Startup-mascotte prins Constantijn verklaarde dit weekend op Twitter dat hij nooit meer deel zal nemen aan panels die enkel uit mannen bestaan. De actie leverde hem veel positieve reacties op van mensen die vinden dat te veel panels bij ondernemersfeestjes uit mannen bestaan. Anderen menen dat vrouwen zelf meer op de voorgrond moeten durven treden. Ze zouden wel worden uitgenodigd, stellen zij, maar vrouwen zeggen vaker ‘nee’ dan hun mannelijke collega’s.
De oververtegenwoordiging van mannen in de zakenwereld zorgt er in ieder geval voor dat vrouwen het moeilijker hebben om groeigeld op te halen. Investeerders, vaak mannen, stellen hun geslachtsgenoten andere vragen dan vrouwen. Mannen krijgen vaak vragen voorgeschoteld als ‘hoe ga je winnen?’, terwijl vrouwen het moeten doen met vragen als ‘hoe voorkom je dat je verliest?’. Het gevolg: door vrouwen geleide startups haalden afgelopen jaar slechts 2,2 procent op van al het investeringsgeld.
Genderparadoxen
Nieuw onderzoek van de Universiteit van Wisconsin (Verenigde Staten) en de Universiteit van Los Andes (Colombia) laat zien dat vrouwelijke leiders niet alleen externe tegenwerking – dus in de panels en bij VC’s – ondervinden, maar ook binnen hun eigen organisatie. De onderzoekers keken hier naar de zogeheten “genderparadoxen” waar je als vrouwelijke leider mee te maken krijgen.
Uit eerdere onderzoeken bleek al dat van vrouwelijke leiders wordt verwacht dat ze zowel warm en aardig zijn als bekwaam en taai. Werknemers verwachten dit veel minder van mannelijke leiders, die vooral kracht moeten uitstralen. Het liefst hadden de onderzoekers gezien dat dit niet zo was, maar de percepties zijn zoals ze zijn. De onderzoekers wilden daarom weten: hoe gaan vrouwen in topfuncties hiermee om?
Om dat te onderzoeken, hielden de researchers een kwalitatief onderzoek onder 64 vrouwelijke senior-leiders uit 51 verschillende organisaties in de Verenigde Staten. De onderzoekers deden diepte-interviews met ceo’s, algemeen managers en leidingevenden uit verschillende branches.
De studie, waarover de onderzoekers berichten op Harvard Business Review, leidde tot vier paradoxen waar vrouwelijke leiders vaak mee te maken krijgen.
Paradox 1: veeleisend én zorgzaam
Van de vrouwelijke leiders werd verwacht dat ze zowel zorgzaam waren als dat ze hoge eisen stelden aan hun personeel. Zo was er een HR-professional die vertelde dat ze een project waar veel scepsis binnen de organisatie over was toch doorzette, omdat ze erin geloofde. Het werkte. De feedback die ze achteraf kreeg, was echter dat ze intimiderend kon zijn. Zou ze die feedback ook gekregen hebben als ze een man was geweest?
Paradox 2: gezaghebbend, maar participatief
Een andere paradox waar vrouwen in leidinggevende functies mee te maken kregen, was de verwachting tegelijkertijd gezaghebbend en participatief te zijn. Als leider straal je gezag uit, dus de vrouwelijke leiders leerden om “harder te worden”, “luider te spreken” en “daadkrachtig te handelen”. Ze wilden echter voorkomen dat ze arrogant overkwamen. Door hun eigen zwakheden te erkennen en met anderen samen te werken, probeerden de vrouwen dit op te lossen.
Paradox 3: opkomen voor jezelf én de ander
Ook werd verwacht van vrouwelijke leiders verwacht dat ze zich zowel voor hun eigen doelen als voor die van anderen sterk maakten. Een manager bij een accounancybedrijf besloot vooral in te zetten op de ander. Ze deelde haar informatie met anderen, maar merkte dat ze geen informatie hiervoor terugkreeg. Een andere vrouwelijke leider kwam juist vooral voor haar eigen doelen op, maar werd daardoor bijna uit haar functie gezet omdat ze te aggresief zou onderhandelen met interne belanghebbenden.
Paradox 4: afstand behouden en tóch benaderbaar zijn
De laatste paradox was dat vrouwelijke leiders afstand dienden te behouden tot het personeel, maar dat er ook van hen als vrouw verwacht werd dat ze benaderbaar waren. Veel vrouwelijke leiders bleken hier moeite mee te hebben. Om professioneel over te komen, behielden ze een afstand tot andere werknemers. Hierdoor werden ze gezien als “serieus” en “professioneel”, maar ook als “egocentrisch” en “stijf”. Een van de geïnterviewden vertelde dat ze zich doordeweeks ietsje formeler dan de rest kleedde, terwijl ze op vrijdag juist erg informeel gekleed door het leven ging. Hierdoor probeerde ze aan beide verwachtingen te voldoen.
Oplossingen
De onderzoekers komen ook met enkele suggesties die vrouwelijke leiders op basis van hun onderzoek kunnen gebruiken om het probleem met de genderparadoxen op te lossen. Zo zouden vrouwen zich per situatie moeten aanpassen qua rol. Dus het ene moment voor jezelf opkomen en het volgende moment voor de ander. Ook stellen de onderzoekers dat het handig is om eerst aardig te zijn en later pas eisend. Zo bouw je relaties op, om mensen vervolgens met een goed gevoel voor je aan het werk te zetten.
Zoeken naar een win-win-situatie is een andere oplossing om de paradox te overwinnen. Leg uit dat jij door het behalen van jouw doelen ook die van een ander kan laten uitkomen. Ook handig is om taai te zijn als het om uit te voeren taken gaat en zacht als het om menselijke relaties gaat. Een laatste optie die de onderzoekers aandragen, is die van het veranderen van het frame. Zo kun je kwetsbaarheid laten overkomen als kracht, door te stellen: ‘Ik weet het antwoord op die vraag niet, maar ik zal erachter komen’.”
