat aantal na een paar jaar.’
Bij zo’n ambitie komt ook geld kijken: van de allervroegste funding tot vervolgrondes om investeerders van buiten te verleiden om de spin-outs verder op weg te helpen.
Evergreen fonds van 150 miljoen
Ook wat dat betreft wil Kneppers het groot aanpakken: met een fonds van 150 miljoen euro, afkomstig van zijn academische aandeelhouders, maar ook van (regionale) overheidsfondsen, family offices en liefst ook een klein deel crowdfunding om de ‘buitenwereld’ te betrekken.
‘Het fonds hoeft niet binnen een jaar vol te zijn hoor, Caempus is een project van jaren. Maar ik denk dat het kan.’ Het fonds wordt zelfvoorzienend, een evergreenfonds. ‘De opbrengsten uit exits gaan we straks herinvesteren in de volgende startups.’
Dat Caempusfonds kun je het best vergelijken met een sovereign whealth fund, een staatsfonds zoals Noorwegen dat heeft, gericht op de lange termijn. ‘Als je alleen het private vc-model toepast, willen aandeelhouders vaak winst op relatief korte termijn en kweek je plofkippen. Dit academische fonds investeert in een andere vorm, een coöperatief model waarin alle stakeholders aan bod komen maar niemand dominante haast heeft. En in omvang mag het fonds voor academische ondernemingen doorgroeien naar een half miljard.’
Team van Yes!Delft, Techleap en The Next Web
Heel eerlijk: Caempus is op dit moment nog weinig meer dan een powerpointpresentatie waar Kneppers in een net opgeknapt universiteitsgebouw op het Roeterseiland doorheen swipet. Maar hij heeft het afgelopen halfjaar wel de top van zijn aandeelhouders erachter gekregen, en hun toezichthouders.
Hij bouwde ook al zijn team uit, met mensen die bijvoorbeeld Yes!Delft, The Next Web en Techleap op hun cv hebben. Pas in september, bij de start van het nieuwe academische jaar, gaat zijn nieuwe venture builder echt van start. Dan wordt ook duidelijk wie zich allemaal willen aansluiten bij zijn ambitie.
Alternatief voor gefragmenteerde startup-initiatieven
Wordt dat niet klunen door een politiek moeras, knokken tegen baasjes die hun eigen toko bewaken? ‘Ach, weet je wat het is? Ik hoor nergens bij. Ik zal nooit onderdeel van de universiteit of een academisch ziekenhuis zijn, net zo min als ik onderdeel ben van een investeringsmaatschappij. Ik spreek de taal niet, zie het gevaar niet en ga doorgaans mijn eigen gang. Maar ik zorg vooral voor een aantrekkelijk alternatief.’
‘Nu zijn al die ondernemerschapsprogramma’s zo gefragmenteerd, elk instituut heeft zijn eigen startupdorp of ondernemersinitiatief. Die moeten elk jaar met de pet rond, krijgen nooit écht de schaal en zichtbaarheid die ik van Caempus wel verwacht. Ik kan en wil niemand dwingen of overtuigen, maar maak het wel aantrekkelijk om mee te doen. Wat dat betreft werkt zo’n fonds als zwaartekracht. Elke faculteit, elke onderzoeker en student kan op de een of andere manier van Caempus gebruikmaken om als ondernemer te kunnen groeien. Het moet een begrip worden.’
Ventures bouwen rond academici
Kneppers ziet vooral geweldige mogelijkheden om het soort ondernemerschap en de creativiteit die hij het afgelopen jaar op de HvA-hogescholen zag te koppelen aan de vele briljante academici en gedreven studenten die onderzoek doen. ‘Van onderzoekers ondernemers maken, dat zal in een enkel geval lukken, maar dat zijn uitzonderingen. Je moet ze vooral vrijmaken door ze te helpen een team op te bouwen, geld op te halen en uiteindelijk een venture te bouwen. Vergelijk het met de muziekindustrie: denk jij dat Lady Gaga zelf haar tour plant?’
Die 11.000 onderzoeken is een schatting van een collega. Want: niemand houdt precies bij wat er in Amsterdam wordt onderzocht, en al helemaal niet of van dat onderzoek ook business valt te maken. ‘Ik verwacht niet dat onderzoekers nu ineens massaal op Caempus afkomen, daarom wil ik studenten inschakelen als onze scouts en onze vaandeldragers. Zij zijn soms ook betrokken bij onderzoek, we moeten ze erbij betrekken, stimuleren om te vertellen waar ze mee bezig zijn, zodat we zicht krijgen op wat er in huis is. Een Caempus Army of Students, zoiets. Ik zie het voor me.’
Thema’s waarin Amsterdam zich onderscheidt
Kneppers wil Caempus in beginsel inrichten rond zeven thema’s waarin Amsterdam zich echt onderscheidt van andere universiteitssteden in de wereld. ‘Misschien human centered AI, neuropsychologie of een breed thema als aging: iets waarmee je binnen afzienbare tijd resultaten boekt. Ik kan alleen een agnostisch systeem neerzetten, die keuze voor welke gebieden is aan anderen.’
‘Op dit moment zijn we de héle journey van een academic entrepreneur in kaart aan het brengen zodat we straks iedereen vooruit kunnen helpen of faciliteren: van de nieuwsgierige student en de ondernemende onderzoeker via het groeiende AI- of quantumbedrijf tot en met de teruginvesterende alumnus die na een exit de volgende generatie in het zadel wil helpen. Een incubator of een accelerator nemen in die reis maar een klein stukje voor hun rekening.’
Gedoe over IP voorkomen
Over business maken van onderzoek, ofwel kennisvalorisatie, wordt al decennia gedacht en gepraat. Het is ook een van de drie belangrijkste taken van kennisinstellingen, naast onderwijs en onderzoek. Maar vraag het aan ondernemers, en velen zullen klagen over hoe onbuigzaam universiteiten omgaan met hun IP.
In ruil voor hun kennis willen ze – terecht – een aandeel in academische startups. Maar vervolgens kan het mislopen als die startups zich via nieuwe geldrondes willen losmaken van hun vroege aandeelhouders. Hoe voorkomt Caempus gedoe over IP? ‘Gelukkig hebben we hier IxA, Innovation Exchange Amsterdam, een ontzettend goede club met veel juridische en financiële expertise die óók behoefte heeft aan een effectief kader, in plaats van maar te hopen dat er een onderzoeker bij ze binnenwandelt.’
Stanford in Amsterdam
‘We hebben in Amsterdam écht alle ingrediënten in huis om Caempus goed neer te zetten.’ Uiteindelijk ziet Kneppers als het werkelijke langetermijndoel dat Caempus gaat zorgen voor het Stanford-effect in Amsterdam. ‘Dat mensen zeggen: ik ga in Amsterdam studeren, want die en die bedrijven zijn dáár geboren, net als Google in Stanford. En dat alumni met succesvolle startups ook hier terugkomen als investeerders voor de volgende generatie academic entrepreneurs.’
Lees ook deze artikelen over accelerators en incubators:
- Jeroen Bertrams: val niet ten prooi aan accelerators, incubators en brokers
- Dit zijn de belangrijkste accelerators van Nederland
- Helft Nederlandse accelerators verlangt aandelen van startups
