Het kan zomaar gebeuren. Je wordt ontslagen, je komt niet in aanmerking voor die gewilde promotie of je wordt ziek. Het kan ook zijn dat er iets anders gebeurt in je leven waardoor je plotseling moet afwijken van het pad dat je voor jezelf had uitgestippeld. De coronacrisis heeft de kans hierop nog eens vergroot.
Veel mensen worden opeens geconfronteerd met veranderingen die grote gevolgen hebben voor het verloop van hun professionele loopbaan. Hoewel dit in eerste instantie een grote schok is, kan je het ook zien als een tijdelijke omweg in je carrière.
Mentale kracht
‘Het mooie van het leven is dat je er niet zoveel regie over hebt. Sommige mensen vinden dat een vervelende gedachte, maar voor mij maakt dit het leven juist interessant’, zegt Nanja Kolk. Zij is gepromoveerd in de organisatiepsychologie en medeoprichter en managing partner van The Changery, een adviesbureau gespecialiseerd in de menselijke kant van organisatieverandering. Momenteel werkt ze aan haar tweede boek, Awakened, Now What?, waarin ze de stap van zelfinzicht naar aanpassing van gedachtes en gedrag bespreekt.
‘Je moet telkens opnieuw leren omgaan met gebeurtenissen. Daar komt het woord ‘growth mindset’ ook vandaan.’ Volgens Kolk is mentale kracht hier het allerbelangrijkste: je niet laten ontmoedigen maar problemen met beide handen aangrijpen. ‘Je moet je constant kunnen aanpassen. Je weet echt niet hoe de situatie over een jaar is.’
Eiland in de verte
Soms is het daarom noodzakelijk je langetermijndoelen even opzij te schuiven en je te richten op de korte termijn. ‘Langetermijndoelen moet je meer zien als een eiland in de verte waar je gestaag maar zwabberend naartoe vaart’, zegt Kolk. ‘De weg ernaartoe is dus een bumpy ride maar dat vind ik juist mooi. Het hoort bij het leven.’
Dat eiland ziet er voor iedereen anders uit. Het bestaat uit de dingen die er voor jou echt toe doen. Naarmate je ouder wordt, wordt het steeds duidelijker wat die dingen zijn. ‘Je bent dan minder bezig met je ego en de buitenkant. Je richt je veel meer op de essentie van waar jij goed in bent en wat jou gelukkig maakt. Als je geluk hebt, gaan die dingen hand in hand.’
Speelbal van het lot
Ook Dorie Clark, auteur van het boek The Long Game: How to Be a Long-Term Thinker in a Short-Term World en hoogleraar bedrijfskunde, is van mening dat een omweg in je carrière helemaal niet zo’n ramp hoeft te zijn. Zij stelt ze dat ‘een tijdelijke afwijking van je professionele doelen niet betekent dat alles verloren is’. Volgens Clark is het essentieel om gefocust te blijven op je langetermijndoelen, zodat je snel weer opkrabbelt en op een pad terechtkomt dat goed bij je past.
Lees ook: Hoe je je doelen kunt bereiken door ze te visualiseren
‘Het is belangrijk om langetermijndoelen te hebben. Niet omdat je ze allemaal wil vervullen, want ze kunnen in de loop van de tijd veranderen. Maar als je een doel voor ogen hebt, heb je een grotere kans dat je in de richting beweegt die je wil’, zegt Clark tegen MT/Sprout. Als je helemaal geen doelen hebt, ben je dus niet meer dan een speelbal van het lot.
Meerdere doelen tegelijk
Het is volgens Clark heel goed mogelijk om te werken aan het realiseren van meerdere doelen tegelijk. Dit kan zowel in je persoonlijke als je professionele leven. Een werkdoel zou kunnen zijn dat je ceo wordt van een bedrijf. Een geweldige partner zijn voor je geliefde, is een voorbeeld van een persoonlijk doel. ‘Ervan uitgaande dat je geen totale workaholic bent, kan je beide doelen bereiken’, aldus Clark.
Concentreer je op de kleinere stappen die nodig zijn om die promotie te bereiken
Het opdelen van je langetermijndoelen doelen in kleinere stapjes kan je helpen gemotiveerd te blijven, zegt Clark. ‘Het bereiken van grotere doelen kan overweldigend zijn. We weten niet waar we moeten beginnen, of de afstand tussen ‘hier’ en ‘daar’ lijkt gigantisch.’
