Wat Jelle Prins, medeoprichter van Cradle, maar even gezegd wil hebben: hoe mooi is het dat alle finalisten startups zijn op het gebied van sustainability? Gerund door ondernemers die niet (alleen) voor het grote geld gaan, maar oplossingen zoeken voor grote duurzame vraagstukken van deze tijd. Prins: ‘Het denken van Rutger Bregman schiet steeds meer wortel. Het idee van morele ambitie. Dat is ook onze motivatie.’
Terug naar de bokaal in zijn handen, die hij donderdagmiddag op het kantoor van MT/Sprout kreeg uitgereikt. ‘Ja, trots op natuurlijk. Onze eerste prijs ooit. Die krijgt een ereplek op ons nieuwe kantoor in Amsterdam.’ De startup heeft een tweede thuishaven in Zürich. Het team telt inmiddels veertig mensen.
‘Volgende Nederlandse unicorn’
Een eiwit ontwerpen en verkopen moet net zo makkelijk worden als het lanceren van een app, vindt Cradle. Het bedrijf past generatieve AI (denk ChatGPT) toe op het ‘bouwen’ van eiwitten voor onder meer de farmaceutische en voedingsindustrie. Dat maakte grote indruk op de jury van de Startup van het Jaar-award.
Die bestond dit jaar uit Thijs Verheul (founder United Wardrobe), Jacqueline van den Ende (Carbon Equity), Jarell Habets (Shypple, Startup v/h Jaar 2019), Dagmar van Ravenswaay Claasen (LUMO Labs) en Robert Verwaayen (Keen Venture Partners).
Juryvoorzitter Philip Bueters: ‘Wat Cradle doet, kan een geweldige impact op de wereld hebben. Of het nu gaat om het versneld ontwikkelen van medicijnen, biochemie of de eiwitten die de volgende generatie vleesvervangers vormen.’
Prins en medeoprichters Stef van Grieken, Elise de Reus, Harmen van Rossum en Eli Bixby – een team van zwaargewichten – gaan hard met 33 miljoen euro aan funding en klanten als Johnson & Johnson, Twist en Arkeon.
‘Het cv van Jelle en zijn co-founders, die onder meer bij Uber en Google werkten, is indrukwekkend’, zegt Bueters. ‘Dat wordt nog aangevuld met andere founders die de echte experts in bio-engineering zijn. Combineer dat met het tempo dat ze maken, de betalende klanten die het product bijna uit hun handen trekken en het is duidelijk dat we niet om Cradle heen konden als winnaar van 2024. Dit kan zomaar de volgende Nederlandse unicorn worden.’
Makkelijk was het jury-oordeel niet. De winnaar laat drie sterke concurrenten achter zich, die eerder uit een shortlist van twaalf genomineerde startups waren geselecteerd. Naast Cradle zijn dat Agurotech, Farmless en tex.tracer. Laatstgenoemde kwam met publieksstemmen in de finale. Bueters: ‘Stuk voor stuk zetten ze hun schouders onder een duurzamere wereld waarin we ons op een houdbare manier voeden, kleden en gezond blijven.’
We stellen de runners-up in willekeurige volgorde aan je voor.
Agurotech
Joëlle van den Brand en Lilia Planjyan willen de landbouw met de inzet van data en sensoren toekomstbestendig maken. De realtime metingen van hun startup Agurotech maken precisielandbouw mogelijk, wat onder meer een hoop water belooft te besparen.
Klanten die hun irrigatiesysteem aan de software van Van den Brand en Planjyan koppelen, zijn grote jongens als PepsiCo, Lamb Weston, Agrifirm en het RIVM. Agurotech haalde vorig jaar 1,5 miljoen op om het platform door te ontwikkelen en door te groeien buiten de 15 landen waar het al actief is.
Een goede businesscase voor zowel startup als de boer, vindt de jury, die het ook kan waarderen dat de founders al ondernemerservaring hebben. Planjyan deed in 2020 al een gooi naar de titel Startup van het jaar met kledingverhuursite Spinning Closet. Verheul: ‘Ze doen iets waar de boeren blij van worden en de wereld beter.’
Farmless
Adnan Oner heeft een andere visie op de landbouw van de toekomst. Met Farmless brouwt hij voedingseiwitten waar geen centimeter grond aan te pas komt, in de hoop dat een deel van die grond aan de natuur teruggegeven kan worden. Farmless heeft weinig meer nodig dan meer schone elektriciteit, CO2, waterstof en stikstof. Daarmee wordt methanol gemaakt waarop bacteriën goed gedijen en zelfs in de meest barre gebieden voedzame eiwitten kunnen produceren.
Een oplossing voor een groot probleem, waaraan nog bijna niemand werkt, ziet de jury. Met een visie van Elon Musk-achtige proporties (denk vooral SpaceX en Neuralink en vergeet even zijn persoon). Hoe dan ook krijgt Jarell Habets ‘kippenvel’ van het inspirerende verhaal van Oner.
Ook investeerders lopen er warm voor. Eind december haalde Farmless nog 4,8 miljoen euro op om zijn eerste pilotbrouwerij te bouwen, mét keuken waar de eiwitten tot bruikbare ingrediënten worden doorontwikkeld. Die moeten tegen 2027 beschikbaar komen voor de voedingsindustrie.
Lees ook ons interview met Farmless: ‘Wij koppelen voedsel los van landbouw’
Tex.tracer
Een duurzamere mode-industrie begint bij transparantie in de keten. Daarvoor zorgt het platform van tex.tracer, dat de herkomst van een kledingstuk digitaal in kaart brengt. Ervaren modeprofessionals Jolanda Kooi en Bart Westerman halen op basis van input van hun klanten alle noodzakelijke gegevens op bij (toe)leveranciers.
Na een reeks checks wordt de data met behulp van blockchaintechnologie vastgelegd en inzichtelijk gemaakt op een dashboard. Inmiddels is de reis van meer dan 40 miljoen producten digitaal in beeld gebracht. Tegen 2030 moeten dat er 10 miljard zijn. Daarmee speelt tex.tracer in op een ontzettend actueel probleem: Europese wetgeving verplicht grotere bedrijven om over hun duurzaamheidsprestaties te rapporteren, te beginnen over boekjaar 2024.
De jury voorziet dat de startup merken veel rompslomp uit handen neemt en daarmee weleens heel groot zou kunnen worden. Het gaat al de goede kant op: inmiddels maken ruim honderd mode- en textielbedrijven gebruik van de software, van Karl Lagerfeld tot Zeeman.
