Bij slimmer denken we vaak automatisch aan productiviteit, efficiëntie en ‘meer doen in minder tijd’. Eerder schreef ik ook al over hoe slimmer ontspannen bij kan dragen aan slimmer werken. Onderwerpen waar we minder snel aan denken in dit kader zijn spel en creativiteit.
Wat is de verhouding tussen speelsheid/creativiteit en slimmer werken? En hoe zorgt het voor hogere productiviteit?
Maar eerst, wat is speelsheid?
De definitie die in de literatuur gehanteerd wordt voor speelsheid is ‘the predisposition to frame (or reframe) a situation in such a way as to provide oneself (and possibly others) with amusement, humour, and/or entertainment’.
Speelsheid is dus een houding, een karaktertrek waardoor je situaties met humor kunt inzien en entertainment zoekt in alledaagse dingen.
Historicus Johan Huizinga schreef het al in 1938: ‘Spelen geeft het leven zin.’ Hij noemde ons de Homo ludens: de spelende mens. Maar ondanks dat spelen in de aard van de mens zit, groeien kinderen er vandaag de dag steeds minder mee op.
In zijn boek De meeste mensen deugen beschrijft Rutger Bregman de alarmerende trend van het alsmaar bezighouden van kinderen met huiswerk, sport, muziek, toneel, bijles, examentraining etc. Door die trend blijft er te weinig tijd over voor spelen in de breedste zin van het woord: de vrijheid om je eigen nieuwsgierigheid te volgen.
Als dat speelse karakter bij kinderen al nog maar nauwelijks aanwezig is, hoe moet het dan met ons volwassen? En waarom is het zo belangrijk om daar als werkgever tóch op te focussen?
Speelsheid draagt bij aan…
• meer werkgeluk
Spelen zit dus in de aard van de mens. Betekent dat dan ook dat we gelukkiger zijn op werk als we de kans hebben om te spelen? Kijkend naar enkele modellen voor werkgeluk lijkt dat zeker het geval te zijn.
Neem het PERK-model (Purpose, Engagement, Resilience & Kindness) van de Universiteit van Berkeley waarbij een van de elementen die genoemd wordt om ‘Engagement’ te vergroten speelsheid is. Of het P3F-model (Purpose, Flow, Fun & Friendship) waarbij ‘Fun’ een van de pijlers is.
Onderzoek naar de verhouding tussen speelsheid en werk bevestigde eveneens het positieve effect van speelsheid op werkplezier.
• betere prestaties
Uit diverse onderzoeken is gebleken dat een grote mate van werkgeluk (waar speelsheid zoals we zagen aan bijdraagt) een positief effect heeft op de prestaties van werknemers.
Interessant is ook wat Bregman hierover schrijft: ‘Het fascinerende is dat de slimste dieren, zoals apen en olifanten, ook het meest speelse gedrag vertonen.’
Marijne Vos en Ben Kuiken, auteurs van Het grote fröbelboek voor adviseurs, stellen in een interview met het AD dat wanneer mensen hun werk te serieus nemen, en dus te weinig speelsheid ervaren, het ook meteen goed mis kan gaan. Het voorbeeld dat ze daarbij aanhalen is de welbekende toeslagenaffaire.
• meer creativiteit
Speelsheid heeft een positief effect op creativiteit, blijkt uit onderzoek. Logisch ook wel, want speelsheid vindt plaats in de rechterhersenhelft. Dezelfde hersenhelft als waar creativiteit wordt ontwikkeld.
Het ontwikkelen van de rechterhersenhelft is iets waar we volgens Daniel Pink, auteur van het boek A whole new mind wel iets meer op zouden mogen focussen. Hij durft zelfs te stellen dat mensen die meer gebruik maken van hun rechterhersenhelft de toekomst zullen domineren. In de kenniseconomie van de afgelopen eeuw was met name de linkerhersenhelft relevant.
Maar precies het werk dat we met onze linkerhersenhelft doen, is ook het werk dat door automatisering en robotisering steeds minder relevant wordt. Volgens Pink zijn we inmiddels beland in ‘The Conceptual Age’, waar innovatieve mensen met een gezonde dosis empathie het meest waardevol zijn voor de samenleving.
5 tips om speelsheid en creativiteit te bevorderen op de werkvloer
1. Gebruik serious gaming om nieuwe skills aan te leren
In verschillende vakgebieden wordt al veelvuldig gebruik gemaakt van serious games om nieuwe vaardigheden aan te leren of te oefenen met bepaalde situaties. Zo oefenen brandweerlieden met simulatiespellen om in lastige situaties adequaat te kunnen handelen. Leerzaam én leuk.
Lees ook: 5 tips om verder te komen met business games
2. Beloon speelsheid in plaats van het af te straffen
In veel werkomgevingen wordt professioneel gedrag gestimuleerd en speels gedrag bekritiseerd. Zonde, want die speelsheid is juist zo belangrijk voor het ervaren van werkgeluk en algemeen welbevinden. Gelukkig kunnen ook volwassenen die zichzelf niet als speels zouden omschrijven deze kwaliteit ontwikkelen. Maar dan is het natuurlijk wel zo fijn als dat ook gewaardeerd wordt door collega’s, en meer in het bijzonder: door leidinggevenden.
3. Vergamify je kantoor: introduceer de tafeltennistafel
Vergamify je kantoor net als Google. Een fysiek spel als tafeltennis of tafelvoetbal is een ideale manier om werknemers een laagdrempelige manier te bieden om op dagelijkse basis even te spelen. Extra positief natuurlijk als je als manager het goede voorbeeld geeft en af en toe een potje meedoet.
4. Verwerk terugkerende spelelementen in meetings of calls
Een makkelijke manier om speelsheid en creativiteit te introduceren op de werkvloer is om er een gezamenlijk iets van te maken. Denk aan speelse energizers in lange calls of een wedstrijd wie het meest ongebruikelijke woord op een casual manier kan laten vallen in een meeting. Onthoud hierbij: het hoeft niet kinderachtig, maar wel fun.
5. Gun werknemers een aantal uur per week waarin ze niet productief hoeven te zijn
In een creatieve flow komen kost tijd. Tijd die je niet hebt als je agenda vijf dagen per week van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat is volgepland met meetings. Gun je werknemers daarom de flexibiliteit om af en toe een paar uur niet productief te zijn. Om gewoon dat creatieve brein even te laten doen wat het wil.
Wat extra aandacht voor creatief rechargen, leidt zo al snel tot meer creativiteit, positiviteit en productiviteit.
Lees meer columns van Hidde de Vries:
- Elon Musk twittert zich een ongeluk, daarin zit een marketingles voor ondernemers
- Remote werken vanuit de tropen, waar moet je rekening mee houden?
- De metaverse voor dummies (en wat jij ermee kunt als werkgever)
