Geen producten in de winkelwagen.
Bij de financieringsronde zijn de Duitse investeerders World Fund en Vorwerk Ventures ingestapt. Bestaande aandeelhouder Revent lapte ook bij. De nieuwe ronde komt ruim een half jaar nadat Farmless uit stealth mode kwam met de aankondiging dat het 1,2 miljoen euro had opgehaald voor zijn missie.
Die is ook best bijzonder. Er zijn meer startups en scaleups die zich hebben gestort op fermentatie als methode om microben op basis van suiker of andere landbouw- of restproducten eiwitten te laten maken. Die alternatieve eiwitten zijn hard nodig om dierlijke producten te vervangen in wat de eiwittransitie is gaan heten.
Maar Farmless, eerder dit jaar Startup van de Week op MT/Sprout, doet het net anders. Dat zit hem in de grondstof waarop zijn micro-organismen hun werk doen. Het gaat helemaal terug naar de bron om zijn eiwitten te maken: met schone elektriciteit, CO2, waterstof en stikstof produceert het een simpel soort alcohol waarop de bacteriën van Oners startup goed gedijen.
Anders gezegd: Farmless heeft nog geen vierkante centimeter landbouwgrond nodig om voeding te produceren. Grond die daarmee vrijkomt voor de biodiversiteit die CO2 vastlegt.
Voedsel onafhankelijk van landbouwgrond
‘Er zijn wereldwijd misschien vier of vijf andere bedrijven die voedsel produceren onafhankelijk van landbouwgrond’, zegt Oner, ‘maar wij zijn de enige die doen dat op een vloeibare basis.’
Niet geheel verrassend waren investeerders behoorlijk geïnteresseerd in zijn verhaal, toen hij aan zijn geldronde begon. ‘We zijn onmiddellijk nadat we uit stealth mode gingen heel gedisciplineerd een lange lijst afgegaan om uit te vinden wat de beste match is. En we hadden inderdaad veel keuze.’
Dat beide nieuwe aandeelhouders in Berlijn zijn gevestigd is min of meer toeval. En ook weer niet, gezien hun portfolio’s: Vorwerk zit bijvoorbeeld in de vleesvervangers van Planted en World Fund heeft Enough in zijn portfolio, de Schotse scaleup die in Zeeland een grote fermentatiefabriek heeft geopend.
Oner: ‘Het was cool om te zien hoeveel partijen mee wilden doen. De belangstelling was overweldigend terwijl het toch niet de makkelijkste omgeving was om in te fundraisen. Maar wat wij doen is ook best uniek: we koppelen voedsel los van landbouw, en daarmee los van alle onzekerheden die ook door klimaatverandering rond de landbouw ontstaan. We dragen bij aan voedselzekerheid.’
Functionele eiwitten als vlees-opvolgers
Toen we Oner in mei spraken, had hij het al over de eerste planeetvriendelijke, functionele eiwitten die straks geschikt zijn als ingrediënt voor vlees- of zuivel-‘opvolgers’. Dit bleek voor investeerders voldoende aanleiding om met verse funding een serieuze pilotbrouwerij te bouwen om op grotere schaal en met eigen apparatuur verder te ontwikkelen.
Daar komt ook een keuken bij, waar de eiwitten tot bruikbare ingrediënten worden doorontwikkeld. Oner wil daar ook partners uit de voedingsindustrie bij betrekken, en ziet voor zowel zuivel- als vleesvervangers mogelijkheden. ‘We hebben laatst een mayonaise gemaakt waarin we ei hadden vervangen. Dat was een mooi smeuïg product.’ Het zal vooral een kwestie worden van focussen: ‘Fijn als je zoveel kunt maken, maar het is beter om jezelf als startup restricties op te leggen.’
‘Tegelijkertijd werken we ook de economische modellen verder uit: onze productie is tamelijk energie-intensief, dan wil je ook kunnen voorrekenen bij welke energieprijs dit uitkomt, afhankelijk van waar je de grondstof maakt en waar je de brouwerij neerzet.’
Iedereen kan straks met zonnepanelen energiedragers zoals alcohol produceren. Het vervoer naar de fabriek zorgt dan wel nog voor CO2-uitstoot, maar productie dicht bij de afzetmarkt scheelt weer transport.
‘Ik ben natuurkundige: ik beschouw alles als opgeslagen energie. Een plant zet via fotosynthese hooguit 2 procent van de zonne-energie om in grondstof. Wij doen dat energetisch veel efficiënter’, zegt Oner.
De CO2 die Farmless bij het maken van zijn grondstof (in jargon de startvloeistof) vastlegt, is overigens niet de grootste winst voor het klimaat. ‘Nee, dat zit vooral in de landbouwgrond die we vrijmaken. Dat kun je teruggeven aan de natuur, die er gigatonnen aan CO2 in opslaat als je alles kunt laten groeien.’
Fabriek in Nederland is logisch
Gaan we eind volgend jaar de eerste Farmless burgers of shakes proeven? ‘Helaas, dat is wettelijk gezien nog niet mogelijk, zeker niet in Europa.’ Een tijd geleden kregen wel de makers van gecultiveerd vlees toestemming om op kleine schaal proeverijen te houden met hun eerste producten, maar voor de fermentatie zoals Oner die toepast, moet het hele regelcircus weer opnieuw worden gestart.
Moeten we straks dus naar Singapore of de VS om de eiwitrevolutie van Farmless te kunnen proeven? ‘Ik wil mijn fabriek in Nederland bouwen en ik ben best bereid me daarvoor in allerlei bochten te wringen’, zegt Oner. ‘Wat mij betreft is dit voedselinnovatie die ook de overheid en politiek moeten omarmen. Daar is niks links of rechts aan: met Wageningen en partijen als Unilever is Nederland een logische plek voor technologische innovatie waarmee we fantastische exportproducten maken. Vergelijk het met ASML in de hightechindustrie: alternatieve eiwitten vormen toch een businesscase waar niemand tegen kan zijn?’
Lees ook deze artikelen over de eiwitrevolutie:
- De plantaardige revolutie heeft perfect smakende vervangers nodig, en vooral coole merken
- Briljant: Oatly zet al zijn fuckups op een website (fckoatly.com)
- NoPalm Ingredients ‘brouwt’ een alternatief voor palmolie
