Startups die klimaatverandering helpen bestrijden hebben de wind mee, en niet alleen dankzij overheden die niet op hun handen willen blijven zitten terwijl de zeespiegel stijgt. Cleantech heeft ook de volle aandacht van investeerders die duurzame doelen willen realiseren door nieuwe bedrijven te laten groeien. ‘It’s time to unf**k the planet‘, stelt Lowercarbon Capital, een fonds waarmee de beroemde Amerikaanse vc Chris Sacca investeert in CO2-stofzuigers en elektrische vliegtuigen.
25 miljardairs waaronder Bill Gates en Jeff Bezos verzamelden 2 miljard dollar voor Breakthrough Energy Ventures, een investeringsfonds dat tot nu toe geld stak in 40 startups. De recente SPAC-manie doet er nog een schepje bovenop, waardoor bedrijven als QuantumScape (batterijen), Lucid (elektrische auto’s) en Proterra (elektrische bussen) met een goedgevulde portemonnee hun cleantech-ambities kunnen waarmaken. Ook het van oorsprong Nederlandse laadbedrijf EVbox wil via zo’n SPAC naar de beurs.
In Nederland gaat het er iets minder ruig aan toe (los van de koersexplosie die Fastned onlangs meemaakte). Maar dankzij een bruisende hightech-industrie, incubators en investeerders als Koolen Industries (o.a. Hardt Hyperloop, Elestor) en Invest-NL (Dott), zijn cleantech-ondernemers ook hier niet meer weg te denken. Deze vijf zitten in de voorhoede:
1. Skoon
Festivals, bouwterreinen en filmsets waar dieselgeneratoren zwarte rookpluimen uitspuwen, dat kan anders, vindt Skoon. Oprichters Peter Paul van Voorst tot Voorst en Daan Geldermans studeerden Delft Maritieme Technologie, waar ze een concept bedachten met verwisselbare accu’s voor schepen. Na een kortstondig avontuur met hardware (batterijcontainers), maakte Skoon een pivot naar software, met een online marktplaats voor mobiele (elektrische) energiebronnen voor de zakelijke markt.
Eigenaren en producenten zoals Wattsun en Greener kunnen de opbrengst van hun batterijen en waterstofgeneratoren vergroten door ze via Skoon uit te lenen. Het platform zorgt ook ondersteunende diensten zoals betalingen, monitoring en het koppelen van systemen met dienstverleners die vraag en aanbod van stroom balanceren. Prominente aandeelhouders in Skoon zijn cleantech-baron Kees Koolen, die als ex-CEO van Booking.com natuurlijk ook de platformeconomie goed in de vingers heeft, en scheepsbouwer Damen Shipyards.
2. Incooling
Hoe meer YouTube en Zoom we gebruiken, des te harder datacenters – al dan niet met met wind opgewekte – energie slurpen. Op de High Tech Campus in Eindhoven, niet ver verwijderd van chipgiganten zoals ASML en NXP, werkt de Nederlandse startup Incooling aan een manier om die stroomrekening omlaag te krijgen. Datacenters kunnen restwarmte verkopen aan andere bedrijven, maar Incooling pakt het probleem dichterbij de bron aan: door de chips in servers slimmer te koelen.
Incooling brengt het afvoeren van warmte, waar nu nog vaak enorme ventilatoren aan te pas komen, terug naar de schaal van individuele processoren. Die CPU’s worden voorzien van koelvloeistof, die verdampt als ze warm worden. Dat voorkomt niet alleen oververhitting, het schroeft de prestaties van chips ook op, claimt Incooling. De tecbniek werd uitgedokterd bij deeltjesversneller CERN, door ASML en Philips naar Nederland gebracht, waarna startup-accelerator HightechXL er een nieuwe startup voor uit de grond stampte.
Na de eerste geslaagde pilots is het wachten op de eerste echte klanten. Maar dankzij een samenwerking met de Franse datacenter-gigant SPIE (48.000 medewerkers) lijkt dat een kwestie van tijd.
