Werkstress voorkomen: zo pak je dat aan binnen je bedrijf

Veel bedrijven hebben deze week extra aandacht voor werkstress. Het is namelijk de Week van de Werkstress. Dit jaar met als focus: mentale kracht. Het is goed dat bedrijven aandacht besteden aan onderwerpen als werkstress en de tegenhanger daarvan (mentale kracht). Ik verbaas me over het feit dat bedrijven denken dat een week het verschil gaat maken.

Werkstress serieus probleem

Werkstress is een serieus probleem. In 2018 gaf ruim 37 procent van de werknemers aan dat werkstress de voornaamste oorzaak was van hun werkgerelateerd verzuim. Mentale kracht is daarmee een serieuze noodzaak. Dat tackle je niet in een week.

Het verminderen van de werkstress binnen je organisatie vraagt om structurele veranderingen. Het vraagt om verlegging van de focus op behandelen naar een focus op preventie. En het liefst eem focus op amplitie: het versterken van het welbevinden en het functioneren medewerkers.

Van curatie naar preventie

Nog teveel organisaties grijpen pas in als het al te laat is. Werknemers in een burn-out of met serieuze psychische klachten belanden bij de bedrijfsarts en moeten naar huis om te herstellen. Deze aanpak, gericht op herstellen, is volledig gedateerd. En uiterst kostbaar.

In de basis wil je als bedrijf je focus verleggen van behandeling en kosten maken naar preventie. Zo’n Week van de Werkstress is in dat kader wel behulpzaam. Werknemers worden weer even bewust gemaakt, geïnspireerd en gemotiveerd om hun werkwijze en levensstijl te verbeteren.

Maar met een week ben je er absoluut nog niet. En als het bij die ene week blijft, is het echt verloren tijd.

Rust als essentiële factor

Harvard Business Review schreef al in 2016 dat mentale veerkracht veel meer wordt bepaald door hoe je ontspant, dan door hoe je maar doorgaat. We werken niet teveel, we laden te weinig op. Binnen het preventiebeleid van organisaties zou meer aandacht mogen zijn voor de herstelmomenten van de werknemers.

Het model dat ik ontwikkelde en hier goed op aansluit is het energy mindset quadrant, een afgeleide van het energy model van onderzoekers Tony Schwartz en Jim Loehr. Alleen iets minder Amerikaans en praktischer in mijn ogen.

Het model gaat uit van je hoeveelheid energie en de kwaliteit van je mindset. Als je die twee tegen elkaar wegzet, krijg je vier zones.

In onze drukke en prestatiegerichte maatschappij bevinden we ons een groot deel van de dag in de bovenste twee zones, waar de energie hoog is. Lukt het je om je mindset positief te houden, dan bevind je je in de performance zone. Heb je te maken met een negatievere mindset, dan zul je meer neigen naar de irritatie zone. En als je niet oppast kan je zelfs in de burn-out zone belanden.

De enige manier om ervoor te zorgen dat werknemers binnen je organisatie kunnen blijven presteren zonder te vaak of te diep aan de linkerkant van het kwadrant te belanden, is door te zorgen dat ze voldoende opladen. Voldoende rust nemen en kwalitatief ontspannen. En dan natuurlijk op het moment dat de mindset nog positief is, niet als het al te laat is.

Ontspanning tijdens werkdag mogelijk maken

Het voldoende incorporeren van kwalitatieve rust in (en na) de werkdag is natuurlijk een verantwoordelijkheid die bij de individuele werknemer ligt. Maar, bij de werkgever ligt een verantwoordelijkheid om een sfeer te creëren waarbij het mogelijk is om die rust ook daadwerkelijk te nemen. Geef of krijg jij die mogelijkheid?

Denk maar eens terug aan het gelekte rapport van Goldman Sachs afgelopen jaar. Eerstejaars analisten smeekten of ze alsjeblieft 80 uur per week mogen werken, want met werkweken tot wel 105 uur is douchen, eten en slapen er amper bij.

Dit voorbeeld is natuurlijk extreem. Maar het geeft wel aan dat als een organisatie geen atmosfeer creëert waarin ontspanning geaccepteerd wordt of zelfs mogelijk is, mentale kracht bij de individuele werknemer ver te zoeken is.

Dus, hoe stimuleer je deze kwalitatieve rustmomenten binnen je organisatie?

• Creëer een omgeving waarbij het nemen van pauzes en rustmomenten niet alleen geaccepteerd worden, maar de norm is.
• Geef werknemers de mogelijkheid om tijdens herstelmomenten volledig te ontkoppelen door toe te staan even niet bereikbaar te zijn.
• Organiseer challenges (bijv. stap-, slaap-, detox-challenges) en kennissessies om het belang van ontspanning en rust te onderstrepen.
• Wees een voorbeeldfunctie voor je werknemers: als jij het goede voorbeeld geeft, zal de rest het eerder volgen (ook als je niet zelf de baas bent).

Maar het belangrijkste: herhalen, herhalen, herhalen. Laat dit telkens terugkomen.

Actief bevorderen van welbevinden werknemers

Als organisatie kun je het ook nog een stap verder tillen dan preventie, door te focussen op amplitie. In tegenstelling tot het behandelen (curatie) of voorkomen (preventie) van negatieve situaties op werk (zoals werkstress) voorziet amplitie in het actief bevorderen van de positieve elementen op werk, van het psychisch welbevinden van werknemers. Het gaat hier ook om het stimuleren van de bevlogenheid.

Uit de literatuur blijkt dat bevlogen werknemers productiever zijn, minder fouten maken, innovatiever en creatiever zijn. Ze halen meer voldoening uit hun werk, hebben een hogere werktevredenheid, zijn meer betrokken en voelen zich energiek, vitaal en trots.

In aanvulling hierop presteren bevlogen teams beter, draaien ze meer omzet en zorgen ze voor een hogere klanttevredenheid. Kortom: bevlogenheid leidt tot meer winst, minder verloop en meer groei. Alle reden dus om als organisatie bevlogen werknemers te willen.

Manieren om bevlogenheid te bevorderen

In zijn onderzoek uit 2009 noemt arbeids- en organisatiepsycholoog Wilmar Schaufeli verschillende soorten (geluksbevorderende) interventies waar aan gedacht zou kunnen worden in het kader van amplitie en het bevorderen van bevlogenheid:

• Het bevorderen van vriendelijk gedrag binnen de organisatie.
• Goed nieuws en successen met elkaar delen.
• Sociale relaties koesteren en elkaar steunen.
• Dankbaarheid uiten en zegeningen tellen.
• Elkaar vergeven en optimisme stimuleren.
• Genieten van het leven (en als leider of manager hier actief een voorbeeldfunctie in zijn).
• Persoonlijke doelen stellen en nastreven.
• Het vergroten van de mentale weerbaarheid.

Belangrijk uitgangspunt is dat je als manager of leidinggevende natuurlijk het goede voorbeeld geeft.

Van Week van de Werkstress naar structurele verandering

Ik raad je dan ook van harte aan: gebruik de Week van de Werkstress als startschot voor jouw team of organisatie. Gebruik het moment om te bekijken waar je structurele veranderingen kunt doorvoeren. En probeer dat dan het hele jaar vol te houden. Niet elke dag, maar in ieder geval maandelijks. Pas dan ga je echt een verschil maken.