Zo hou je focus op je langetermijndoelen
1. Deel je langetermijndoel op in kleine stapjes, maak subdoelen.
2. Bepaal wanneer je het doel wil bereiken. Zorg voor licht aan het eind van de tunnel.
3. Zorg dat je controle houdt over je mindset. Weet hoe je naar bepaalde dingen kijkt en pas dat eventueel aan.
4. Geef je jezelf een paar dagen de tijd om aan een nieuwe situatie te wennen en praat met mensen die je vertrouwt.
Het is dan handig om subdoelen te creëren. Clark geeft een voorbeeld: ‘Stel, je wil binnen jouw bedrijf promotie maken zodat je leiding kan gaan geven aan de activiteiten in Azië. Concentreer je dan op de kleinere stappen die nodig zijn om die promotie te bereiken. Denk aan het volgen van lessen Chinees of Japans, het aannemen van opdrachten waarbij je leiding geeft aan teams, je verdiepen in de marktomstandigheden, een netwerk opbouwen in die regio, et cetera.’
Tijdstip bepalen
Maar wat nu als het allemaal te lang duurt? Wat als je maar niet dichterbij je langetermijndoelen komt of als er maar geen einde lijkt te komen aan de omweg in de carrière? Clark vertelt dat mensen veel kunnen verdragen, als ze maar licht zien aan het einde van de tunnel. Dit maakt bepaalde strategische keuzes draaglijk. ‘Het wordt lastig als het offer oneindig lijkt en het niet duidelijk is hoe lang het allemaal zal duren. Maar zelfs een pauze van vijf jaar hoeft geen probleem te zijn. De sleutel is om toch een tijdstip te bepalen waarop je teruggaat naar de doelstellingen die je wil bereiken.’
Controle houden over je mindset
De eerder genoemde mentale kracht kan van grote waarde zijn bij dit proces. Hierover zegt Kolk: ‘Je kunt niet altijd controle houden over gebeurtenissen. Het leven gaat zoals het gaat. Ineens zit je in een pandemie, om maar wat te noemen. Dan kunnen al je plannen de prullenbak in. Weet je waar je controle over moet zien te houden? Over je mindset.’
Om die controle te behouden, moeten we ons bewust worden van onze cognitieve vooroordelen (biases). ‘We hebben meestal niet in de gaten dat onze gevoelens en gedachten onze besluiten en gedrag aansturen. We denken dat we heel rationeel zijn. Maar dat zijn we totaal niet, daar zijn alle wetenschappers het over eens’, aldus Kolk.
Over een gebeurtenis zelf – de plotselinge omweg in je carrière – heb je dus weinig controle. Maar je hebt wel controle over je gevoelens en gedachten bij die gebeurtenis. Kolk geeft aan dat je jezelf kunt trainen om anders naar een situatie te kijken: ‘Simpel gezegd: is het glas halfvol of halfleeg? Kijk je vanuit een perspectief van vertrouwen of wantrouwen? Kijk je vanuit kracht of zwakte? Dit is in mijn ogen mentale kracht: dat je doorhebt hoe je naar dingen kijkt en dat vervolgens bij kunt sturen.’
Lees ook: Ambivalente leiders maken minder denkfouten
Lief zijn voor jezelf
Daarbij mag je best lief zijn voor jezelf. Want, tenzij je de loterij wint, zijn plotselinge veranderingen vaak vrij stressvol. Kolk legt uit dat ons brein niet zo van onverwachte wendingen houdt. Mensen zijn van nature gericht op stabiliteit en voorspelbaarheid. ‘Vaak schiet ons gestreste brein in de vecht-, bevries- of vluchtstand. Dat gaat vanzelf. Als dat gebeurt, wees dan ook een beetje lief voor jezelf. Deze stress is menselijk.’ Door je primaire reactie niet al te serieus te nemen, zet je al een goede eerste stap.
Als je heel krampachtig gaat zitten koersen op dat eiland raak je soms je creativiteit en innerlijke vrijheid kwijt.’
Meestal helpt het om je brein een paar dagen de tijd te geven om te wennen aan te ontstane situatie. ‘En zoek mensen op die je vertrouwt. Vraag ze om niet te veel met je mee te praten maar laat ze juist jouw ingeprogammeerde vooroordelen en denkfouten challengen.’
Terug op het pad na een omweg in je carrière
Gevraagd naar hoe je weer op het juiste pad terechtkomt na een gebeurtenis die de boel op zijn kop zet, vertelt ze: ‘Als het leven tegenzit en je er even helemaal klaar mee bent, realiseer je dan dat dit rotgevoel meestal na een paar dagen verdwijnt. Soms moet je even stilzitten als je door het leven geknipt en geschoren wordt.’
Maar ga niet te lang zitten kniezen. Raap jezelf bijeen en werk keihard aan waar je in gelooft. ‘Denk aan dat eiland en trust the process. Als je heel krampachtig gaat zitten koersen op dat eiland raak je soms je creativiteit en innerlijke vrijheid kwijt.’ Evenals Clark raadt Kolk aan om korte stappen te zetten: ‘Kijk telkens weer opnieuw waar je staat, pas wat dingen aan en off you go again.’