Lees ook: Deze Eindhovense startup houdt datacenters koel
3. PlantLab
Verticale groentekweker PlantLab wil de voedselketen veel efficiënter maken. In de vertical farms van PlantLab krijgen groenten en kruiden precies de juiste hoeveelheid licht, CO2 en voedingstoffen, terwijl 95 procent van al het water wordt hergebruikt. Het resultaat is een milieutechnisch kleinere voetafdruk dan biologisch gekweekte groente, zei CEO Michiel Peters vorig jaar tegen MT/Sprout. Het bedrijf uit Den Bosch had toen net een investering van 20 miljoen euro opgehaald, waarmee 10 verticale boerderijen kunnen worden gebouwd.
Die boerderijen lenen zich ook voor stedelijke gebieden, waardoor sla en en basilicum minder ver hoeft te reizen naar de supermarkt. Een paar maanden geleden opende PlantLab zijn eerste verticale boerderij in de VS, in een voormalige batterijfabriek nabij het centrum van de stad Indianapolis (Indiana). In Nederland verkoopt PlantLab zijn groente (via het merk Plant Paradise) sinds eind vorig jaar ook via bezorgsupermarkt Picnic.
Zo is PlantLab een van de koplopers in de verticale farming-revolutie, naast soortgenoten als Growx (Nederland), Freight Farm (VS) en Infarm, een Duitse speler die afgelopen maand tot unicorn werd gebombardeerd. In die technologische wedloop gooit PlantLab niet alleen groeigeld in de strijd, maar ook de patenten die het bedrijf in 74 landen registreerde. PlantLab vermoedt dat meerdere – niet bij naam genoemde – concurrenten dat intellectueel eigendom overtreden.
Lees ook: PlantLab krijgt 20 miljoen om voedselketen ‘radicaal te verkorten’
4. Skytree
Haal CO2 uit de lucht en je kan het broeikasgas een nieuwe, en misschien wel winstgevende bestemming geven. Makkelijker gezegd dan gedaan, blijkt in de praktijk. Het opschalen van carbon tech is zo’n complexe uitdaging dat Elon Musk 100 miljoen dollar (‘s werelds grootste prijsvraag) overheeft voor ondernemers die erin slagen om op grote schaal CO2 uit de atmosfeer te halen.
Skytree lijkt alvast een potentiële Nederlandse inzending voor die prijs. De startup is een spinoff van het Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA), waar in jaren ’90 een technologie werd ontwikkeld om CO2 die door astronauten wordt uitgeademd af te vangen. Die ruimtekennis past Skytree ook toe in een eerste commerciële product, waarmee het de lucht filtert in de cabine van auto’s (Skytree verdiende tot nu toe 1,2 miljoen euro met proof of concept-opdrachten van autofabrikanten). Bijkomend voordeel is dat de airconditioning van een elektrische auto minder hard hoeft te werken, waardoor zo’n batterij-auto volgens Skytree tot wel 20 procent meer bereik krijgt.
Maar de Yes!Delft- en Startupbootcamp-alumnus ziet nog veel meer markten voor CO2. Als grondstof voor (recyclebare) plastic, synthetische brandstof of cement bijvoorbeeld, en als voedingstof voor planten(kassen). Daar valt meer winst te behalen dan bij het ondergronds opslaan van CO2, stelt Skytree. En het kan er nog mooi uitzien ook, bewees kunstenaar Daan Roosegaarde al, die met zijn Smog Tower CO2 transformeerde in sierraden.
5. Powernest
Ingenieur Alexander Suma vertoefde voor promotieonderzoek een tijdje in een warm Miami, waar hij zich verbaasde over de op volle toeren draaiende airconditioning in hotels en restaurants. Waarom halen we al die energie niet uit de directe omgeving? Suma bedacht een systeem om hoogbouw te voorzien van windmolens en zonnepanelen, de Powernest.
Dat is geen gangbare (hoge) windmolen, maar een relatief platte module met een kleine cilinder die met windkracht elektriciteit produceert. De vorm van de metalen ombouw zorgt ervoor dat de wind nog wat harder langs de molen wordt geperst. Bovenop is ruimte voor zonnepanelen. Met een of meer modules kun je in theorie alle bewoners van een gebouw (van minimaal 5 verdiepingen hoog) van stroom voorzien, en van het gas af helpen.
Met zijn bedrijf IBIS Power installeerde Suma tot nu toe drie Powernests, bovenop flats in Utrecht en Rotterdam en op een bedrijfspand in Katwijk. De orderportefeuille is de komende tijd goed gevuld met ruim driehonderd aanvragen. Het enige dat de groei volgens Suma nog in de weg staat zijn Nederlandse bouwregels.
