Innovatie begint vaak helemaal niet met een geweldig idee

In het woordenboek staat observeren beschreven als ‘iets opmerken of waarnemen en het als significant registreren’. Innovatie start dus vaak met een observatie.

Een van de bekendste voorbeelden is dat van Isaac Newton die onder een appelboom aan het rusten was toen een appel boven op zijn hoofd viel en hij zich de vraag stelde waarom appels naar beneden vallen. Alhoewel we niet zeker weten of hij echt onder die appelboom zat, weten we wel dat zijn observatie van vallende appels heeft geleid tot de wetten van de zwaartekracht.

En zo zijn er nog veel meer voorbeelden.

Het ontstaan van TikTok

Alex Zhu, een Chinese techondernemer, was nog aan het bijkomen van zijn mislukte avontuur om een app op de markt te zetten waar mensen met korte video’s van elkaar konden leren. Maar de meeste mensen bleken daar helemaal geen behoefte aan te hebben.

Er is een wezenlijk verschil tussen kijken en observeren. Zien is passief, terwijl observatie actief is.

Toen hij in een trein in Silicon Valley tegenover een groep tieners zat, raakte hij gefascineerd door hoe zij hun mobiele telefoon gebruikten. Hij zag dat ze de helft van hun tijd muziek aan het luisteren waren, en de andere helft druk waren met het maken van video’s en selfies die ze vervolgens aan elkaar lieten zien.

Hij bedacht dat een app die deze elementen combineert misschien wel een succes zou kunnen worden. Dit was de start van Musical.ly dat later TikTok werd.

Vier manieren om beter te observeren

Maar gebeurt observatie niet gewoon standaard? Als mijn ogen open zijn, dan observeer ik, toch? Er is een wezenlijk verschil tussen kijken en observeren. Zien is passief, terwijl observatie actief is. Als je observeert, neem je een verhoogde staat van bewustzijn of waakzaamheid aan. Je kijkt naar alles zonder expliciet naar iets te zoeken.

Er zijn vier eenvoudige manieren die je leren om beter kansen voor innovatie te ontdekken:

#1 Neem niets als vanzelfsprekend aan

Soms zijn we zo gewend om dingen op een bepaalde manier te doen dat we ze niet eens als onhandig beschouwen. En precies daar ligt veel potentieel voor vernieuwing.

Het is tegenwoordig bijna ondenkbaar, maar vroeger kon je alleen thuis bellen met een telefoon die vastgesnoerd op dezelfde plek in huis stond. Wilde je dat mensen een voicemail konden achterlaten, dan had je daar een apart apparaat voor nodig. Zelfs toen de eerste mobiele telefoons werden geïntroduceerd waren veel mensen uiterst sceptisch over het nut ervan.

#2 Ga op zoek naar fricties en frustraties

Ongemakken zoals ergens lang voor moeten wachten of niet begrijpen hoe een product of service werkt, zijn duidelijke signalen dat er iets mis is. En ze zijn vaak ook gemakkelijk te zien, als je maar goed om je heen kijkt.

In de jaren zestig was de tandenborstel voor kinderen een miniversie van die van volwassenen. Maar kinderen lieten deze de hele tijd uit hun handen vallen. Wat bleek? Het handvat van de kindertandenborstel was net zo dun als dat van de volwassen tandenborstel, terwijl kinderen niet dezelfde behendigheid en grip hebben als volwassenen. Oral-B zag dat en was de eerste die een speciale tandenborstel voor kinderen introduceerde met een breder handvat.

#3 Vind de workarounds

Mensen zijn supercreatief en vinden vaak oplossingen voor alledaagse problemen. Meestal zijn dit tijdelijke oplossingen en dus een mooie bron van inspiratie om tot een structurele oplossing te komen.

Een klassiek voorbeeld hiervan is de ketchupfles. Om het laatste beetje uit de fles te halen, zetten mensen deze op hun kop in de kast. Deze observatie leidde in 1991 tot het ontwerp van de ‘ondersteboven’ ketchupfles, dat later ook werd omarmd door onder andere shampoo- en tandpastafabrikanten.

#4 Leer van andere niet-gerelateerde gebieden

Vaak liggen oplossingen voor het oprapen, maar je moet er wel een flink open blik voor hebben omdat ze ook vaak buiten de eigen gangbare radius liggen. Daarnaast vraagt het ook voorstellingsvermogen om te zien hoe een oplossing ook op een andere manier toegepast kan worden.

Toen in 1970 Bernard Sadow, een hoge manager bij het bedrijf US Luggage, terugkeerde van een vakantie met zijn gezin en op het vliegveld in de rij bij de douane stond, zag hij een vliegveldmedewerker zonder enige moeite een zwaar apparaat op wieltjes voorbij rollen. Dat bracht hem op het idee hoe handig het zou zijn om wieltjes onder zijn eigen zware koffers te hebben.

Wil je een betere innovator zijn? Leer dan observeren

Er zijn veel dingen die er op het eerste gezicht normaal uitzien, maar die verborgen kansen hebben. Leren om je ogen te openen en zelfs schijnbaar normale dingen te observeren, kan zomaar leiden tot de volgende doorbraak. Maar daarvoor moet je wel een open geest hebben, zoals Isaac Newton die zich afvroeg wat hij had waargenomen en Alex Zhu die aandachtig tieners observeerde.

Lees meer columns van Simone van Neerven:

• Innovatie aanjagen? Zes tips om rebellen in je team in hun kracht te zetten
• Oh jee, een rebel in je team! Maar is dat wel zo’n ramp?
• Wil je innoveren? Leer dan comfortabel te zijn met je oncomfortabel voelen