Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Echte vernieuwing vraagt om rebelsheid, anders waren Spider-Man en Ikea er nooit geweest

Wat hebben Spider-Man, Bohemian Rhapsody en Ikea gemeen? Ze waren er bijna niet geweest, schrijft innovatie-expert Simone van Neerven. Gelukkig waren de bedenkers koppige doorzetters. 'Baanbrekende innovaties vragen vaak om een flinke dosis lef.'

Toen Freddy Mercury Bohemian Rhapsody had geschreven en het vol trots aan zijn producenten liet horen, reageerden zij allesbehalve enthousiast. Het nummer was totaal anders dan alle andere liedjes uit die tijd.

Het had geen refrein en het was veel te lang, wel zes minuten, terwijl alle succesvolle popnummers maar drie tot vier minuten duurden. Ook bevatte het maar liefst vijf verschillende muziekstijlen, waaronder zelfs opera. En dus weigerden de producenten om het uit te brengen.

Maar Mercury was zo overtuigd dat dit een goed nummer was, dat hij zijn goede vriend en radio-dj Kenny Everett belde. Hij vroeg hem het nummer gedurende het weekend op de radio te draaien om er zo achter te komen wat het publiek ervan vond.

Zij waren er direct weg van en gingen op maandag en masse naar de winkels om het te kopen. De producers zagen dit ook en besloten om het nummer alsnog uit te brengen. Vandaag de dag is Bohemian Rhapsody een van de meest gestreamde nummers uit de vorige eeuw.

We hadden Spider-Man bijna niet gekend

Ook Stan Lee, de geestelijk vader van Spider-Man, kreeg in eerste instantie geen enkele medewerking van de uitgeverij van het maandblad Amazing Fantasy waar hij voor werkte. Toen hij werd gevraagd om met een nieuwe superheld te komen na het succes van X-Men en The Fantastic Four, bedacht hij dat de nieuwe superheld snel en flexibel zou moeten kunnen bewegen, bijvoorbeeld als een spin.

Maar zijn uitgever zag dit helemaal niet zitten: ‘Stan, dit is echt het slechtste idee dat ik ooit heb gehoord.’ Hij gaf aan dat mensen een grondige hekel aan spinnen hebben. Ook het idee dat een tiener met persoonlijke problemen de superheld zou zijn, vond hij maar niks. In die tijd waren tieners altijd het hulpje, maar nooit de superheld zelf. En persoonlijke problemen pasten niet bij een superheld.

Vanwege uitblijvend succes liep het maandblad steeds slechter en werd besloten om het te beëindigen. Omdat Lee nog steeds geloofde in Spider-Man, publiceerde hij het verhaal alsnog in het allerlaatste nummer en plaatste hij hem ook op de cover. Toen de verkoopcijfers bekend werden, bleek het een doorslaand succes te zijn. Er werd besloten om er een serie van te maken en tegenwoordig kent iedereen Spider-Man.

Goede dosis lef

Als Mercury en Lee niet zelf het heft in eigen handen hadden genomen, waren Bohemian Rhapsody en Spider-Man er nooit geweest. Maar al te vaak wordt vernieuwing tegengehouden door de gevestigde orde, veelal door het gebrek aan inlevingsvermogen voor het nieuwe idee. Het ligt zo ver buiten de verbeelding dat het potentieel ervan niet wordt gezien.

Beide voorbeelden laten de kracht zien van het volgen van je ‘gut feeling’ en gewoon iets durven uit te proberen en zien wat er gebeurt.

Maar het laat ook zien dat er een goede dosis lef nodig is om door te zetten terwijl je wordt tegengewerkt. Ook de oprichter van IKEA, Ingmar Kamprad, liep in zijn beginjaren tegen flink wat verzet op van de andere Zweedse meubelfabrikanten. Die zorgden ervoor dat hij zijn meubels niet op de jaarlijkse grote meubelshows tentoon mocht stellen.

In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, opende Kamprad zelf een magazijn op het Zweedse platteland. Mensen konden daar naar de meubels komen kijken en deze vanaf een lijst bestellen. Dit was de geboorte van de wereldberoemde conceptstore.

Musk zette door met SpaceX

Ook Elon Musk stuitte op veel weerstand toen hij in 2002 SpaceX oprichtte om als eerste commerciële organisatie raketten de ruimte in te schieten. De Amerikaanse luchtmacht weigerde om lanceringen vanuit Californië toe te staan. Dus week Musk uit naar het eiland Omelek, midden in de Stille Oceaan, waar een oude militaire basis lag vanwaar ze vrijelijk raketten konden lanceren.

In slechts vier jaar tijd realiseerden ze vijf raketlanceringen. Drie ervan mislukten, maar leverden wél zeer waardevolle informatie op om de technologie te verbeteren.

Vernieuwende ideeën lijken in eerste instantie vaak volkomen idioot en worden bijna nooit met open armen ontvangen. Ze gaan de verbeelding zo ver te buiten, dat ze eigenlijk vrijwel direct worden afgeschreven. Terwijl dit juist meestal de openingen naar baanbrekende innovaties zijn. Het vraagt een flinke dosis rebelsheid om dan toch door te zetten.

Lees meer columns van Simone van Neerven: