Je kunt de familie Van Eerd in elk geval geen gebrek aan ambitie verwijten. Hun Koninklijke Jumbo Food Groep is de afgelopen vijftien jaar hard gegroeid. Supermarktketens Super de Boer, C1000 en Emté werden ingelijfd, de La Place-restaurants kwamen erbij, via investeringsmaatschappij Mississippi Ventures werd de helft van de aandelen van Hema verworven. Er kwamen plannen om van de tweede supermarktketen in Nederland ook in België een grote speler te maken.
Winst van Jumbo duikt omlaag
Groei, ja, alleen blijft de winst achter. Die daalt al drie jaar op rij en maakte in 2023 een wel heel grote duikvlucht: van 75 naar 22 miljoen euro, op een omzet van 11 miljard. Probeert de familie niet te veel ballen in de lucht te houden, vraagt merkendeskundige Paul Moers zich af?
De ‘zorgwekkende’ resultaten vragen volgens hem om focus. Op Hema en de Nederlandse tak van Jumbo, welteverstaan. ‘Dit is niet het moment om in een andere markt vol gas te geven.’ Retailstrateeg Bart Fischer van concept- en adviesbureau 7BFT vult aan: ‘Daar is ook helemaal geen geld voor.’
Dat besef is ook bij Jumbo ingedaald. Temeer omdat groeien in België lastiger blijkt dan gedacht, zegt ceo Ton van Veen tegen de Vlaamse krant De Morgen. De supermarktketen had grootse plannen bij het betreden van de markt in 2019: binnen vijf jaar moesten er honderd filialen zijn.
Dat was erg optimistisch, geeft de topman nu toe. Bij de presentatie van de jaarcijfers is aangekondigd dat het streefgetal wordt teruggeschroefd. Naar vijftig winkels, tegen eind 2025. Dat zijn er nu 33.
Zet Jumbo La Place in de etalage?
Qua focus luidt Moers’ tweede advies: doe La Place van de hand. Jumbo kocht de het horecabedrijf in 2016 uit de failliete boedel van V&D en heeft de boel volgens de merkendeskundige keurig rechtgetrokken. Het aantal restaurants is stabiel en de omzet steeg het afgelopen jaar, van 107 naar 134 miljoen euro. Al is La Place daarmee nog niet op het post-coronaniveau van 165 miljoen euro.
Maar de 70 restaurants blijven klein bier vergeleken met wat er op jaarbasis in de Jumbo-filialen wordt verdiend. Dat beaamt Van Veen. Tegen het FD: ‘De jaaromzet van La Place hadden we met onze supermarkten al op 5 januari binnen.’
Lees ook: Ton van Veen, de briljante onderhandelaar die mensen ‘ziet’
Zodoende houdt Jumbo het ‘strategisch belang’ van La Place opnieuw tegen het licht. Doorgaan, meer op afstand zetten of verkopen? Het bedrijf heeft al bijna 15 miljoen euro afgeboekt op de merkwaarde. Uiteindelijk is verkoop volgens Moers onvermijdelijk. ‘La Place moet een groeiversnelling maken en dat kost Jumbo nu te veel energie en tijd.’
Fischer is kritischer. Volgens hem is het horecabedrijf belangrijk voor het onderscheidend vermogen van de supermarktketen. ‘Jumbo zet sterk in op foodservice’, zegt hij. ‘Eten dat echt vers is, voor directe consumptie. Unieke producten. Met dat idee zijn de foodmarkten geïntroduceerd. Daarbij heeft Jumbo veel gehad aan La Place, en het assortiment van La Place. Als ze juist dat deel afstoten, lopen ze het risico hun propositie uit te hollen.’
Niet handig, want de super is al aan het zwalken, vindt hij. ‘Jumbo stond altijd voor wat daar de ‘7 zekerheden’ wordt genoemd: vlot winkelen, euro’s goedkoper. Tegenwoordig hebben ze moeite om daaraan te voldoen.’
En Hema? Niets aan veranderen, vinden de retaildeskundigen, omdat de familie Van Eerd daar geen operationele maar toezichthoudende rol heeft. Moers: ‘Met Saskia Egas Reparaz hebben ze een steengoede ceo.’
Hogere kosten, toch besparen
Wat op de resultaten drukt: Jumbo wordt volgens klanten te duur. De tevredenheidsscore over de prijs-kwaliteitverhouding daalde, van 63 procent in 2022 naar 57 procent in 2023. Dat is terug te zien in het marktaandeel. Ondanks elf nieuwe vestigingen leverde de supermarktgigant afgelopen jaar opnieuw in (-0,3 procent). Niet aan grootste concurrent Albert Heijn, maar aan kleinere prijsvechters als Dirk, Lidl, Nettorama en Vomar.
Lees ook: 6 redenen waarom de Lidl-formule werkt in Nederland
Het bedrijf moet volgens Moers terug naar de originele formule van oprichter Karel van Eerd: every day low prices. Maar ja, hoe doe je dat terwijl de kosten – voor personeel, voor huur, voor energie – aan alle kanten stijgen? Fischer: ‘Typisch een catch-22.’
Helemaal uitzichtloos is de situatie niet. Jumbo heeft een aantal knoppen om aan te draaien en doet dat in sommige gevallen al. De grote sportsponsorcontracten gaan één voor één de deur uit: de schaats- en wielerploeg, de Grand Prix van Zandvoort, zelfs kroonjuweel Max Verstappen. Funest voor de bekendheid van de gele grootgrutter? ‘Nee joh’, zegt Moers. ‘Dat merk staat als een huis.’
‘Jumbo mag weleens kritisch kijken naar de organisatie’, vervolgt hij. ‘Door al die overnames is een hoofdkantoor met een waterhoofd ontstaan. Mijn inschatting is dat 15 procent van de banen daar kan worden geschrapt.’
Technologie als oplossing
Het bedrijf lijkt zelf meer te geloven in een efficiencyslag. Bijvoorbeeld door distributiecentra te automatiseren en technologie als elektronische prijslabels in de winkels te integreren. Daar ziet ook Fischer de oplossing. ‘Jumbo is ontzettend snel gegroeid en heeft daarbij onvoldoende ingezet op het optimaliseren van processen. Daarop lag ook helemaal de focus niet. Dat wreekt zich nu, want concurrenten als Albert Heijn, Aldi of Lidl hebben dat wel op orde. Die zijn veel strakker georganiseerd.’
Slimme camera’s en andere technologieën moet ook helpen om de winkeldiefstal terug te brengen. Cruciaal, want een enorme kostenpost; het afgelopen jaar werd voor 100 miljoen aan producten gestolen.
Door de krachten te bundelen met de Europese inkoopcombinaties Everest en Epic hoopt topman Van Veen verder meer voordeel bij de inkoop te bedingen. Hij is niet bang om de confrontatie aan te gaan: in onderhandelingen over nieuwe prijsafspraken waren er weken geen producten van Mars en Nestlé in de schappen te vinden.
Last but not least keert de familie Van Eerd zichzelf dit jaar geen dividend uit. De vraag is ook waar dat geld vandaan had moeten komen. ‘Het zou bezopen zijn als ze dat wel hadden gedaan’, zegt Moers. ‘Het zou best kunnen dat de familie nog langer offers moet brengen.’
Lees ook: Hoe zou het nu gaan met de gevallen Jumbo-baas Frits van Eerd?
