De snelheid van verandering is nog nooit zo snel gegaan en tegelijkertijd zal het ook nooit meer zo langzaam gaan als nu. En we weten allemaal dat verandering onzekerheid met zich meebrengt, een gevoel dat ons oncomfortabel maakt en dat we het liefst zoveel mogelijk willen vermijden.
Maar dat is nou precies het punt. Met alle voortdurende veranderingen om ons heen is een ding zeker: zekerheid is schijn. De kunst is dus om je comfortabel te voelen bij dat oncomfortabele gevoel.
Zekerheid boven alles
Uit wetenschappelijk onderzoek komt steeds weer naar voren dat mensen van nature ‘zekerheidszoekers’ zijn. We houden de dingen liever zoals ze zijn, zelfs als we weten dat nu veranderen betekent dat we het in de toekomst beter zullen hebben.
Ook organisaties worstelen hier dagelijks mee. Zij weten dat ze continu mee moeten bewegen met veranderingen, maar nog te vaak regeert de ‘we hebben het altijd zo gedaan’-houding. Ook je hoofd boven het maaiveld uitsteken blijkt in veel organisaties toch nog heel lastig.
Angst is sterker dan nieuwsgierigheid
We hebben van jongs af aan geleerd dat het maken van fouten niet goed is. Op school streven we naar foutloze toetsen die de hoogste cijfers en de meeste complimenten opleveren. Maar dat zorgt er ook voor dat we geen risico’s meer durven nemen en wel uitkijken om buiten de gebaande paden gaan.
Het probleem is dat bij de meeste mensen angst het wint van nieuwsgierigheid en spanning. Hoe minder mensen de vrijheid voelen om nieuwe dingen uit te proberen, hoe repetitiever en saaier hun werk wordt. Er komen steeds minder nieuwe ideeën en al snel zitten teams in een neerwaartse spiraal, met mensen die ongelukkig zijn en dus ook niet meer productief zijn.
Innoveren is je oncomfortabel voelen
Zoals de Amerikaanse schrijver en managementconsultant Margaret J. Wheatley ooit zei: ‘Hetgeen we in organisaties het meest vrezen – fluctuaties, verstoringen, onbalans – zijn precies ook de primaire bronnen voor creativiteit en innovatie.’
Innoveren betekent openstaan voor andere perspectieven, ook als die dwars tegen jouw eigen referentie kader ingaan. Het betekent je mening durven bij te stellen en durven toe te geven dat je iets niet weet en dat je ook niet weet wat de toekomst brengt.
Innoveren is durven komen met oplossingen die in eerste instantie te gek voor woorden lijken
Innoveren is experimenteren: nieuwe dingen uitproberen, fouten maken, leren en initiatieven durven stoppen als ze niet blijken te werken. Het is durven iemand anders te helpen zonder er zelf per se beter van te worden. Maar het is ook durven komen met oplossingen die in eerste instantie te gek voor woorden lijken (en dus waarschijnlijk veel weerstand zullen oproepen).
Als mensen zich niet vrij en veilig genoeg voelen, onderdrukken ze de neiging om nieuwe dingen uit te proberen. Ze zullen bovendien ook niet meer hun zorgen en eerlijke mening delen. Beide zijn echter essentieel voor innovatie.
Oefening baart kunst
Philippe Petit, de Franse koorddanser die het in 1974 aandurfde om een koord te spannen tussen de twee Twin Towers in New York en in drie kwartier acht keer op en neer wandelde tussen de twee wolkenkrabbers, was een sterk gelover in het jezelf continu blijven uitdagen en je angsten overwinnen. Door veel te trainen was hij uiteindelijk in staat om zich over het oncomfortabele gevoel heen te zetten.
Een ander (recenter) voorbeeld, toevallig ook uit New York, is van Lee Kim, die in 2017 begon iedere dag een raar hoedje te maken en te dragen. Het dragen van het hoedje op straat en in de metro maakte haar extreem oncomfortabel. Mensen staarden naar haar en spraken haar aan. Dat leverde zulke leuke en interessante gesprekken op dat ze zich steeds beter begon te voelen en haar dagelijkse sleur doorbrak.
Ze zou na een jaar stoppen. Maar ze overwon het oncomfortabele gevoel, genoot van de vele mooie momenten die het opleverde. Tot op de dag van vandaag draagt ze iedere dag een ander zelfgemaakt raar hoedje.
Maak het vooral ook leuk
Het goede nieuws is dat nieuwsgierigheid aanstekelijk werkt. Hoe nieuwsgieriger een leider is, des te meer deze open staat voor andere perspectieven en daar ook actief naar op zoek gaat. Door open vragen aan het team te stellen, komt er ruimte voor verwondering en voelen de teamleden zich aangemoedigd om met nieuwe, soms rare of radicale ideeën en oplossingen te komen.
Er zijn eenvoudige manieren om een goede, open en veilige basis in een team te creëren. Zo had het innovatieteam bij Vueling Airlines in Barcelona een digitaal ‘rad van fortuin’ dat ze iedere week in hun teamvergadering een zwieper gaven. Degene bij wie het rad stil kwam te staan, moest binnen een week een simpel prototype maken van een idee en dat vervolgens aan de rest van het team laten zien.
Creëer de juiste context en de magie zal vanzelf ontstaan
Toen ze hiermee begonnen vond iedereen het spannend, maar al snel raakte iedereen eraan gewend. Het gaf niet alleen veel lol, maar het zorgde er ook voor dat de teamleden elkaar hielpen, waardoor de band tussen hen versterkte en het vertrouwen groeide. En het leverde ook nog eens vijftig nieuwe ideeën.
Mensen zijn van nature nieuwsgierig. Creëer de juiste context en de magie zal vanzelf ontstaan. Organisaties die dit begrijpen, zijn comfortabeler met onzekerheid en ambiguïteit. Zij hebben een modus gevonden waarbij ze niet meer oncomfortabel worden van de constante veranderingen om ons heen, maar er juist hun voordeel uit weten te halen.
Lees meer columns van Simone van Neerven:
- Geluksvogel worden? Dat kan als je het toeval een handje helpt
- Innovatie aanjagen? Zes tips om rebellen in je team in hun kracht te zetten
- Oh jee, een rebel in je team! Maar is dat wel zo’n ramp?
